Οι μουριές στο Δίκαστρο

Oι Μουριές, στο Δίκαστρο

Του Λεωνίδα Ιωάννου Καρφή, Αντιστρατήγου ε.α.

       H σηροτροφία, στην Ελλάδα   

      Οι Μουριές είναι η βασική, η πρώτη ύλη, για την σηροτροφία, την εκτροφή «της κάμπης (μεταξοσκώληκα) του βόμβυκος της Μορέας», η οποία, τρώγοντας φύλλα Μουριάς, εκκρίνει μια λεπτή, λεία και απαλή ίνα, το μετάξι, που χρησιμοποιείται, από αιώνων, για την κατασκευή μεταξωτών  ενδυμασιών  και ειδών στολισμού.

      Η σηροτροφία άρχισε, το 4.000 π.χ., στην Κίνα και μέχρι τον 6^ο μ.Χ. αιώνα, το μετάξι έφθανε στην Ευρώπη δια του «δρόμου του μεταξιού».  Το 555 μ.Χ., δύο Πέρσες μοναχοί μετέφεραν στην Κων/πολη, κρυφά, μέσα σε μια ράβδο, αυγά μεταξοσκώληκα, τα οποία και αποτέλεσαν την απαρχή της σηροτροφίας, της εκτροφής  κουκουλιών,  στην Ελλάδα.

       Οι Μουριές  της εκκλησίας Αγίου Γεωργίου

      Από ένα πρακτικό καταγραφής-απογραφής  των «κινητών  και ακινήτων κτημάτων του Ιερού Ναού Ζημιανής, ο «Άγιος Γεώργιος», που συνέταξε το 1896 ο παπα-Γρηγόρης Παπαδημητρίου, προκύπτει, ότι στην περιουσία της Εκκλησίας του πολιούχου του χωριού Αγίου Γεωργίου, μέχρι και τον προηγούμενο αιώνα, περιλαμβάνονταν και 36   Μουριές.  

  

      Οι Μουριές  της Εκκλησίας βρίσκονταν: 17 στο Περιβόλι (Πουρνάρι) του Αγίου Γεωργίου,  6 στο Γιούρτι του Δημητρίου Κατσαρή,  3 στο Γιούρτι του Κων/νου Αγγελή,  3 στον Κήπο (Καρρά) του Ζάχου Δ. Ρήγα,  2 στο Γιούρτι  (Μαστοράκη) του Ιωάννου Κ. Κόρδα, 1 στον Κήπο (Κεφαλά) του Δημητρίου Κόρδα, 1 στον Κήπο (Μπούρα) του Νικολάου Καρφή, 1 κάτωθεν της εκκλησίας,  1 όπισθεν της εκκλησίας παρά την οδό  και 1  στο Γιούρτι  του Παναγιώτη Ζημιανίτη, ήτοι εν συνόλω 36 Μορέαι  (Μουριές).       

      Από το Πρακτικό φαίνεται, ότι 19  Μουριές βρίσκονταν μέσα σε κτήματα ιδιοκτησίας της Εκκλησίας και 17 ήταν μέσα σε κτήματα ιδιοκτησίας 7  κατοίκων του χωριού και ήταν  όλες δωρεές  τους προς  την Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Σήμερα δεν υπάρχει καμιά από τις  Μουριές της Εκκλησίας, τις βακούφικες Μουριές, όπως τις έλεγαν. Όλες περιέργως ξεράθηκαν…  

      «Ο φόρος  των  κουκουλιών»,  στην Τουρκοκρατία

      Το μετάξι, προϊόν εξαιρετικό, σπάνιο και πανάκριβο, ήταν από αρχαιοτάτων χρόνων είδος πολυτελείας και φορολογούνταν ακόμη και η παραγωγή των κουκουλιών.  Στα χωριά, ο υπολογισμός του φόρου γίνονταν με βάση τον αριθμό των Μουριών και των κουκουλιών. Την φορολογική αυτή τακτική, ακολούθησαν  και οι Τούρκοι στην Τουρκοκρατία.

      Από τα στοιχεία μιας απογραφής, που πραγματοποίησαν οι Τούρκοι το 1454-1455,  στο  Βιλαέτι  των   Αγράφων,  προκύπτει,  ότι   τα    κουκούλια

(μεταξοσκώληκες) θεωρούνταν εμπορεύσιμα προϊόντα και φορολογήσιμο είδος. Έτσι, οι Τούρκοι επέβαλαν στους κατοίκους του Κλειτσού ετήσιο φόρο κουκουλιών,  συνολικού χρηματικού ποσού 15 άσπρων.

Φόρος χωριών του Βιλαέτι  των Αγράφων 1454-1455

(Απόκομμα από την Εφημερίδα "Ο ΚΛΕΙΤΣΟΣ")

      Οι Μουριές  και τα κουκούλια,  στη Ζημιανή

      Μουριές, στη Ζημιανή, για την εκτροφή κουκουλιών, φύτευαν στα Γιούρτια και στους Κήπους τους  οι περισσότερες οικογένειες. Οι πρόγονοι του Ιωάννη Λεωνίδα Καρφή είχαν στα Γιούρτια τους  8 Μουριές, από τις οποίες 7 διασώζονται μέχρι σήμερα. Τα κουκούλια, επομένως, ήταν στο παρελθόν, ένα από τα  οικιακά προϊόντα του χωριού.     

      Οι κάτοικοι, για να μην πληρώνουν στους Τούρκους το φόρο κουκουλιών, δώριζαν μερικές από τις Μουριές τους στην Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Έτσι, για 17 Μουριές, που ήταν μέσα σε 7 χωράφια, 7 ιδιοκτήτες τους δεν πλήρωναν στους Τούρκους το φόρο κουκουλιών. Οι Μουριές των Εκκλησιών, ως Βακούφικες, ήταν  αφορολόγητες.

      Τα κουκούλια ήταν από τα βασικά οικιακά προϊόντα και έσοδο της οικογενειακής οικονομίας. Η Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου αντιμετώπιζε τα έξοδά της και οι κάτοικοι τις βιοτικές ελλείψεις τους. «Οι περί τον Τυμφρηστόν  οικούντες», εξάλλου, μετέβαιναν στην Κων/λη και εκεί εμπορεύονταν τα οικιακά  προϊόντα τους, «εξ΄ών επορίζοντο τα προς  το ζήν… ».         

      Τα νυφιάτικα (πουκάμισα, μαντίλες και άλλα στολίδια των προικιών) ήταν κεντημένα με μετάξι. Τα ύφαιναν οι νύφες στους αργαλειούς, τα κεντούσαν με μετάξι και τα έβαφαν την άνοιξη με  άνθη Πουρναριών. Κάθε νύφη είχε το κέντημά της, το εργόχειρό της. Για τους προγόνους μας, «τα μεταξένια εργόχειρα» ήταν και στοιχείο  της αρχοντιάς τους.                                       

                                                                                

Πρακτικό καταγραφής  κινητής και ακίνητης περιουσίας της

Εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου Δικάστρου (1896)

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου