Κλαρίνο το εξαίσιο

 « ΚΛΑΡΙΝΟ  το  ΕΞΑΙΣΙΟ »

[Του Μπάμπη Κ. Μώκου]

«Οι τρύπες στο κλαρίνο του Πετρο-Λούκα, είναι γκρεμοί που χάσκουν ανοιχτοί, γιομάτοι ξενιτεμένους, μαστόρους της πέτρας, ξερόβραχους, μαυροφορεμένες μάνες, παράπονο και καημούς».   

                                       

Από τους αρχαϊκούς αυλούς μέχρι το 1690 που «πρωτοβρέθηκε» και καθιερώθηκε το κλαρίνο, η διαπεραστικότητα, το ηχόχρωμα  τού συγκεκριμένου όργανου αποτέλεσε ιδιαίτερο μέσο μουσικής ,αρχικά λόγιας και, στο πέρασμα του χρόνου, δημώδους εκφραστικότητας που «τσιμπάει» το ανθρώπινο συναίσθημα και πότε το καταλαγιάζει, πότε το αναστατώνει… συνεγείροντας τον ανθρώπινο ψυχισμό, συντείνοντας στης ψυχής το…  αλάφρωμα.

Με ιστορία μακρά στη δυτική αρχικά μουσική, κατηφορίζει προς τη νότια ευρωπαϊκή ζώνη, όπου σε κάθε τοπωνύμιο, παίζεται με τρόπο που να προσιδιάζει χρηστικά στα μουσικά ήθη κάθε τοπικού πληθυσμιακού στοιχείου.

Εξελικτικά διαμορφώνεται  μέχρι το Βυζάντιο και ως τα πρώτα χρόνια του 18^ου αιώνα, φθάνοντας εν τέλει στη χώρα μας να αντικαταστήσει τη βουκολική φλογέρα, την τσαμπούνα, την πίπιζα, την τζαμάρα και  τους ζουρνάδες.

Πρώτα ακούσματα κλαρίνου συναντώνται στον ελληνικό χώρο στα Γιάννενα και συγκεκριμένα στην Αυλή του Αλή Πασά, από Ηπειρώτες δεξιοτέχνες. Λίγο πιο πριν το έχουν φέρει από την Πόλη τσιγγάνοι περιπλανώμενοι μουζικάντες.

Από τα 1900 και από… «ενθάδε και μπρός» (έτσι έλεγαν οι πιο παλιοί), συναντάται σαν όργανο με τη σημερινή μορφή και καθιερώνεται σαν το βασικό, απαραίτητο  στα Δημοτικά ελληνικά ακούσματα.

Όπου, βλαστοί, κύρια αγροτικών περιοχών αφιερώνονται με όλη τους την ψυχή στην τεχνική του και προκύπτουν περίφημοι, ανεπανάληπτοι δεξιοτέχνες στο είδος. (Για να γίνεις καλός κλαριντζής έπρεπε παλιότερα να προέρχεσαι από «φύτρα», δηλαδή οικογένεια μουσικών).

Κι αφού κύρια, η δημώδης μουσική, αποτελείται από το «μέλος», τον «λόγο» και τον «χορό»(!), σε κάθε είδους και μορφής μη αστική εκδηλωτικότητα (Κύκλος της Ζωής), το κλαρίνο έχει θέση καίρια, προεξάρχουσα… Η μουσική, το… κελάιδισμά τού κλαρίνου εμπνέει, ζεί και θα ζεί, γιατί έχει αμεσότητα, γιατί δεν… διερμηνεύει χρησμούς.

Περιώνυμοι πρωτομάστορες στη χώρα μας ,θαυμαστοί «κλαριντζήδες», αναγνωρίσιμοι  για το κατά περιοχές και τόπους ιδιαίτερο παίξιμό τους συναντώνται  στον 20^ό αιώνα πάμπολλοι. Ξεχωρίζουν όμως οι: Κίτσος Χαρισιάδης, Φίλιππας Ρούντας, Μπαντζαίοι, Τάσος Χαλκιάς, Πετρολούκας Χαλκιάς, (Ηπειρώτες), Βάιος Μαλλιάρας, Νίκος Καρακώστας (Θεσσαλία), Βασίλης Σούκας (Στερεά), Μαργέλης (Αγρίνιο και Ξηρόμερο), Κώστας Γιαούζος (Λιβαδειά), Βασίλης Σαλέας (Ρούμελη), Κοτρώτσος, Ανεστόπουλος (Αρκίτσα Φθιώτιδας), Γιάννης Βασιλόπουλος (Αγρίνιο-Στερεά). Νίκος Τσάρας, Γρ. Καψάλης, Βαγγέλης Ζαραλής, Ανδρέας Χαρμαλιάς, Ιάκωβος Ηλίας, Αποστόλης Σταμέλος, Γιάννης Μπολώτας, Νίκος Καρακός, Νίκος Κωτσόπουλος, Θόδωρος Αγαπητός, Βασίλης Μπεσίρης, Νίκος Ρέλλιας, Θανάσης Λαβίδας, Βασιλειάδης κ.α. Θαυμαστός κλαριντζής υπήρξε και ο Κώστας Μόσχος η «φουσκομπούκας» (Πεντάλοφο Μεσολογγίου), πατέρας του Αριστείδη Μόσχου, του σπουδαίου σαντουρίστα. Όλοι σχεδόν οι παραπάνω πέρασαν και έπαιξαν στον περίφημο «ΕΛΑΤΟ» της πλατείας Λαυρίου στην Ομόνοια, από τα 1918 και εντεύθεν που άνοιξε το συγκεκριμένο μαγαζί – μουσικό δημοτικό στέκι. Υπολογίζεται πως από την ημέρα που άνοιξε ο «ΕΛΑΤΟΣ», μέχρι που έκλεισε, πέρασαν από εκεί γύρω στους 250 κλαριντζήδες. Ο ονομαστός Καρακώστας έπαιζε εκεί για 28 χρόνια!...

Δάσκαλοι  (κάμποσοι ζουν ακόμα) και …σημερινοί μαθητάδες (Φιλιππίδης, Αχαλινωτόπουλος κ.α), οι καλλίτεροι, δεξιοτέχνες  στο λαϊκό κλαρίνο. Άξιοι συνεχιστές του Καραγιάννη και του Μιχαλόπουλου.

Το… όργανο, προέκταση της ψυχής τους. Να τους ακούς και να …στυλώνεσαι. Ν’ ακούει ο Χάρος και να …ζηλεύει! Ντελάληδες-λαλητάδες  της χαράς και του ανθρώπινου πόνου, των καημών της ξενιτειάς και της λεβεντιάς το …κούμπωμα! Που παίζοντας δεν φλυαρούσαν κακόγου στα φιγουραντζίδικα και …μπάσταρδα.

Ο μπάρμπα-Καραγιάννης (Μόδι Λοκρίδας) και ο Γιάννης Κυριακάτης από τη Θήβα είναι  απ’ τους πρώτους που γραμμοφωνούν  δημοτικά με τα κλαρίνα τους, μαζί με τον Γιώργη Μιχαλόπουλο (1937).

Ο αθάνατος ήχος του κλαρίνου συναντάται επίσης σε πολλά ρεμπέτικα της Πόλης και της Σμύρνης.

Ο μπαρμπα Νίκος ο Καρακώστας παίζει σε αμέτρητα πανηγύρια με την Εσκενάζυ και τη Γεωργία Μηττάκη. Ο ίδιος παίζει στο ρεμπέτικο του Μάρκου Βαμβακάρη «Τέτοια ζωή με βάσανα». Δίσκος GA-7424-ODEON.

Μεγάλοι στο κλαρίνο ήταν οι Σουλεϊμάνηδες και ιδιαίτερα ο ένας απ’ αυτούς ο Νίκος, με καταγωγή από το Λεσκοβίκι της Αλβανίας, που άλλαξε θρησκεία και βαφτίστηκε στα 1864 στη Λαμία, έγινε χριστιανός και πήρε το επώνυμο Γεωργίου.

Ο ήχος του κλαρίνου, ο «αθάνατος αχός» εξακολουθεί ως τα σήμερα να εμπνέει, να ενθουσιάζει  και να συγκινεί. Οι μουσικοπαίχτες  του, κυρίως αυτοδίδακτοι, σε ένα πανηγύρι αρκούν «να ρίξουν στ’ αυτιά» σε κάποιον κορδωμένο, άκαμπτο φορμαλιστή του …Ωδείου, που υπαινικτικά προβάλλει  το κύρος του ως αυθεντίας του είδους. Γιατί ο ήχος του γνήσιου δημοτικού κλαρίνου είναι ήχος ψυχής που πότε… γελάει, πότε …κλαίει!...

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου