Να βρούμε τα ανάκτορα του Αχιλλέα

Να βρούμε τα ανάκτορα του Αχιλλέα: Οικονομικές και άλλες επιπτώσεις στην περιοχή της Φθίας

Γιώργος Αποστολόπουλος, Οικονομολόγος, Μέλος του Συμβουλίου για τον Αχιλλέα

Εισήγηση στο 1ο διεθνές συνέδριο για τον Αχιλλέα στη Λαμία 20 & 21.06.2014

Τι κι αν βρούμε τα ανάκτορα του Αχιλλέα; Είπε κάποιος. Μα θα ενισχυθεί ο τουρισμός, απάντησε ένας άλλος.

Ο τουρισμός, όμως, που αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της Ελληνικής Οικονομίας, είναι ένα πολυσύνθετο φαινόμενο και δεν θα πρέπει να το δούμε απλά και μόνον σαν έναν κλάδο οικονομικής δραστηριότητας. Ακόμη κι αν σταθούμε στις συνήθεις παραμέτρους του τουρισμού αναψυχής που συντίθεται στον ήλιο και τη θάλασσα, και πάλι έχουμε να παρατηρήσουμε ότι αυτού του είδους τουρισμό προσφέρουν πολλές ανταγωνίστριες χώρες, όχι μόνον γειτονικές ή σ' ολόκληρη τη Μεσόγειο, αλλά σε πολλά μέρη του Πλανήτη. Το στοιχείο του Πολιτισμού και της πολιτιστικής κληρονομιάς, με το οποίο ασχολούμαστε σε αυτό εδώ το χώρο, αποτελεί ένα πολύ ισχυρό στοιχείο διαφοροποίησης [diversification], όπως λέμε σε τεχνικούς όρους, του ελληνικού προϊόντος. Και δεν είναι μόνον αυτό. Το κοινό στο οποίο απευθύνεται έχει σημαντικά στοιχεία ποιότητας, καθώς ευαισθητοποιεί ανθρώπους κάθε ηλικίας να δουν και να γνωρίσουν από κοντά κορυφαία στοιχεία πολιτισμού που ανάγονται στο απώτατο παρελθόν.

Άρα, λοιπόν, το στοιχείο του πολιτισμού με την τεράστια πολιτιστική μας κληρονομιά, μαζί με την παιδεία κυρίως αυτή της ουμανιστικής κατεύθυνσης και κατά το δυνατόν με εξωστρέφεια, που απευθύνεται στη διεθνή κοινότητα, και τον τουρισμό, αποτελούν έννοιες αλληλένδετες και αλληλοσυμπληρούμενες σε ένα πλαίσιο συνεργειών. Η ανάδειξη και διασύνδεση αυτών των στοιχείων αποτελεί μέγιστο στόχο για την Ελλάδα. Την Ελλάδα της βαθιάς και πολύπλευρης κρίσης που ήδη διέρχεται τον 6ο χρόνο με βαριές συνέπειες που είναι πρωτόγνωρες και μόνον με άλλες εξαιρετικά δύσκολες περιόδους, όπως αυτή του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου μπορούν να συγκριθούν. Μίας κρίσης με οικονομική και κοινωνική διάσταση που εκδηλώνεται ακόμη και σαν κρίση αρχών και αξιών, κρίση θεσμών.

Ο στόχος του συνεδρίου είναι να βρούμε, να ανακαλύψουμε και να αναδείξουμε αυτή την τεράστια πολιτιστική μας κληρονομιά. Συγκεκριμένα, να βρούμε το ανάκτορο του Αχιλλέα και του πατέρα του Πηλέα στα χώματα της Φθίας.

Καλούμαστε να μετατρέψουμε την κρίση και τα συμπτώματα παρακμής, τις διαπιστωμένες αδυναμίες, σε δύναμη και θετική προοπτική. Τι καλύτερο από το να αναδείξουμε τον πρωταγωνιστή της Ιλιάδας; Του πιο πολυδιαβασμένου σε όλη την ανθρωπότητα κειμένου.

Μία τέτοια προοπτική, είναι προφανές ότι

• Θα ενισχύσει θεαματικά το πολιτιστικό μας απόθεμα

• Θα καταστήσει τον μυθικό ήρωα Αχιλλέα προσιτό και εύληπτο στον πολύ κόσμο

• Θα προκληθεί παγκόσμια απήχηση και εύκολη μετάδοση του μηνύματος λόγω της υφιστάμενης προπαιδείας

• Θα ενισχυθεί σημαντικά η ανταγωνιστικότητα και η διαφοροποίηση του τουριστικού μας προϊόντος

• Θα τονωθεί η περιφερειακή ανάπτυξη της Φθίας, καθώς θα εμφανίσει, θα παρουσιάσει και θα δείξει ένα κορυφαίο μνημείο ως πόλο έλξης επισκεπτών

• Θα προσελκύσει το ενδιαφέρον επισκεπτών ενός σημαντικού target group με ειδικό γνωστικό υπόβαθρο, όπως σπουδαστές, επιστήμονες, ερευνητές, ανθρώπων ανώτερου πνευματικού επιπέδου

• Θα αναβαπτιστεί το κύρος της χώρας που μέσα από την κρίση έχει πληγεί καίρια αναδεικνύοντας τις χειρότερες εκδοχές της πατρίδας μας, ενώ στο εσωτερικό και στην ομογένεια θα συμβάλει στην πνευματική αναβάπτιση.

Στον Αχιλλέα, τον αξεπέραστο Βασιλιά της Φθίας, αξίζει μεγαλύτερη τιμή και δόξα. Και είναι όντως κρίμα, σ΄ αυτό τον τόπο, να παραμελείται και να υποβαθμίζεται ο Αχιλλέας με τρόπο που ελάχιστα κολακεύει τους απογόνους του. Τούτο είναι αναμφιβόλως άδικο για τον Αχιλλέα και δυσμενές για τη σημερινή Φθία που δεν μεριμνά για την οφειλόμενη τιμή και δόξα στον μέγιστο πρόγονό της. Είναι ακόμα ντροπιαστικό για μας τους κατοίκους της Φθίας το γεγονός ότι αλλού, αποδόθηκε αισθητά μεγαλύτερη τιμή στον πρωταγωνιστή του τρωϊκού πολέμου. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το Αχίλλειον στην Κέρκυρα, που και αυτό φτιάχτηκε από την αυστριακή αυτοκράτειρα Σίσσυ και μάλιστα με ιταλούς αρχιτέκτονες! Τούτο όμως, δεν αναδεικνύει μόνον την δραματική υστέρηση ημών των απογόνων του Αχιλλέα στην Φθία, αλλά δείχνει και το τεράστιο όφελος στο τουρισμό του κορυφαίου προορισμού των Ιονίων, αφού δεν νοείται ένας τουρίστας στη Κέρκυρα να μην επισκεφθεί το Αχίλλειο.

Η αποκάλυψη και ανάδειξη του παλατιού του Βασιλιά Αχιλλέα και του πατέρα του Πηλέα στα χώματα της Φθίας, θα αναχθεί ασφαλώς σε ένα κορυφαίο έμβλημα της χώρας συγκρινόμενο ακόμη και με αυτή την Ακρόπολη που στο διεθνές στερέωμα συμβολίζει την πατρίδα μας. Να σκεφθεί κανείς ότι ανατρέχει σε πολύ μεγαλύτερο βάθος χρόνου 6 έως 7 αιώνες πριν από τον Παρθενώνα, μας συνδέει με το ομηρικό έπος της Ιλιάδας που συγκινεί και είναι φυσικό να αποτελέσει πόλο έλξης επισκεπτών στην περιοχή, δηλαδή τουριστικό ρεύμα, συμβάλλοντας έτσι την εξισορρόπηση της ανάπτυξης.

Μιλώντας, όμως, για ανάπτυξη στη Φθία, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι διαχρονικά, όπως και από τον Όμηρο, και άλλα μεταγενέστερα κείμενα πιστοποιείται, ο λόγος γίνεται για ένα ευλογημένο τόπο. Ακόμη και το έμψυχο δυναμικό της περιοχής εγκωμιάζεται καθώς στην «εύανδρο Φθία» αναδείχθηκαν οι γενναίοι Μυρμιδόνες και Αχαιοί ή οι όμορφες γυναίκες στην «καλιγύναικο Ελλάδα». Ξεχωριστή αναφορά γίνεται από τον Όμηρο στους φυσικούς πόρους της Φθίας, στην εύφορη και ευλογημένη περιοχή την καλόσβωλη [Εριβώλαξ] Φθία, που έτσι αναγνωρίσθηκε σε όλο τον τότε κόσμο, αφού πολλούς αιώνες μετά, ακόμη και ο Σωκράτης σε μία αλληγορική του απάντηση στους φίλους του που ήθελαν να τον αποτρέψουν από το κώνειο, τους δήλωσε ότι φαντάζεται τον εαυτό του να βρίσκεται στη Φθία [Φθίην ερίβωλον], κάτι σαν τον παράδεισο που θα λέγαμε με σημερινούς όρους.

Καθώς η Φθία καλύπτει με σημερινά δεδομένα και μέρος του Νομού Μαγνησίας, Λαρίσης και Καρδίτσας, ο Όμηρος δεν φείδεται ευμενών σχολίων και για τον Πτελεό που τον αναγνωρίζει ως κατ' εξοχήν χλοώδη [λεχεποίης], ενώ δεν υστερεί και η πανίδα, επισημαίνοντας τα πολλά περιστέρια σε άλλη περιοχή [πολυτρήρων Μέσση].
Ο θεοποιημένος Σπερχειός γονιμοποιεί τα εδάφη και εξασφαλίζει πλούσια σοδειά στους κατοίκους.

Όλα αυτά δικαιολογούν τον εντυπωσιακό πλούτο της Φθίας που κάνει τον Ευριπίδη στην «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» να κάνει λόγο για τις επιχρυσωμένες ουρές, πρύμνη των πλοίων [νεών] της Φθίας.

Και ασφαλώς, όλοι αυτοί οι φυσικοί πόροι μέσα από το διάβα των πολλών αιώνων που επέφεραν σημαντικές γεωλογικές μεταβολές, παραμένουν σαν μέγιστο δώρο της φύσης στην περιοχή της Φθίας μέχρι και σήμερα. Το ερώτημα όμως που τίθεται είναι:

Αρκούν οι φυσικοί πόροι για την ευημερία και ανάπτυξη μίας περιοχής;

Η διεθνής εμπειρία μας διδάσκει ότι αυτό δεν είναι αρκετό. Μερικά παραδείγματα επιβεβαιώνουν του λόγου το ασφαλές. Πλούσια σε υπέδαφος [πετρέλαια] το Ιράκ, η Περσία, η Λιβύη, αλλά οι λαοί κακοπαθαίνουν. Αλλιώς, όμως είναι η περίπτωση της Νορβηγίας που με άξονα τα πετρέλαιά της έχει οδηγηθεί σε αξιοζήλευτη πρόοδο και προκοπή, αποφεύγοντας ακόμη και να ενταχθεί στην ΕΕ που την θεωρεί μεσοσταθμικά αισθητά υποδεέστερη.

Και επειδή ο λόγος για το εύφορο έδαφος τη Φθίας και τόσων άλλων θα μπορούσαμε να απαριθμήσουμε περιοχών της χώρας ή και παγκοσμίως, διαπιστώνουμε ότι η Ελβετία που καλύπτεται από βουνά, κατέχει επίζηλη θέση κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης στο παγκόσμιο στερέωμα.

Εντυπωσιακή περίπτωση συνιστά η Βόρεια με την Νότια Κορέα, όμορες χώρες που όμως διαχωρίζονται από τεράστια απόκλιση σε πρόοδο και ευημερία.

Ακόμη και μία ενιαία κάποτε πόλη που οι περιστάσεις την οδήγησαν σε διαχωρισμό με έναν φράχτη, ακολούθησαν εντελώς διαφορετική πορεία και εξέλιξη. Εδώ μιλάμε για την πόλη Νογκάλες. Το ένα τμήμα βορείως στην Κομητεία Σάντα Κρουζ, Αριζόνα και το άλλο στην περιοχή Σονόρα [νοτίως]. Η διαφορά ανάπτυξης και κοινωνικής ευημερίας είναι τεράστια. Δεν επιδέχεται σύγκριση αυτός ο συσχετισμός, καθώς τα στοιχεία είναι όπως η μέρα με τη νύχτα, θα λέγαμε. Νογκάλες Αριζόνα με 30.000 US$ μέσο ετήσιο εισόδημα. Νογκάλες Σονόρα: Με εισόδημα στο 1/3 αυτού της βόρειας πλευράς, αναλφαβητισμός σε μεγάλη έκταση, εγκληματικότητα, μεγάλη βρεφική θνησιμότητα, διαφθορά ανθρώπων σε θέσεις εξουσίας.

Τέτοια παραδείγματα με περίεργους συσχετισμούς και ανακολουθίες έχουμε πολλά. Αν σταθούμε για λίγο σε χώρες της Αφρικής ή και της Λατινικής Αμερικής, παρατηρούμε ότι η αποικιοκρατία ταλαιπώρησε τους λαούς, αλλά και μετά την κατάλυση αυτού του απεχθούς καθεστώτος, αναδείχθηκαν στη θέση του νέα καθεστώτα από αυτόχθονες μεν , αλλά κατά κανόνα, πολύ χειρότερα από αυτά που προηγήθηκαν.

Και είναι εύλογο να διερωτάται κανείς, πως ερμηνεύονται αυτά τα περίεργα φαινόμενα;

Έγκυροι μελετητές με γνώση, διεθνή εμπειρία και κύρος, έχουν ασχοληθεί με το ζήτημα και όπως φαίνεται έχουν κατασταλάξει. Αποφαίνονται ότι βάσεις ευημερίας δεν αποτελοπύν αποκλειστικά και μόνον οι φυσικοί πόροι, αλλά προσαπαιτείται και ένα εύκρατο πολιτικο-κοινωνικό-οικονομικό κλίμα.

Αποτελεί πλέον κατασταλαγμένη διαπίστωση ότι η πολιτική σταθερότητα και η κοινωνική ειρήνη, μέσα σε ένα πλαίσιο ανοικτών και υγιών πολιτικών και οικονομικών θεσμών, είναι η μόνη σωστή συνταγή.

Είναι δύσκολο να ανατραπούν νοσηρές καταστάσεις που βυθίζουν τα έθνη σε δυστυχία και μόνον λίγες είναι οι εντυπωσιακές περιπτώσεις όπου έσπασε ο φαύλος κύκλος για να έρθει στη θέση του ο ενάρετος κύκλος προκοπής και ευημερίας.

Να αναφέρουμε δύο περιπτώσεις:

Αγγλία 1689: 'Ένδοξη επανάσταση, διακήρυξη δικαιωμάτων

Γαλλία 1789: Από την απόλυτη μοναρχία και την κατηγοριοποίηση του πληθυσμού, μεγάλο μέρος του οποίου βρίσκονταν σε συνθήκες εξαθλίωσης, στην εισαγωγή και την εμπέδωση της δημοκρατίας.

Και αν αυτή η επισκόπηση μας εφοδιάζει με μία κάποια επίγνωση των πραγμάτων με βάση την ευρύτερη εμπειρία και σε ένα βάθος διαχρονικού ορίζοντα, καλούμαστε να δούμε την Φθία. Που βρίσκεται και ποια είναι η προοπτική της. Η πρώτη παρατήρηση εδώ, είναι η κοινή μοίρα που ενώνει τη Φθία με την Ελλάδα της οποίας αποτελεί μέρος.
Δεν θα επεκταθούμε, καθώς αυτό δεν είναι το κύριο θέμα που έχουμε να εξετάσουμε σε αυτό το συνέδριο. Θα θέσουμε όμως μερικά ερωτήματα, χωρίς να τα απαντήσουμε, ώστε αυτό να αποτελέσει έναυσμα να διερωτηθούμε, κατ ιδίαν:

• Έχουμε αποδοτικό και επαρκές κράτος;

• Μήπως αντιμετωπίζουμε πρόβλημα γραφειοκρατίας;

• Μήπως υπάρχει διαφθορά στον τόπο μας;

• Έχουμε υγιείς θεσμούς;

• Λειτουργεί επαρκώς κράτος δικαίου;

• Κατανέμεται ο πλούτος και οι φόροι με κοινωνικά αποδεκτά κριτήρια;

• Πως και γιατί φθάσαμε στην κρίση; [ηθική ανάταση + ανάταξη]

• Ψάξαμε να βρούμε τα αίτια που προκάλεσαν την καταστροφή;

• Πως θα θεραπευτούμε, αν δεν γίνει πρώτα η σωστή διάγνωση; [Μερικοί θέλουν να βλέπουν μόνο το αύριο και καθόλου το χθες]

• Εφ' όσον και καθ' όσον δεν αντιμετωπίζονται αυτές οι παθογένειες, τόσο η κρίση θα παρατείνεται ή η όποια ανάπτυξη θα είναι στρεβλή και καχεκτική

Ωστόσο η πατρίδα έχει μερικά ισχυρά χαρτιά:

• Τουρισμός [έμφαση στα θεματικά αντικείμενα διαφοροποίησης, επίκεντρο ο πολιτισμός, η ουμανιστική παιδεία, ο τουρισμός υγείας, θαλάσσιος τουρισμός, θρησκευτικός τουρισμός, συνέδρια, εκπαίδευση, παραθεριστικές κατοικίες] –Φθία: Ιαματικές πηγές

• Ναυτιλία [παγκόσμια πρωτιά και αίγλη]

• Φυσικός πλούτος [κλίμα, νησιά, ακτογραμμές, έδαφος, υπέδαφος]-Η πρόκληση των υδρογονανθράκων

• Πολιτιστική κληρονομιά [εκπαίδευση σε σωστές και ανταγωνιστικές βάσεις, εξωστρεφής δράση, διεθνή δίκτυα και συνεργασίες, ανάδειξη πολιτιστικών θησαυρών]

• Πρωτογενής παραγωγή Αγροτο-κτηνοτροφική δραστηριότητα [Επιστροφή σε νέες βάσεις. Οι επιχορηγήσεις, ίσως και να μας έβλαψαν]

Πάνω σ' αυτό τον άξονα να κινηθεί η Φθία για μία πολυδιάστατη ανάπτυξη:

Από το λήθαργο και τον ολισθηρό μονόδρομο των επιδοτήσεων να πάμε σε νέες προοπτικές.
Η κρίση, από απειλή γίνεται ευκαιρία πάνω σε βάση υγιούς και ελεύθερου ανταγωνισμού
Το χαμηλό επίπεδο ανάπτυξης –συνέπεια του αντιπαραγωγικού κράτους - αφήνει μεγάλα περιθώρια και προοπτικές. Ευτυχώς που δεν έγιναν και πολλά πράγματα! Παράδειγμα ακτογραμμές, οικιστική ανάπτυξη και άλλες δραστηριότητες
Πρωτογενής αγροτο-κτηνοτροφική παραγωγή, [σύγκριση Ρόδος / Κρήτη, στη Ρόδο μόνον τουρισμός το καλοκαίρι και το χειμώνα καχεξία]αλλά και:

1. Ανάπτυξη της δευτερογενούς παραγωγής –καθετοποίηση- με στοιχεία ταυτότητας, ποιότητας, προέλευσης [διεύρυνση προστιθέμενης αξίας συνδυάζοντας ποιότητα και ταυτότητα]- [συμβολαιακή επιχειρηματικότητα]

2. Πολυδιάστατη ανάπτυξη και ει δυνατόν εξωστρεφής

3. Υποδομές συγκοινωνιών [οδικό δίκτυο, σήραγγα Καλλιδρόμου, αεροδρόμιο ; Αγχίαλος]

4. Αντιπλημμυρική θωράκιση Σπερχειού

5. Ήπια τουριστική ανάπτυξη με νέους τομείς

6. τον ιαματικό τουρισμό πάνω σε νέα σύγχρονη βάση –fitness, wellness- Καμένα Βούρλα, Κονιαβίτη, Θερμοπύλες, Υπάτη, Πλατύστομο, Σμόκοβο κλπ νέο concept, target group. Μιλάμε για μονάδες 4 και 5 αστέρων. Απευθύνονται όχι μόνον σε ανθρώπους της τρίτης ηλικίας, αλλά και ε μικρότερες ηλικίες. Επίσης μονάδες αποθεραπείας με εξωστρέφεια.

7. Πολιτιστικές δράσεις, όπως Αχιλλέας και Φθία [Σεμινάρια, διαλέξεις, έρευνα, ανασκαφές] - [επιστήμονες, αρχαιολόγοι, ιστορικοί, εκπαιδευτικοί, σπουδαστές, ευαισθητοποιημένοι άνθρωποι]

Κάποιες ενέργειες για το μεγάλο εγχείρημα Αχιλλέα: Μόνιμοι χώροι, [εγκαταστάσεις φορέων, Achilles Foundation, Florida Tech, Kingston College, Συμβούλιο για τον Αχιλλέα] Να αναπτύξουμε μία υποδομή για υποδοχή, στέγαση, φιλοξενία χρήσιμων επισκεπτών για μελέτη, έρευνα και προώθηση του Achilles Project. Χώρους για Meetings, σεμινάρια, συνέδρια Promotion: [Εμβληματικά σημεία και αναφορές στον Αχιλλέα «καλώς ήρθατε στην Φθία, την πατρίδα του Αχιλλέα»

Ακόμη δε και μερικές παρεπόμενες δραστηριότητες:

1. Ποτά εμφιαλωμένα με τον Αχιλλέα και παρόμοια

2. T-shirts και άλλα υφαντά, αναμνηστικά με τον Αχιλλέα, αγαλματίδια, αντίγραφα ευρημάτων και άλλα θέματα από την Ιλιάδα και την Φθία

3. Βιβλία σε διάφορες γλώσσες

4. Το Δούρειο Ίππο, τον Πάτροκλο κλπ θέματα

5. τοπικές εκδρομές και επισκέψεις σε τόπους όπου γίνεται σχετική αναφορά – ευρήματα

6. καταλύματα, επισιτισμός [παράδειγμα η παρούσα εκδήλωση]

7. ενίσχυση της επισκεψιμότητας σε αξιοθέατα της περιοχής, συνδιαστικά στο Κάστρο, το Μουσείο, Θερμοπύλες, Γοργοπόταμος κλπ

8. Ειδικά προγράμματα για τα παιδιά, ώστε να αναπτερωθεί το ενδιαφέρον των για τον Αχιλλέα, τη Φθία, την Ιλιάδα και τους ήρωές της [χρωματίζοντας βιβλίο, μαθαίνουν για τον Αχιλλέα]

9. Αθλητικές εκδηλώσεις για νέους και εφήβους προς τιμήν του Αχιλλέα και της Φθίας [συναρπαστικό για ομογενείς από Αμερική, Ευρώπη, Αυστραλία κλπ και για τις οικογένειές τους να βιώσουν τέτοιες εκδηλώσεις]

3200 χρόνια είναι πολλά!

Ο Αχιλλέας μας περιμένει!

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου