Οι ιστορικές παραδόσεις είναι προφορικές διηγήσεις οι οποίες διατηρούν τη μακρινή ανάμνηση ενός ιστορικού γεγονότος. Αποτελούν δηλαδή τον πρόδρομο της ιστορικής διαπραγμάτευσης. Η παράδοση επομένως του απλοϊκού λαού μας, πέραν από τις υπερβολές, υποκρύπτει πραγματολογικά στοιχεία δεδομένης ιστορικότητας. Εάν καταφέρουμε να αποκρυπτογραφήσουμε σωστά το περιεχόμενο των λαϊκών μας παραδόσεων, αποβάλλοντας το φανταστικό και μυθολογικό πέπλο που τις συγκαλύπτει, τότε ίσως οδηγηθούμε στον ασφαλή ιστορικό πυρήνα.
Αλλά κι εάν ακόμη δεν το καταφέρουμε αυτό, οι ιστορικές παραδόσεις από μόνες τους είναι θρυλικές και συναρπαστικές, πόσο μάλλον αυτές που συνδέονται με τον επιφανέστερο ήρωα του Τρωικού πολέμου, τον Αχιλλέα.
Οι κάτοικοι της κοιλάδας του Σπερχειού κουβαλούν από γενιά σε γενιά διάφορες παραδόσεις που αφορούν τον Αχιλλέα και με περίσσιο καμάρι της αναφέρουν, αφού θεωρούν τους εαυτούς τους απογόνους των Αιακιδών. Ο ίδιος και οι αγαπητοί μου συνεργάτες Αδάμης Ευθύμης και Κανέλλος Βασίλης κατά την έρευνά μας που πραγματοποιήσαμε για τη συγγραφή του βιβλίου: «Αναζητώντας ίχνη του Ομηρικού Αχιλλέα στην κοιλάδα του Σπερχειού», συλλέξαμε κάποια στοιχεία παράδοσης που αφορούν τη μυθολογική και ιστορική πορεία του ήρωα Αχιλλέα μέσα στον Φθιωτικό χώρο και μάλιστα στις δυτικές παρυφές του Σπερχειού, όπου εκεί βρίσκονται και οι σημαντικές για τον Όμηρο πηγές του. Παρα-κάτω θ’ αναφερθώ συνοπτικά σε μερικά τέτοια στοιχεία ιστορικής παράδοσης.
1) Ο ΓΕΝΑΡΧΗΣ ΕΛΛΗΝ : Η αρχαία εθνική παράδοση εμφανίζει τον Έλληνα να έχει βασιλεύσει στην κοιλάδα του Σπερχειού στην πόλη Έλλα ή Ελλάς, η οποία μεταλαμπάδευσε την εθνική ονομασία «Έλληνες» σε όλα τα συγγενικά, αδελφά φύλα που κατοικούσαν τότε τον Ελλαδικό χώρο. Το όνομα Ελλάς και Έλληνες πρωτοεμφανίστηκε στην Ιλιάδα του Ομήρου και συνδέεται μόνο με τους υπηκόους του Αχιλλέα, σαν ένα μικρό πολεμικό φύλο και συμβιώνει μαζί τους στη Φθία έχοντας ως βασιλιά τον ίδιο τον Αχιλλέα.
Στον κατάλογο των λαών, των ηγεμόνων και των πλοίων που αναφέρονται στην Ιλιάδα (ραψωδία β 681-685) ότι έλαβαν μέρος στην Τρωική εκστρατεία, διαβάζουμε σε μετάφραση: «Αυτών πάλι που κατοικούσαν στο Πελασγικό Άργος, την Άλο, την Αλόπη και την Τραχίνα καθώς επίσης και αυτών που ήταν από τη Φθία και την Ελλάδα, με τις ωραίες γυναίκες και οι οποίοι ονομάζονταν Μυρμιδόνες και Έλληνες και Αχαιοί, αυτών λοιπόν με πενήντα πλοία αρχηγός ήταν ο Αχιλλέας».
Εδώ παρατηρούμε πως οι κάτοικοι της Φθίας συναντώνται κατά περίεργο τρόπο με τρία ονόματα. Η πιθανή εξήγηση που δίνεται είναι η εξής: Δημιουργός του βασιλείου της Φθίας ήταν ο Πηλέας, που ήρθε με τους Μυρμιδόνες του από την Αίγινα. Γι’ αυτό και η ονομασία Μυρμιδόνες. Το βασίλειό του όμως περιελάμβανε και την παλαιότερη πόλη Ελλάδα με τους κατοίκους της τους Έλληνες. Έτσι εξηγείται και η δεύτερη και σημαντικότερη ονομασία Έλληνες. Ακόμη ονομάζονταν και Αχαιοί, γιατί στην περιοχή αυτή νότια της Θεσσαλίας και κοιλάδας του Σπερχειού εγκαταστάθηκαν από τον 19ο αι. π.Χ. και ένα από τα σημαντικότερα Ελληνικά φύλλα, οι Αχαιοί, απ’ τους οποίους φυσικά προήλθε και το όνομα Αχαΐα Φθιώτιδα.
Ο Αριστοτέλης, σύμφωνα με την επιγραφή-χρονικό Πάριο Μάρμαρο, αναφέρει: «Έλλην Δευκαλίωνος Φθιώτιδος εβασίλευσεν και Έλληνες εκλήθηκαν οι πρότερον Γραικοί καλούμενοι». Την ύπαρξη του Έλληνα παραδέχονται και οι άλλοι σημαντικοί ιστορικοί της αρχαιότητας, όπως ο Ηρόδοτος και ο Θουκυδίδης και έτσι συν- δέθηκε άμεσα η εθνική ονομασία με το γενάρχη, βασιλιά της Φθίας, τον Έλληνα και στις επίσημες πλέον ιστορίες των Ελλήνων.
2) Η ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ ΣΤΙΣ ΙΑΜΑΤΙΚΕΣ ΛΟΥΤΡΟΠΗΓΕΣ: Ο ήρωας Αχιλλέας θεωρείται κατ’ εξοχήν θεότητα των ιαματικών λουτροπηγών. Κατά του ιστορικούς χρόνους λατρεύτηκε σε τόπους όπου λειτουργούσαν ιαματικά λουτρά. Γιατί όμως αυτή η σύνδεση; Από τη μυθική παράδοση γνωρίζουμε πως η Θέτιδα πριν τον Αχιλλέα γέννησε άλλα έξι παιδιά, τα οποία όμως πέθαναν, προφανώς από κάποια κληρονομική πάθηση. Όταν μια βασίλισσα αδυνατούσε να γεννήσει διάδοχο του θρόνου, ο βασιλιάς ήταν εξαναγκασμένος να πάρει άλλη σύζυγο για να διαιωνιστεί η κληρονομική βασιλεία. Οι πολλαπλοί γάμοι του Πηλέα, ίσως αντικατοπτρίζουν αυτό ακριβώς το πρόβλημα. Μόλις, λοιπόν, γεννήθηκε ο Αχιλλέας, η μητέρα του η Θέτιδα θέλοντας να καταστρέψει τα φθαρτά στοιχεία του σώματός του, δηλαδή κάποια πιθανή αναπηρία που εμφάνιζε στο πόδι του, τον βούτηξε στα ιαματικά νερά. Άρα η έννοια της απόδοσης της αθανασίας ήταν καθαρά έννοια θεραπευτική. Από ρωμαϊκή πηγή πληροφορούμαστε ότι η Θέτιδα δεν έκαψε τον Αχιλλέα στις φλόγες, όπως αναφέρει άλλη παράδοση, αλλά τον βύθισε στα θερμά νερά.
Ιαματικές πηγές Πλατυστόμου
Επομένως η ταύτιση με τις θερμοπηγές είναι ολοφάνερη. Ο Πηλέας μόλις αντιλήφθηκε την ενέργεια της Θέτιδας, τη θεώρησε βλαπτική και για να «γλιτώσει» το παιδί, την έδιωξε από το παλάτι. Θα ήταν όμως πολύ παράξενο και ανόητο η ίδια η Θέτιδα, η μητέρα του Αχιλλέα, να ήθελε να προξενήσει κακό στο παιδί της, απλά ήθελε να το θεραπεύσει.
Το ότι ο Αχιλλέας όντως αντιμετώπιζε κάποιο φυσικό ελάττωμα στο πόδι του, φαίνεται ξεκάθαρα από την επέμβαση που δέχτηκε από τον Κένταυρο Χείρωνα, που του αντικατέστησε το φθαρμένο αστράγαλο του ποδιού του, με κόκαλο από το σκελετό του γίγαντα Δάμυσου, αποκτώντας έτσι ο ήρωας και τη γρηγοράδα του γίγαντα. Η πραγματικότητα εδώ ίσως είναι ότι ο Αχιλλέας υποβλήθηκε σε κάποια κινησιοθεραπεία στο δάσος του Πηλίου, με ανάλογη ειδική διατροφή. Όπως αναφέρεται έτρωγε μυαλά από ελάφι, για ν’ αποκτήσει τις κύριες ιδιότητες του ζώου, δηλαδή τη γρηγοράδα του, σύμφωνα με την επικρατούσα τότε αντίληψη.
Εξάλλου η «Αχιλλειοδυνία», ως ιατρικός όρος, είναι μια πάθηση σύμφωνα με την οποία οι μυώνες του κατωτέρου τμήματος του ποδιού συσπώνται κατά τέτοιον τρόπο, ώστε το πόδι να πατά στο έδαφος με τα δάχτυλα και όχι με το πέλμα, προξενώντας πόνο και αδυναμία βάδισης στον πάσχοντα. Έτσι είναι ολοφάνερο ότι η Αχιλλειοδυνία παραπέμπει κατευθείαν στον Αχιλλέα και στην πάθησή του.
Η παράδοσή του δέχεται την τοποθέτηση της Φθίας κάπου στις δυτικές παραποτάμιες περιοχές του Σπερχειού και συγκεκριμένα μέσα στην κοιλάδα του Πλατυστόμου και συνδέει την θεραπεία του Αχιλλέα με τα ιαματικά λουτρά Πλατυστόμου και Αρχανίου. Το Πλατύστομο διέθετε από αρχαιοτάτων χρόνων ιαματικά ψυχρά και θερμά λουτρά. Μάλιστα το 1924, όταν χτιζόταν η λουτρόπολη Πλατυστόμου, βρέθηκαν κτίσματα αρχαίων λουτρικών αγγείων.
Επιπλέον στο Αρχάνι ήταν γνωστά από την αρχαιότητα σπουδαία και σπάνια ιαματικά λουτρά με ισχυρή αλκαλικότητα (11,70 ph σύμφωνα με ανάλυση του Ι.Γ.ΜΕ.). Άξιο αναφοράς είναι επίσης το γεγονός ότι για τις θεραπευτικές ιδιότητες των λουτροπηγών Αρχανίου, η ολομέλεια του Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας με την υπ’ αριθ. 14/173/2002 απόφασή της, αποφάνθηκε ότι αποτελούν υποβοηθητικά φυσιοθεραπευτικά μέσα για αποκατάσταση κινητικότητας του μυοσκελετικού συστήματος, με ελάττωση του μυϊκού σπασμού και βελτίωση της κινητικότητας των αρθρώσεων, δηλαδή κατά τα φαινόμενα ήταν τα καταλληλότερα που ταίριαζαν για τη θεραπευτική αγωγή που είχε ανάγκη ο Αχιλλέας, λόγω της πάθησης που εμφάνιζε στον αστράγαλό του.
3) ΤΑ ΟΠΛΑ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ: Στην ευρύτερη περιοχή του Αρχανίου, που ανήκει στην κοιλάδα του Πλατυστόμου, επικρατεί διάχυτη η λαϊκή αντίληψη ότι τα φοβερά όπλα του Αχιλλέα κατασκευάστηκαν από το χαλκό που εξαγόταν από τα Μεταλλεία του Αρχανίου.
Πράγματι ακόμη και σήμερα διασώζονται εκεί υπολείμματα χάλκινης σκωρίας καθώς και οι στοές εξόρυξης μεταλλευμάτων χαλκού. Βεβαίως η εξαγωγή και η κατεργασία του χαλκού στο Αρχάνι αποδεδειγμένα βάση της αρχαίας κεραμικής που βρέθηκε εκεί, γινόταν κατά του Ελληνιστικούς - Ρωμαϊκούς χρόνους.
Όμως, αν και προς το παρόν απουσιάζει το επιστημονικό κριτήριο για προϊστορική εκμετάλλευση, είναι πολύ πιθανή η λειτουργία τους και κατά τη μυκηναϊκή εποχή, τη στιγμή που ο Όμηρος συνδέει άμεσα και ξεκάθαρα τους Αχαιούς του Αχιλλέα με το χαλκό, αποκαλώντας τους «χαλκοθώρακες». Μάλιστα στη Ραψωδία Π 595-596, αναφέρεται στο Χάλκωνα, η ονομασία του οποίου παραπέμπει κατευθείαν στο χαλκό και ο οποίος Χάλκωνας ζούσε στην Ελλάδα, όντας ο πλουσιότερος μεταξύ των Μυρμιδόνων, υπονοώντας σαφώς την ύπαρξη των μεταλλείων χαλκού, απ’ την εκμετάλλευση των οποίων, προφανώς, πλούτισε ο Χάλκωνας.
4) ΤΟ ΞΙΦΟΣ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ: Πλησίον της Φτέρης επί της κοίτης του Σπερχειού ορθώνεται ένα απότομος λόφος, η Καστρόρραχη, όπου σώζονται λείψανα αρχαίου φρουρί ου. Οι πλησιέστερες ονομασίες Λίμνη και Σκάλα που διατηρήθηκαν έως σήμερα δίνουν το δικαίωμα στους κατοίκους της περιοχής Φτέρης, Βίτωλης, Πτελέας και Λευκάδας να ισχυρίζονται ότι ίσως εκεί βρίσκονταν οι παραποτάμιες και παραλίμνιες λιμενικές εγκαταστάσεις και τα ναυπηγεία των Μυρμιδόνων του Αχιλλέα. Ισχυρές επίσης μαρτυρίες μιλούν για εύρεση χάλκινων κρίκων για το δέσιμο των καραβιών. Μάλιστα επικρατεί η παράδοση ότι στα ερείπια του φρουρίου της Καστρόρραχης, μεταξύ των άλλων, βρέθηκε παλιότερα και το ξίφος του Αχιλλέα.
Την άποψη αυτή τη στηρίζουν οι κάτοικοι στα γνωστά λόγια που απηύθυνε ο Αχιλλέας στο θεϊκό Σπερχειό για τη θυσία της κόμης του, αποδίδοντας τιμές στο νεκρό φίλο του Πάτροκλο.
Ο Σπερχειός στην Καστρόρραχη
5) Ο ΛΟΦΟΣ «ΑΣΤΕΡΙΑ» ΠΛΑΤΥΣΤΟΜΟΥ: Ένας ομαλός λόφος που δεσπόζει στο Πλατύστομο και που όλα τα στοιχεία που παραθέτουμε στο βιβλίο μας: «Αναζητώντας ίχνη του ομηρικού Αχιλλέα στην κοιλάδα του Σπερχειού», συνηγορούν σε πιθανή τοποθέτηση της Ομηρικής Φθίας εκεί, ονομάζεται «Αστέρια». Μία εξήγηση που δίνουν οι ντόπιοι κάτοικοι γι’ αυτή την ονομασία είναι ότι οφείλεται στα «Αστέρια» του βασιλιά, εννοώντας ως βασιλιά τον Αχιλλέα και αστέρια το σύμβολο, το οχτάχτινο σήμα που διακοσμούσε το θώρακα της πανοπλίας του.
Πράγματι παρατηρώντας την αγγειογραφία του Αχιλλέα στον ερυθρόμορφο αμφορέα του 450 π.Χ. που φυλάσσεται στο Μουσείο του Βατικανού της Ρώμης, θα διακρίνουμε καθαρά τα οχτάχτινα αστέρια που κοσμούν τις επωμίδες του θώρακά του.
Ακόμη ο ανδριάντας του Αχιλλέα, που στήθηκε στην πλατεία του Αγίου Γεωργίου Φθιώτιδας για να τιμηθεί ο ήρωας των ηρώων Αχιλλέας, ύστερα από έγκριση του Υπουργείου Πολιτισμού το 1998, σχεδιάστηκε από ιστορικούς και αρχαιολόγους και φέρει στο θώρακά του το αστέρι. Επίσης το ίδιο αστέρι στολίζει και το άρμα του. Η επιγραφή που φέρει γράφτηκε από ειδικούς επιστήμονες και έχει ως εξής: «Στο παγκόσμιο Μυθολογικό πρότυπο ρώμης και κάλλους του Ομηρικού Αχιλλέως απόγονοι Έλληνες του Σπερχειού έστησαν τούτο», τονίζοντας έτσι και την άμεση σχέση που έχει ο ήρωας με το Σπερχειό ποταμό.
Από τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι είναι πολύ πιθανόν ο βασιλικός οίκος των Αιακιδών να είχε ως σύμβολο το οχτάχτινο αστέρι. Στην πορεία της ιστορίας, κατά τους ελληνιστικούς χρόνους, συναντάμε ξανά το αστέρι, δεκαεξάχτινο αυτή τη φορά, ως σύμβολο της Μακεδονικής δυναστείας, τη στιγμή που οι Μακεδόνες βασιλιάδες είναι απόγονοι των Αιακιδών (Νεοπτόλεμος-Ολυμπιάδα-Αλέξανδρος).
Το οχτάχτινο αστέρι του Αχιλλέα και το δεκαεξάχτινο των Μακεδόνων του Μ. Αλεξάνδρου φαίνεται να έχουν άμεση σχέση με τον αστερισμό Σείριο, το λαμπρότερο αστέρι, που κατείχε ξεχωριστή θέση, κατά την Αρχαιότητα, ανάμεσα στους Έλληνες. Η λέξη Σείριος είναι ελληνικότατη και σημαίνει σειρά. Όταν ο Όμηρος μιλά για «χρυσήν σειρά» αναφέρεται, πιθανότατα, στο Σείριο, το ακτινοβόλο και λαμπερό άστρο. Μάλι στα ο Σείριος, ως «κύων του Ωρίωνος» λόγω της θέσης του κοντά στον αστερισμό αυτό, χρησιμοποιείται από τον Όμηρο και σε παρομοιώσεις που αφορούν τον Αχιλλέα και τον Έκτορα.
Πιθανόν, λοιπόν, το άστρο του Αχιλλέα και της Βεργίνας των Μακεδόνων να είναι ο λαμπερός Σείριος, που αντιπροσωπεύει το ΦΩΣ της Ελλάδας και οι αχτίνες του, τους διάφορους λαούς που φωτίστηκαν με την ευεργετική ακτινοβολία του ελληνικού πολιτισμού.
Εδώ πρέπει να επισημάνουμε και τη διορατική ενέργεια του Ερρίκου Σλήμαν να στηριχθεί πάνω σε ανάλογη παράδοση για τις έρευνές του. Έτσι, μελετώντας τη λαϊκή ονομασία του λόφου «Χισαρλίκ» διαπίστωσε πως στη γλώσσα του Τούρκικου λαού σημαίνει κάτι σαν «παλατάκι». Αυτή του η αντίληψη τον οδήγησε στην σπουδαία ανακάλυψη της Τροίας.
6) ΟΙ ΑΚΡΟΠΟΛΕΙΣ ΤΗΣ ΠΑΠΠΑΣ: Το χωριό Πάππα, που για ένα διάστημα ονομαζόταν Μεσοχώρι Μακρακώμης, κατέχει σπουδαία γεωγραφική θέση στη βορειοδυτική λεκάνη του Σπερχειού, αγγίζοντας τα θεσσαλικά όρια. Εκεί διασώζονται δύο σπουδαίες προϊστορικές Ακροπόλεις. Διάφορες ντόπιες παραδόσεις καθώς και τα γραπτά του Αθ. Καψιώτη στα έργα του «Θεσσαλοί οι πρώτοι αυτόχθονες Έλληνες» και «Δόλοπες», αναφέρουν ότι τα κάστρα αυτά υπήρξαν στρατόπεδα του βασιλείου του Αχιλλέα, ελέγχοντας από βορρά τις επιδρομές των θεσσαλικών φύλων.
Μάλιστα το ένα από αυτά που βρίσκεται στο «Κοτρώνι της νύφης», φέρει εξωτερικό κυκλώπειο τείχος και εσωτερικό κτίσμα που πιθανόν αποτελούσε τμήμα αρχαίου ναού. Επίσης ο χώρος που συναντάμε προτού φθάσουμε από το χωριό στο κάστρο, δηλαδή η τοποθεσία πάνω από τα «Πλατανάκια», πιστεύετε, λόγω της στρωματογραφίας της, ότι ήταν το νεκροταφείο του στρατοπέδου.
 |
| Τμήμα της Ακρόπολης Πάππας |
7) Η ΘΥΣΙΑ ΣΕ ΚΕΦΑΛΟΒΡΥΣΟ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΚΑΨΗΣ: Αγάς της περιοχής της δυτικής Φθιώτιδας κατά την Τουρκοκρατία, προκειμένου να εξευμενίσει το κακό και την αρρώστια που βασάνιζε το γιο του, παρακινούμενος από την ντόπια λαϊκή ιστορική παράδοση, πρόσφερε θυσία (Εκατόμβη) σε κεφαλόβρυσο του χωριού Μεγάλης Κάψης, μιμούμενος τις θυσίες που πρόσφεραν οι Αχαιοί του Αχιλλέα στο θεοποιημένο τότε Σπερχειό. Έτσι διαπιστώνουμε την ισχυρή επιρροή που ασκεί η παράδοση στη νεότερη γενιά.
Αγαπητοί μου! Παρ’ όλο που η παράδοση είναι μια λεπτή κλωστή για να στηρίξουμε με ασφάλεια την ιστορία, αν καταφέρουμε να την αποκωδικοποιήσουμε ορθά, θα οδηγηθούμε σε κάποια αδιαμφισβήτητα ιστορικά συμπεράσματα. Γι’ αυτό, θαρρώ, αξίζει να την ερευνούμε και να τη διασώζουμε!
___________________
ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Αντωνόπουλος Νικ. «Ο Αχιλλέας και ο Άγιος Γεώργιος», εκδ. Κουτσανδρέας, 1998.
-Αριστοτέλης, «Μετεωρολογικά», «Πολιτικά».
- Vermeule E. «Ελλάς εποχή του χαλκού».
- Δακορώνια Φ. – Μπούγια Πολ. «Τον καιρό των Μυκηναίων στη Φθιώτιδα», Λαμία, 1999.
- Ηρόδοτος, «Ιστορία».
- Θουκυδίδης, «Ιστορία» τ 1.
- Κακριδής Ι. «Οι αρχαίοι Έλληνες στη νεοελληνική μας παράδοση».
- Κανακάρης Ν. «Η αστρονομία στην αρχαία Ελλάδα», εκδ. Αρχέτυπο.
- Καραγκούνης Γ. «Γνωρίστε τον Ασβέστη».
- Κώνστας Χρ, «Σείριος και Μακεδόνες- μια παράξενη σχέση», εκδ. Αρχάτυπο.
- Λάμπου Ανδρέας, «Ιστορία Φτέρης Φθιώτιδας», Αθήνα, 1973.
- Μελέτη Ι.Γ.ΜΕ. PACT vol 15, 1986.
- Μπλούκας Στ. «Τα τοπωνύμια του χωριού Πάππα Μακρακώμης Φθιώτιδας», 1992.
- Ομήρου «Ιλιάδα».
- Πανταζής Β. «Ομηρική Γεωγραφία και Ομηρική Εποχή», εκδ. Καστανιώτη.
- Πάριο χρονικό
- Παπαχρήστος Κ. «Ελλάδα Σπερχειός ποταμός».
- Πρωτόπαπας Στ. « Ο κασσίτερος και ο μπρούντζος κατά την αρχαιότητα», Corpus, τ. 72.
- Χατζής Αντ., «Επετηρίς Φιλολ. Συλ. Πανεπιστημίου Αθηνών», Αθήνα, 1935-35.
- Χορμόβας Β., «Ιστορία της Μακρακώμης», 1990.
ΠΡΟΦΟΡΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
Ευχαριστώ θερμά όλους όσους βοήθησαν με οποιονδήποτε τρόπο στην διεξαγωγή της παραπάνω έρευνας. Ιδιαίτερα ευχαριστώ τους:
- Ευθυμίου Κώστα, φυσικό, από το Πλατύστομο
- Σαντάρμη Γιάννη, λογοτέχνη, από το Αρχάνι
- Καραμέρη Γιάννη, επιχειρηματία υαλοπινάκων, από το Αρχάνι
- Μπλούκα Σταύρο, υπάλληλο Νοσοκομείου Λαμίας, από την Πάππα
- Ρίζο Δημήτριο, βιολόγο ιχθυολόγο, από την Πάππα &
- Φύκα Περικλή, ιστοριοδίφη, από τον Τυμφρηστό.
- Καλλιώρα Γεώργιο, κάτοικο Βίτωλης
- Νέλλα Νικόλαο, κάτοικο Πτελέας
- Κυρίτση Γεώργιο κάτοικο Φτέρης
- Κουμαντάνο Χρήστο, κάτοικο Αγίου Γεωργίου
|
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου