Νταβέλης & δημοτική μούσα

Χρήστος Νταβέλης – «Ο βασιλιάς των ορέων»

& η δημοτική μούσα

 

Ο περιβόητος Χρήστος Νταβέλης & η συμμορία του

Μετά την επανάσταση του 1821 και τη δημιουργία του Ελληνικού κράτους για περισσότερο από ένα αιώνα έκαναν την εμφάνισή τους στην ελληνική ύπαιθρο συμμορίες ληστών. «Οι βασιλείς των ορέων» όπως τους αποκάλεσε ο Αμπού Εντμόντ. Η δράση τους δεν περιορίζονταν σε ληστείες αλλά περιλάμβανε, απαγωγές αλλά και φονικά πολλές φορές με πολύ σκληρό τρόπο και πολλές απώλειες. Το έργο της πάταξης της ληστείας είχε αναλάβει η νεοϊδρυθείσα Ελληνική Χωροφυλακή(1-6-1833). Ανάμεσα σ’ αυτούς που ανέπτυξαν μεγάλη δράση ήταν ο Χρήστος Νταβέλης. Το πραγματικό του όνομα ήταν Χρήστος Νάτσιος, γεννήθηκε στα 1832 στο Στείρι Βοιωτίας. Ήταν μέλος οικογένειας που καταγόταν από την Ήπειρο και εργάστηκε σαν γαλατάς. Σύμφωνα με την παράδοση, ένα γεγονός ήρθε να συνταράξει την ζωή του και να τον μετατρέψει σε  ληστή που ανέπτυξε μεγάλη δράση στην Αττική, τη Βοιωτία, την Εύβοια και τη Φθιώτιδα.

Όπως λέγεται, ήταν γαλατάς της μονής Πετράκη όταν τον έδιωξαν κι αυτός γύρισε στο χωριό του. Εκεί ερωτεύτηκε την κόρη του παπά που αυτός την είχε τάξει σε ένα πλούσιο τσέλιγκα. Όταν ένα απόσπασμα πέρασε από το χωριό αναζητώντας κάποιον Νάστο, ο τσέλιγκας για να εκδικηθεί για την κόρη του παπά, υπέδειξε τον Νταβέλη. Εκείνος τους απεκάλυψε το πραγματικό του όνομα χωρίς όμως να γίνει πιστευτός. Όταν αυτοί θέλησαν να τον συλλάβουν έγινε συμπλοκή. Σκότωσε ένα στρατιώτη και κατάφερε να ξεφύγει. Από τη στιγμή εκείνη που έφυγε στο βουνό, δημιούργησε τη δική του συμμορία και άρχισε η δράση του. Αργότερα έπιασε φιλίες με τον Γιάννη Μέγα , έναν παλιό ληστή που του ανέθεσε να κλέψει και να του φέρει μια Ιταλίδα κόμισσα. Η ομορφιά  της όμως στάθηκε αιτία να αναπτύξει σχέση μαζί της, γεγονός που δημιούργησε μεγάλο μίσος αναμεταξύ τους με αποτέλεσμα οι φίλοι να γίνουν άσπονδοι εχθροί. Είναι η παράδοση που θέλει την Δούκισσα της Πλακεντίας να έχει κάποια σχέση με τον ληστή.

Ο Χρήστος Νταβέλης είχε γίνει λαοφιλής τη εποχή του Κριμαϊκού πολέμου και της Αγγλογαλλικής Κατοχής σε Αθήνα και Πειραιά. 

Η δράση του όμως επέφερε και πολιτικούς κραδασμούς. Συγκεκριμένα την περίοδο του Κριμαϊκού πολέμου και της Αγγλογαλλικής κατοχής στην Αθήνα και τον Πειραιά, πολλοί ληστές αμνηστεύτηκαν για να περάσουν τα σύνορα και να πολεμήσουν δίπλα στους επαναστατημένους Θεσσαλούς και Ηπειρώτες. Η κυβέρνηση κρατούσε την «άψογο στάση» χωρίς να κηρύττει τον πόλεμο στην Τουρκία. Ο Νταβέλης απήγαγε το Γάλλο υπολοχαγό Μπερτό, εισέπραξε λύτρα  και τον ελευθέρωσε μετά την απομάκρυνση των Αγγλογάλλων από τον Πειραιά. Το παρ ολίγον διπλωματικό επεισόδιο επέτεινε την κατάσταση και αναζητούταν λύση για τη σύλληψη του Νταβέλη. Ύστερα από πληροφορίες για την περιοχή δράσης της συμμορίας, δυνάμεις της χωροφυλακής ανάγκασαν την συμμορία να μεταφέρει τη δράση της στη Βοιωτία. Το καταδιωκτικό απόσπασμα με τη συνδρομή έμπειρων ιχνηλατών και ντόπιων χωρικών που είχαν επιστρατεύσει ντόπιοι Δήμαρχοι και επικεφαλής τον υπολοχαγό Ιωάννη Μέγα, παλιό φίλο του Νταβέλη (τα παλληκάρια  τα καλά σύντροφοι τα σκοτώνουν!) κατάφεραν να περικυκλώσουν την συμμορία στην περιοχή του Ζεμενού, στο δρόμο που οδηγεί στην Δαύλεια. Ύστερα από πολύωρη μάχη στις 12 Ιουλίου 1856 στο λόφο του Ζεμενού που είχε  οχυρωθεί η συμμορία, εξοντώθηκαν όλα τα μέλη της.  Όταν, τότε είχε πληγωθεί ο Νταβέλης, ο Μέγας πήγε να του πάρει το κεφάλι με το σπαθί του, αλλά ο Νταβέλης τον πυροβόλησε κι έπεσε κι αυτός δίπλα του, όπου αλληλομαχαιρώθηκαν και πέθαναν μαζί. 


Το κεφάλι του Νταβέλη κόσμησε ένα κοντάρι και στήθηκε στην πλατεία Συντάγματος το 1856. Εκεί, το είδε ένας έφηβος ζωγράφος και κάθισε και το σχεδίασε. Του έκανε εντύπωση η ομορφιά και η έκφρασή του. Κράτησε το σχέδιο και όταν την ίδια χρονιά πήγε στο Μόναχο για να σπουδάσει ζωγραφική, ο Γερμανός δάσκαλός του είδε το σχέδιο και εντυπωσιασμένος από τη μορφή του, το ξεσήκωσε και το έβαλε σαν πρόσωπο Χριστού στον πίνακά του "Το Άγιον Μανδήλιον". Ο νεαρός ήταν ο σπουδαίος ζωγράφος Γκύζης και ο Γερμανός δάσκαλος ο Καρλ Φον Πιλότυ. Απίστευτες συμπτώσεις!


Λένε ότι ο Νταβέλης ήταν τόσο όμορφος και είχε τόσο γλυκά χαρακτηριστικά που ακόμη και το κομμένο κεφάλι του ήταν αντικείμενο θαυμασμού παρά φρίκης. Κατά γενική ομολογία ήταν φωτεινή προσωπικότητα, υπερβολικά εύστροφος, χαρισματικός αρχηγός και πολύ ευχάριστος στη συντροφιά. Ακόμη και στις πιο άγριες ληστείες του, κανένας δεν τον αναφέρει σαν κακό ή θηριώδη. Αντίθετα έμεινε στις μνήμες του λαού σαν ευγενικός, προστάτης του δικαίου, ρομαντικός, ακόμη και ποιητής. Οι άλλοι ληστές τον έβλεπαν σαν  άγιο εκδικητή!

Δικαίως, λοιπόν, ο Νταβέλης έγινε θρύλος και τραγουδήθηκε από τη δημοτική μούσα. Ακολουθεί ένα τέτοιο δημοτικό τραγούδι από τη φωνή του ανεπανάληπτου Ηλία Παπαγεωργίου.

  Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου