Ιστορική αναδρομή στο χώρο του Φθιωτικού Τυμφρηστού

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΤΟ ΧΩΡΟ  ΤΟΥ ΦΘΙΩΤΙΚΟΥ ΤΥΜΦΡΗΣΤΟΥ

[Από τα πανάρχαια χρόνια έως σήμερα]

του Τάκη Ευθυμίου

Οι αντάρτες του Άρη Βελουχιώτη έδρασαν στην περιοχή
του Βελουχιού

    Η περιοχή του Φθιωτικού Τυμφρηστού όπως προκύπτει από τις μαρτυρίες των αρχαίων συγγραφέων κατοικήθηκε από τα πανάρχαια μυθικά χρόνια. Πρώτοι κάτοικοι πιστεύεται ότι ήταν οι Πελασγοί. Αυτό το συναντάμε στην Ιλιάδα όπου ο Αχιλλέας αναγνωρίζει την πελασγική του καταγωγή. Πριν από το 2000 π.Χ. στην περιοχή μας κατοικούσαν οι Δρύοπες τους οποίους έδιωξε ο Ηρακλής. Στη συνέχεια από την περιοχή μας πέρασαν οι Αρκάδες που έκαναν οικισμούς στις πηγές του Σπερχειού.

Στα χρόνια του Ομήρου και λίγο πιο μπροστά, την περιοχή μας κατοικούσαν οι Αχαιοί Φθιωτείς. Μάλιστα σαν τόπο γέννησης του Αχιλλέα αρκετοί ιστορικοί πιθανολογούν ότι ήταν η Δυτική Κοιλάδα του Σπερχειού, όπου υπήρχαν τα ανάκτορα του Πηλέα.

Μετά τον Τρωικό πόλεμο την περιοχή μας κατέλαβαν οι Αινιάνες, όπως αναφέρει ο Πλούταρχος. Οι Αινιάνες ήταν γενναίος και πολεμικός λαός. Τα κάστρα που σώζονται στο Παλαιόκαστρο και στο Δίκαστρο είναι δημιουργήματα των αγώνων αυτής της εποχής ανάμεσα στους Δόλοπες και στους Αινιάνες. Οι Αινιάνες για την καλύτερη προστασία τους δημιούργησαν το «κοινό των Αινιάνων» με έδρα την Υπάτη και συμμετείχαν στο Αμφικτιονικό συνέδριο. Την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου οι Αινιάνες πηγαίνουν με το μέρος του.

Γύρω στο 280 π.Χ. η περιοχή μας έγινε μέλος της Αιτωλικής Συμπολιτείας και μαζί με τους Αιτωλούς νίκησαν τους Γαλάτες στη θέση Κοκκάλια Τυμφρηστού.

Στη συνέχεια την περιοχή μας κατοικούσαν οι Βελουχιώτες που ήταν απόγονοι των Δολόπων, των Αινιάνων και των Αιτωλών. Είχαν όλοι οι Βελουχιώτες ομοιογένεια, ομογλωσσία, πολιτισμική ενότητα και ρουμελιώτικη νοοτροπία.

Στα χρόνια του Χριστού η περιοχή της δυτικής Φθιώτιδας άνηκε στους Ρωμαίους. Από τον 4ο μ.Χ. αιώνα ήταν τμήμα του Βυζαντινού κράτους και ανήκε στο θέμα της Ελλάδας. Το 396 μ.Χ. οι Γότθοι ρήμαξαν κυριολεκτικά την περιοχή μας. Το 517 μ.Χ. έγινε η πρώτη επιδρομή των Βουλγάρων. Την ίδια εποχή οι Βλάχοι λεηλατούν και ρημάζουν τα χωριά μας. Το 996 μ.Χ. ο στρατηγός του Βυζαντινού αυτοκράτορα Βασιλείου Βουλγαροκτόνου, Νικηφόρος Ουρανός, διέλυσε τους Βουλγάρους στο Σπερχειό ποταμό. Οι κάτοικοι της περιοχής μας εξόντωσαν τα υπολείμματα των Βουλγάρων στη θέση Βουλγάρα κοντά στο Ζαχαράκι. Αυτή τη νίκη μας την αναφέρει και ο Παλαμάς στη «Φλογέρα του Βασιλιά».

Κατά τη Φραγκοκρατία η Φθιώτιδα πέρασε στην εξουσία του Βονιφάτιου του Μομφεροτικού και στη συνέχεια στο Δεσπότη Ιωάννη Α', δούκα Κομνηνό. Τον 4ο αιώνα οι Καταλανοί από την Ισπανία καταδυναστεύουν τους κατοίκους των χωριών μας. Η ονομασία του χωριού Μερκάδα έχει καταλανική προέλευση.

     Το 1393 μ .Χ. οι Τούρκοι με τον Εβρέμ Μπέη κατέλαβαν τη Λαμία που τότε λεγόταν Ζητούνι. Τα ορεινά χωριά τού Τυμφρηστού, σύμφωνα με μαρτυρίες του Δημήτρη Αινιάνα, πάντα απέκρουαν του Τούρκους, γι' αυτό είχαν και αυτοδιοίκηση. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας οι Τούρκοι ονόμασαν την περιοχή της Στερεάς Ελλάδας, Ρούμελη. Το 1794 μ.Χ. ο Αλή Πασάς στέλνει το Γιουσούφ Αράπη να καταστρέψει τα χωριά μας. Πράγμα που το πέτυχε. Πριν από την ελληνική επανάσταση, σχολεία στην περιοχή μας λειτουργούσαν στο Νεοχώρι, στο Μαυρίλο και στην Κάψη. Στο Νεοχώρι λειτούργησε και σχολή αγιογραφίας. Ο Γεώργιος Γεωργίου από το Μαυρίλο είναι ο αγιογράφος της περιοχής. Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας λειτούργησαν 12 μπαρουτόμυλοι στο Μαυρίλο και τροφοδοτούσαν τους Έλληνες κατά τη διάρκεια της επανάστασης.

Ο Γάλλος περιηγητής Πουκεβίλ πέρασε το 1810 από την περιοχή μας και μας δίνει πολλά χρήσιμα στοιχεία. Έτσι, σύμφωνα μ' αυτόν, το Παλαιόκαστρο είχε 40 οικογένειες, το Περίλεφτο 100, η Ζημιανή 20, η Ζιώψη 15, η Μερκάδα 20, η Κάψη 100, το Μαυρίλο 150 και το Νεοχώρι 150.

Η περιοχή της Δυτικής Φθιώτιδας ανήκε, κατά την επανάσταση του 1821, στο αρματολίκι των Αγράφων με αρχηγό τον Καραϊσκάκη. Σε ένα χάρτη του 1827 μ.Χ. τα χωριά μας ονομάζονται Πολιτοχώρια, επειδή αρκετοί κάτοικοι μετανάστευαν στην Πόλη. Η δυτική Φθιώτιδα συμμετείχε ενεργά στην επανάσταση του 1821. Το Μαυρίλο είναι το κέντρο όλων αυτών των αγώνων. Οι Κοντογιανναίοι, οι Γιολδασαίοι και ο Καραϊσκάκης είναι οι καπεταναίοι της περιοχής. Το 1832 μ.Χ. τα χωριά του Τυμφρηστού ανήκουν στο ελεύθερο ελληνικό κράτος.

Η Φθιώτιδα με αρχηγό το Δημήτρη Αινιάνα εξεγείρεται ενάντια στην κυβέρνηση του Όθωνα. Οι Τυμφρήστιοι διακρίθηκαν για τον ηρωισμό και την αυτοθυσία τους και σε άλλους νεότερους εθνικούς αγώνες. Το 1906 μ Χ πολεμούν ενάντια στους Κομιτατζήδες της Μακεδονίας. Το 1912-13 πολλοί Τυμφρήστιοι αξιωματικοί και στρατιώτες έχασαν τη ζωή τους στη μάχη του Λαχανά. Οι Τυμφρήστιοι από το 1918 και μέχρι το 1940 ανήκαν στο 42ο Σύνταγμα Ευζώνων. Έτσι το 1922 τους συναντάμε στο Αφιόν Καραχισάρ. Το 1940 τους συναντάμε στον ποταμό Καλαμά αλλά και στην Εθνική Αντίσταση οι Τυμφρήστιοι έδωσαν το παρόν δυναμικά αφού οι αντάρτες του καπετάνιου Άρη Βελουχιώτη πρωτοέδρασαν στην περιοχή αυτή. Για το λόγο αυτό, όμως, θα πληρώσουν τα χωριά μας με ολοκαύτωμα από τους Γερμανούς.

Στη μακρά και ένδοξη ιστορία των χωριών του Φθιωτικού Τυμφρηστού, ο Άγιος Γεώργιος θεωρείται το νεότερο, ως συνέχεια της αρχαίας Ζιώψης.