"Λιβαδάκι" & "Λελούδα" Μεγάλης Κάψης

Στο «Λιβαδάκι» και στη «Λελούδα», στο γενέθλιο τόπο

Νίκος Δ. Παπαδιονυσίου

 

 Η κόρη μου στα τέσσερά της στη Λελούδα. Πίσω, η θέση Πικροβούνι, κάτω από το Βελούχι

Πολλά και διαφορετικά τα συναισθήματα που με πλημμυρίζουν, γλυκά και πικρά, στη σκέψη ή όταν βρίσκομαι σ΄ αυτούς τους δυο τόπους του χωριού της Μεγάλης Κάψης της δυτικής ορεινής Φθιώτιδας, του γενέθλιου τόπου μου, και της γειτονικής  Μερκάδας..

Στη πηγή «Λιβαδάκι»

Ένα από τ΄ αρχαία μονοπάτια πάνω από το Δασικό Χωριό

Δεν είναι μόνο η ομορφιά κι΄ η καθαρότητα του τοπίου από τις βουνίσιες κορυφές, το ελατόδασος και δάση της αγριοκαστανιάς, του κέδρου, της βελανιδιάς, τ΄ απλωμένα φτερούσια, το ανοικτό πράσινο της νέας βλάστησης, τα κόκκινα, τα κίτρινα, τα λευκά, τα μπλε των άγριων λουλουδιών της Άνοιξης, ούτε το σκουροπράσινο και ξανθό του καλοκαιριού ή το καφέ, κίτρινο, πορτοκαλί και κόκκινο του Φθινοπώρου. Δεν είναι τα ζωάκια που πηδούν από το ένα κλαδί στο άλλο του ίδιου δένδρου ή του διπλανού, ούτε το γάργαρο νερό της πηγής Λιβαδάκι ή των άλλων μικροπηγών που πίνεις από την ευχαρίστηση, χωρίς να χορταίνεις ή το οξυγόνο του πεντακάθαρου αέρα που τον αισθάνεσαι να σε οξειδώνει καθαρίζοντάς σου τα πνευμόνια και λοιπά όργανα..

Φωτό του 1935: Πικ- νικ στο Λιβαδάκι ή Λελούδα με ψήσιμο αρνιού. Αριστερά ο παππούς μου Στέλιος Υφαντής, στα γόνατα ο πατέρας μου Δημήτριος(Μήτσος), καθιστή η μητέρα μου Δέσπω, από πάνω της ο μικρός ετεροθαλής αδελφός της Βαγγέλης Υφαντής, δίπλα, κυρία-οικιακή βοηθός κυρίας από Λαμία, δίπλα της ο αδελφός μου Κώστας, παραθερίστρια από Λαμία κι΄ η γιαγιά μου Ειρήνη (Ρήνω) Ποντικού.

Για μένα ειδικά είναι και όλες οι μνήμες από ακούσματα από τις από πολλά χρόνια εκδρομές στα μέρη αυτά των ανιόντων μου, πολύ πριν καν έρθω στη ζωή. Μνήμες απ΄ αυτές όταν συμμετείχα παιδί ή νέος, απ΄ αυτές που οργάνωνα μόνος με την δική μου οικογένεια ή και φίλων..

Φωτό του 1982: Ο χώρος δίπλα στην πηγή «Λιβαδάκι» που επέλεξαν οι δασικοί και εγκατέστησαν το «Δασικό Χωριό». Η κόρη μου ποζάρει κοντά στ΄ αγαπημένα αρνάκια της, εποχή που αποκαλούσε την Μ.Κάψη «το χωριό μου»

Το Δασικό Χωριό σε υψ. 950 μ. σήμερα

Μετά όχι σημαντικό περπάτημα από το Δασικό Χωριό μέσα στο ίδιο μαγευτικό τοπίο, φθάνουμε στην Λελούδα. Ο καλός και από χρόνια ασφαλτόδρομος συνεχίζει για Μερκάδα, Μαυρίλο και λοιπά χωριά. Από χωμάτινους δρόμους και μονοπάτια στο δάσος, μπορεί κανείς να φθάσει σχετικά γρήγορα στον δρόμο από Ράχες Τυμφρηστού για τα χωριά τα γύρω από τον Τυμφρηστό, την Φουρνά, τον Νομό Καρδίτσας, Ρεντίνα, κλπ..

Εδώ στη Λελούδα της κοινότητας Μερκάδας, και ειδικά από τον χώρο όπου την 10ετία του 1950 με φροντίδα του Μεγαλοκαψιώτη υπουργού Βαγγέλη Καλαντζή, σε υψόμετρο 1000 μέτρων κτίστηκε ορειβατικό καταφύγιο, η θέα του Βελουχιού είναι υπέροχη με εναλλαγές από καλοκαίρι και καταχείμωνο.

Φωτό Αυγούστου 1982: Η «Κεφαλή του Δία», κορυφή του Βελουχιού, από τον χώρο 

του τότε ορειβατικού καταφυγίου, σημερινού «Σαλέ Λελούδα»

Φωτογραφία από την ίδια περίπου θέση, Αυγούστου 2011

Η «Κεφαλή του Δία» χιονισμένη.(Φωτοδάνειο από την ομάδα Μεγάλη Κάψη Φθιώτιδας)

Σύμφωνα με τον συγχωριανό λογοτέχνη και δημοσιογράφο Ηλία Προβόπουλο, έφηβος ακόμη ο Θανάσης Κλάρας, παραθερίζοντας προπολεμικά με την οικογένεια του πατέρα του στη Μεγάλη Κάψη, ανέβαινε στις θέσεις Λιβαδάκι και Λελούδα όπου περνούσε την ώρα του διαβάζοντας βιβλία για τον σοσιαλισμό, πίνοντας νεράκι της πηγής Λιβαδάκι και αγναντεύοντας το Βελούχι, την Κεφαλή του Δία.

Του έμεινε. Κι΄ έτσι, σαν ήλθε η δική του ώρα, διάλεξε σαν όνομα αυτό του Άρη του Βελουχιώτη..  

Η κεφαλή του Δία ή του Ποσειδώνα ή ο «παππούς» ή «Φιλόσοφος» όπως την αποκαλούσαν οι παλιοί τσοπάνηδες και οι γεροντότεροι της περιοχής ή "Κουμπί», βρίσκεται πάνω από το εκκλησάκι των Αγίων Αποστόλων (υψ. 1350 μ.) του χωριού Μερκάδα.. Προσωπικά την αποκαλώ αποκλειστικά Κεφαλή του Δία ,μένοντάς μου ακούγοντας να την αποκαλεί έτσι όταν ήμουν παιδάκι, ο Μεγαλοκαψιώτης υπουργός Ευάγγελος Καλαντζής.

Κάτω από τη κορυφή του Βελουχιού (υψ. 2315 μ.), στη θέση Πικροβούνι (υψ. 1512 μ.), δίπλα στο σύνορο Ευρυτανίας- Φθιώτιδας, πάνω από τις μουσειακές σήμερα και από χρόνια σαρακατσάνικες καλύβες και το εκκλησάκι των Αγίων Αποστόλων, τον Φλεβάρη του 1949 έγιναν μάχες του εθνικού στρατού για την κατάληψη του από τον δημοκρατικό στρατό. Το χιόνι, 80 εκ., και η παγωνιά που προκάλεσαν κρυοπαγήματα στους  φαντάρους, «κρουστάλλιασαν τα μουστάκια τους, στόμωσαν τις κάνες των όπλων τους», υποχρέωσαν τον στρατό να κατεβεί στην από καιρό εκκενωμένη Μεγάλη Κάψη για ν΄ αποφύγει τα χειρότερα, σύμφωνα με τον φίλο δημοσιογράφο Παντελή Αθανασιάδη..

Στην περιοχή, ειδικά της Λελούδας, ο Εμφύλιος φαίνεται ότι είχε ιδιαίτερη ένταση. Αξέχαστη μου μένει αυτό που παιδάκι είδα, από τα απομεινάρια δυο ανθρώπινων σκελετών, ανδρών του Δ.Σ, που φαίνονταν αλυσοδεμένοι, δεμένοι στη ζωή λίγο πριν να σκοτωθούν και η αντιφατική μετά από χρόνια εξήγηση που έλαβα ρωτώντας από δυο συγχωριανούς αντίθετων πολιτικών στρατοπέδων, εποχή όταν άρχισαν δειλά ν΄ ανοίγουν τα κλειστά από φόβο στόματα:

-          Τα οστά ανήκαν σε δύο φίλους αντάρτες πολυβολητές. Πάνω στη μάχη της αντεπίθεσης από τον Στρατό,  αλυσοδέθηκαν μόνοι τους μη και δειλιάσουν και φύγουν.

-          Τους δυο «κατσαπλιάδες» τους έδεσαν οι «αρχισυμμορίτες» τους μη και δειλιάσουν και το σκάσουν.

Κατάλοιπα του ανταγωνισμού Σοβιέτ-ΗΠΑ στο χώρο του παλιού ορειβατικού καταφυγίου, σημερινού «Σαλέ Λελούδα». Βέβαια, 154.000 Έλληνες θύματα (νεκροί, τραυματίες, αγνοούμενοι του Ε.Σ και Δ.Σ). Άγνωστες «παράπλευρες απώλειες», τεράστιες καταστροφές στις υποδομές της χώρας. Μείωση πληθυσμού Ευρυτανίας 26%. Ανάλογα στη λοιπή Ελλάδα.

Τον χώρο του παλιού ορειβατικού καταφυγίου που είχε ατυχήσει από το κτίσιμό του, τα τελευταία χρόνια ανέλαβε ο Ηλίας, κοντοχωριανός Μαυριλιώτης, τον αξιοποίησε, με αποτέλεσμα να μπορεί κανείς όλο τον χρόνο να βρει μια ζεστή γωνιά τον Χειμώνα, δροσερή το Καλοκαίρι, καλή κουζίνα ή ποτό, απολαμβάνοντας ταυτόχρονα μια θέα που φθάνει ανάλογα με τον καιρό και μέχρι τον Μαλιακό Κόλπο..

Το παλιό ορειβατικό καταφύγιο, σημερινό «Σαλέ Λελούδα»

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου