Μαυριλιώτικη μπαρούτη & Τούρκοι

ΕΔΙΝΑΝ ΟΙ ΜΑΥΡΙΛΙΩΤΕΣ ΜΠΑΡΟΥΤΗ ΣΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ;

του Χαρίλαου Μιχιώτη από το βιβλίο του:

«Το εργαστήρι της φωτιάς»

Ένα θέμα που συζητείται ή γράφηκε κιόλας είναι τούτο: Έδιναν οι Μαυριλιώτες μπαρούτη στους Τούρκους δυνάστες του τόπου; Υπο­στηρίχθηκε ότι τάχα θεωρούσαν προδοσία να πουλήσουν μια τέτοια φονική ύλη στον εχθρό τους. Πρόκειται, ίσως για έναν ισχυρισμό που κρύβει., παλληκαρισμό ή εμπορικό πατριωτισμό. Όταν οι Τούρκοι είχαν ανάγκη έπαιρναν τη μπαρούτη με τη βία ("με το ζαρπί τους") όπως έ­παιρναν από τους υπόδουλους ό,τι κάθε φορά τους χρειαζόταν (καρ­πό, ζώα, κτήματα, χρήματα, ακόμα και τα παιδιά τους στο παιδομάζωμα, για να τα κάνουν γενίτσαρους). Άλλωστε με την άδεια τους λει­τουργούσαν οι μπαρουτόμυλοι και πουλούσαν το προϊόν τους όπου έ­βρισκαν, προτιμώντας βέβαια τους συμπατριώτες τους οπλαρχηγούς.

Η παραγωγή μπαρούτης ήταν νόμιμη κι εξυπηρετούσε τις ανάγκες της Επανάστασης όσο οι αγωνιστές δεν προμηθεύονταν από λάφυρα ("πλιάτσικα") αυτήν την τροφή του όπλου τους.

Πρέπει πάντα να έχουμε στο νου μας ότι το Μαυρίλο ήταν, τον πιο πολύν καιρό, στρατόπεδο των Τούρκων, μικρό ή μεγάλο "προπύργιο" για τη στήριξη του Καρπενησίου και διαβατικό κέντρο ή κατάλυμα των αποσπασμάτων, που κινούνταν ανάμεσα στον κάμπο του Ζητουνιού (Λαμίας) και του Καρπενησίου, όπως και πιο πριν αναφέρθηκε. Ήταν δυνατόν να λειτουργεί αυτή η πολεμική φάμπρικα χωρίς να το ξέρουν οι Τούρκοι; Τόσον αυτοί όσο κι οι Έλληνες οπλαρχηγοί (αρματολοί, καπεταναίοι) που εναλλάσσονταν στην κατοχή του Μαυρίλου κατά δια­στήματα ανέχονταν κι αξιοποιούσαν για το συμφέρον τους τα μπαρουτάδικα.

Δεν λείπουν τα περιστατικά που έχουν μια ιδιαίτερη σημασία, γιατί φανερώνουν τα μύχια πατριωτικά αισθήματα των μπαρουτάδων που παρέδιδαν στους Τούρκους κακής ποιότητας μπαρούτη ("κοπρισμένη", "κακοφτιασμένη", που δεν είχε "καλόν τίρο", δηλ. δεν είχε εκρη­κτική δύναμη, ώστε να στέλνει μακριά στο στόχο τα βλήματα, ήταν δηλ. "μπαρούτη σαμποταρισμένη" όπως θα λέγαμε σήμερα).

Στη μάχη που έγινε στο Πάτωμα του Βελουχιού, που αναφέραμε σε προηγούμενο κεφάλαιο, μαρτυρείται ότι οι μπάλες των τούρκικων κα­νονιών έπεφταν κάτω αμέσως μόλις έβγαιναν από τη μπούκα του κανονιού, διότι, ασφαλώς, η μπαρούτη ήταν κακής ποιότητας.

Μήπως δεν έγινε το ίδιο και σε μια πολιορκία της Τριπολιτσάς από το Χουρσίτ πασά, όπου παρατηρήθηκε ότι η μπαρούτη που είχαν πά­ρει η Τούρκοι από τη Δημητσάνα δεν είχε τη δύναμη να στείλει μακριά απ' τα κανόνια τις μπάλες; Μάνιασε, λένε, τότε ο Τούρκος στρατηγός κι έστειλε απόσπασμα να τιμωρήσει τους Δημητσανίτες μπαρουτάδες. Το έμαθαν όμως, εγκαίρως, εκείνοι, στοίβαξαν τη νύχτα σανό και τρι­φύλλι, στους μπαρουτόμυλους κι ισχυρίσθηκαν ότι από πολύν καιρό δεν δούλευαν πια, γι' αυτό τους έκαμαν αχυρώνες! Κι υποστήριξαν ότι από κάπου αλλού ήρθε η κακή μπαρούτη... Ύστερα καλοτάισαν και μέ­θυσαν με κρασί τους Τούρκους, που έφυγαν και τους άφησαν ήσυχους να συνεχίζουν τη δουλειά τους.

Μεγάλη ήταν η προσφορά αυτού του χωριού της Ρούμελης στην ε­θνική επανάσταση με την παραγωγή της πολεμικής στρατηγικής ύλης" και μόνο με την προσφορά της Δημητσάνας του Μοριά μπορεί να συ­γκριθεί. Η απασχόληση των Μαυριλιωτών ήταν πολύ προσοδοφόρα και, βέβαια, για όλο το χωριό. Οι ιδιοκτήτες των μπαρουτόμυλων ασχο­λούνταν με όλη τους την οικογένεια στη μπαρούτη. Είχαν σχεδόν μό­νιμα 2-3 εργάτες. Πέρα απ' αυτούς ήταν εκείνοι που φρόντιζαν για τα ξύλα κι ετοίμαζαν το κάρβουνο, αυτοί που έβρισκαν και μετέφεραν τις άλλες πρώτες ύλες, άλλοι που φρόντιζαν για την πώληση της πραμά­τειας και της διακίνησης γενικά. Ένας ολόκληρος κόσμος κινιόταν γύ­ρω, από τη μπαρούτη και οι δουλειές άφηναν κέρδη. Τα επώνυμα: Μυ­λωνάς, Μυλωνόπουλος, Μυλωνόπουλα που υπογράφονται σε εικόνες του τέμπλου στο ναό του Αη-Δημήτρη και στο κτιτορικό του ναού, φανερώνουν το επάγγελμα των εύπορων αυτών αφιερωτών, που μπο­ρούμε να πιθανολογήσουμε ότι δεν είχε σχέση μόνο με αλευρόμυλους - που ήταν πολλοί στο χωριό - αλλά και με μπαρουτόμυλους, που άφηναν τα πιο πολλά κέρδη.

Στα χρόνια της ακμής των μπαρουτόμυλων οι κάτοικοι ήταν ευκα­τάστατοι. Το μαρτυρούν κι οι πύργοι όπου κατοικούσαν οι προύχοντες, η λειτουργία σχολείου στα χρόνια της Τουρκοκρατίας και ιδιαίτερα, το  φανερώνει η εκκλησία του Αη-Δημήτρη με το σπάνιον κι απειρόκαλλον εσωτερικό της διάκοσμο.