Η Δρυοπία το 1810

Ξένος περιηγητής στη Δρυοπία περί το 1810

(του Γιάννη Μακρή, τ. Σχολ. Συμβούλου Πρ. Εκπ/σης) 

Η Δρυοπία περιελάμβανε τα χωριά Δαμάστα, Δρακοσπηλιά (Θερμοπύ­λες), Νευρόπλη (δεν υπάρχει σήμερα), Προκοβενίκο (Σκαμνός), Ελευ­θεροχώρι, Μόμιλος (μοναστήρι της Παναγίας, πιθανότατα το σημερινό μο­ναστήρι της Δαμάστας), Βλαχογαρδίκι (αλλού και Χαΐν Γαρδίκι, σήμερα Οίτη), Παύλιανη, Σκληθράκι, Κουμαρίτσι, Δυο Βουνά, Κρύα Βρύση και Δελφίνο, Μουσταφάμπεη (Ηράκλεια), Μουσαχώρι (αλλού και Μοσκοχώρι), Βαρδάτες, Φραντζή, Κωσταλέξι, Κομποτάδες.

Ο ξένος περιηγητής ήταν ο Πουκεβίλ, Γάλλος Πρόξενος στα Γιάννενα και προσωπικός γιατρός του Αλή Πασά του Τεπελενλή. Γύρω στα 1810 πε­ριηγήθηκε τη Φθιώτιδα, της οποίας το μεγαλύτερο μέρος ανήκε στη δικαιο­δοσία του Αλή Πασά. Είχε, λοιπόν, όλες τις διευκολύνσεις που του παρείχε η θέση του και η ιδιότητα του, καθώς και οι εντολές του Αλή προς τους κατά τόπους διοικητές του. Έτσι, το έργο του Ταξίδια στην Ελλάδα, μας παρέχει πολύ χρήσιμα δημογραφικά και λαογραφικά στοιχεία.

Μερικές φορές, βέβαια, παρέχει και λανθασμένες πληροφορίες, όταν κυρίως αναφέρεται στην ιστορία και μυθολογία μας, αλλά αυτό δεν μειώνει την αξία του έργου του.

Στη συνέχεια παραθέτουμε αποσπάσματα από το βιβλίο του Ταξίδια στην Ελλάδα, εκδόσεις Αφών Τολίδη, Αθήνα 1995, σ. 71, 72, 73, 74, 77 και 85.

«[...]. Όσοι επισκέπτονται τις Θερμοπύλες, μένουν συνήθως στο χάνι του Ελλάδα ή στο Ελευθεροχώρι, που το όνομα του θυμίζει την ελευθερία, αρ­χέγονη θεότητα της περιοχής, όπου κάποιοι άνδρες ανεξάρτητοι με το όνο­μα κλέφτες, διαδέχθηκαν τους Δρύοπες και τους πολεμιστές Δωριείς. Για να πάει κανείς στο Ελευθεροχώρι, που υπήρξε για πολύ καιρό το επιτελείο τους, ακολουθεί για τρία περίπου χιλιόμετρα τα ριζά των βουνών που εκτεί­νονται δυτικά. Αρχίζει τότε ν' ανεβαίνει την Οίτη περνώντας από ένα γρα­φικό αλλά δύσκολο μονοπάτι. Ύστερα χώνεται σε μια χαράδρα, όπου πη­γάζει ένα ποταμάκι, που χύνεται κατευθείαν στη θάλασσα. Κατόπιν, περ­νά κανείς στη δεξιά όχθη για να σκαρφαλώσει μερικές κορυφές, ακολουθώντας μία γρήγορη ανάβαση ή επιστρέφει νότια, για να μπει στο εσωτερι­κό των βουνών. Ύστερα από μία ώρα φτάνει στο Ελευθεροχώρι, που κατοι­κείται από 80-100 οικογένειες χριστιανών. Αυτό το χωριουδάκι το είχαν κα­τακτήσει οι μωαμεθανοί Σκυπετάριοι, οι οποίοι αδελφοποιήθηκαν εκεί με τους κλέφτες. Ως το 1821, το χωριό ήταν στην ιδιοκτησία του Αλή Τεπελενλή, που διατηρούσε φρουρά στις Θερμοπύλες, ως Δερβεντζί πασάς ή άλλως φύλακας των διαβάσεων.

»Στο άκρο μιας παρακείμενης οροσειράς ξαναβρίσκουμε το λίκνο των Δρυόπων, που οι γεωγράφοι μπέρδευαν καμιά φορά με τους Δωριείς. Ο μύθος, που είναι η σκιά των ανθρώπινων παραδόσεων, αναφέρει πως ο Ανδρέμων παντρεύτηκε τη Δρυόπη, κόρη του Δρύοπα, που είχε για πατέρα τον ποταμό Σπερχειό και μητέρα την Πολύδωρα, μια από τις κόρες του Δαναού. Οι Δρύοπες πήραν το όνομα τους από αυτόν το μυθολογικό ήρωα. Ο Στρά­βωνας μας αναφέρει πολλές μετακινήσεις αυτού του φύλου και μετά υποδει­κνύει την τοπογραφική θέση του, στα περίχωρα του όρους Παρνασσός, στην περιοχή που ακόμα και σήμερα λέγεται Δρυοπία.

ο περιηγητής Πουκεβίλ

»Το ψηλό αυτό σημείο δεσπόζει πάνω στην κοιλάδα του Κηφισού. Ο οπτικός ορίζοντας αγκαλιάζει ένα τμήμα της Εύβοιας, τη λεκάνη του Βόλου και τα νησιά που είναι διάσπαρτα στην είσοδο του Θερμαϊκού κόλπου. Τα όρη αυτής της κλειστής περιοχής έχουν υπέροχα σχήματα από όλες τις πλευ­ρές, χωρίζονται σε μεμονωμένους όγκους από βαθιές και συχνά απόκρη­μνες χαράδρες που οι Έλληνες τις αποκαλούν χοάνες. Εδώ μπορεί κανείς να κάνει κανονική δενδρογράφηση ή ταξινόμηση των δένδρων κατά κλίμα­τα. Έτσι, αφήνοντας την παραλία, βρίσκουμε πλατάνους, πράσινες δρυς, αγριελιές, μελικουκιές. Ψηλότερα εμφανίζονται οξυές, σφεντάμια, γιουνίπεροι, αρκουδοπούρναρα. Φτάνει ύστερα στα δάση της ελάτης και στη ζώνη των κέδρων, όπου η περιοχή κυριαρχείται από τις χιονισμένες κορυφές, όπου τα χιόνια διαρκούν πάνω από οκτώ μήνες το χρόνο.

»Η Δρυοπία και η Νευρόπολη, που αποτελούν μέρος του βοεβοδιλικίου του Ζητουνίου και δοξάστηκαν από τον ωραίο θάνατο του Μάρκου Μπότσαρη, καθώς και τα μονοπάτια του όρους Οίτη, περιβάλλονται από δάση και αρδεύονται από ζωογόνες πηγές που σχηματίζουν πλήθος ρυάκια με κατακάθαρα νερά. Παντού, κάτω από αυτόν τον πανέμορφο ουρανό της Ελλάδας, η θερμοκρασία είναι κανονική, ο αέρας ευχάριστος και ο τόπος μαγευτικός μ’ όλες αυτές τις γραφικές τοποθεσίες, αλλά και με τις μυθικές και ιστορικές μνήμες που ζωντανεύουν σε κάθε βήμα.

» Κατεβαίνοντας την κοιλάδα της Δρυοπίας, προς τον Σπερχειό η Ελλά­δα, που κυλά κάτω από γέφυρα με τρεις γωνιόκορφες καμάρες, φτάνουμε από τη δεξιά όχθη στο μέρος που υπήρξε το λίκνο των ελληνικών φύλων, των οποίων ηγέτης θεωρείται ο Δευκαλίωνας. Ανακαλύπτουμε την κοιλάδα που ποτίζει ο Γόργος, ποτάμι που ταυτίζεται με το θεσσαλικό Αχελώο και μπαίνουμε στη Φθιώτιδα. Αυτή η περιοχή, που αποτελεί μέρος της ηγεμο­νίας του Ζητουνίου, χωρίζεται από δυτικά προς τα ανατολικά με το όρος Όθρυς, το Βελούχι ή Γκούρα, που συνδέεται με το όρος Πήλιο με μια κυμα­τιστή σειρά βουνοκορφών.

»[...] το βοεβοδιλίκι του Ζητουνίου, που ο διοικητής του επί εποχής μου ήταν γαμπρός του Βελή Πασά, γιου του Αλή Τεπελενλή.

»Ο δρόμος που οδηγεί στην επαρχία Δρυοπίας από το Ελευθεροχώρι είναι, κατά τα φαινόμενα, το μονοπάτι που υπέδειξε ο αυτόμολος Εφιάλτης στους Πέρσες για να περικυκλώσουν τους Έλληνες στρατιώτες, όπως το έκαναν και οι Τούρκοι στις μέρες μας, για να διώξουν τους Έλληνες από το στενό των Θερμοπυλών. Αυτή είναι η εξήγηση που μπορεί να δώσει κανείς σχετικά με τη μάχη των Θερμοπυλών [...]».

Πηγή: "Σκαμνός-Στην καρδιά της Ρούμελης"

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου