Μεγάλη Κάψη - Χρύσω

Στους γενέθλιους τόπους

Από Μεγάλη Κάψη στη Χρύσω Ευρυτανίας

                                                                                                  Νίκος Δ. Παπαδιονυσίου

Εραστής της φύσης της Πατρίδας μας και ειδικά αυτής των «γενέθλιων τόπων» μου, προσπάθησα από χρόνια να μην αφήσω το δυνατόν οποιαδήποτε αξιόλογη διαδρομή τους, ασφάλτινη ή χωμάτινη.

Από χρόνια επιθυμούσα μια εκδρομή στη Χρύσω της Ευρυτανίας που πάντοτε την άφηνα εκτός, περνώντας κοντά της για άλλους προορισμούς. Μέχρι που πριν πέντε χρόνια διάβασα τυχαία στο blog ενός μοναχικού easy rider τις άριστες εντυπώσεις του από την διαδρομή και το χωριό αυτό...

Παραμονή του 15αύγουστου 2011, μήνα που σχεδόν πάντα βρισκόμαστε στο Κάψη, πραγματοποιήσαμε την εκδρομή με καλή παρέα, με δυο 4Χ4 και καλή διάθεση.

Αφετηρία δική μας η Μεγάλη Κάψη..

Είχα σχεδιάσει τη δυσκολότερη διαδρομή, ασφάλτινη κύρια και σε μικρό ποσοστό καλή και πολύ άσχημη χωμάτινη. Αυτό, με στόχο να γνωρίσουν οι συμμετέχοντες φίλοι πολλά από τα χωριά της διαδρομής του γύρου του Βελουχιού που προσωπικά έχω ιδεί πολλές φορές. Πολύ ευκολότερη είναι η διαδρομή από Καρπενήσι- Βίνιανη μιας- μιάμισης ώρας.

Μεγάλη Κάψη, Λιβαδάκι, Λελούδα, Μερκάδα, Μαυρίλο που τα νερά του και τα κεφαλάρια του αποτελούν μια από τις πηγές του Σπερχειού, τον μπαρουτόμυλό του και τον υπέροχο Αϊ Δημήτρη του, τόπο θερινής διαμονής κατά μια άποψη του βασιλιά της Φθίας Πηλέα, πατέρα του Αχιλλέα.

Νεοχώρι μετά, χωματόδρομος προς Αϊ Λια με στάση στην Αηλιόβρυση.

Στην πηγή αυτή σύμφωνα με την παράδοση, συγκέντρωσε έξι συντρόφους του ο Άρης ο Βελουχιώτης (Θανάσης Κλάρας)πριν ξεκινήσει τη δράση του αρχικά της Εθνικής Αντίστασης.

Τη βρύση καλλιέργησε και επένδυσε ο Χαρίλαος Μηχιώτης, 97 χρόνων το συγκεκριμένο καλοκαίρι, συγγραφέας της Ε.Α. και καπετάνιο της,  δημοσιογράφο, έχοντας διαβάσει μέρος του έργου του. Του  έστειλα χαιρετισμούς με συγχωριανό του που με πληροφόρησε ότι είναι καλά. Αυτό για να χαρεί που υπήρχαν άνθρωποι που  γνώριζαν το έργο του και τον θυμούνταν.

Την επόμενη χρονιά, Νοέμβρη, έφυγε από την ζωή…

Ακολουθούν ο Άγιος Χαράλαμπος, η Αγία Τριάδα, η Αγία Παρασκευή, οι Δομιανοί, παμπάλαια αξιόλογα ορεινά χωριά με πρώτο την Αγία Τριάδα, με ομορφιές και ιστορία, ξαναζωντανεμένα από τους ξενιτεμένους τους που έφτασαν απ’ όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό για την Παναγιά.

Πριν την Παπαδιά, κατηφορίσαμε προς Β. τον χωματόδρομο και ασφαλτόδρομο και σταθήκαμε για λίγο στην μπετονένια γέφυρα του Μέγδοβα (Ταυρωπού). Από εκεί προς Δ, Β, και ΒΔ είναι πια τα’ Άγραφα.

Ανηφορίσαμε τον κακοτράχαλο χωματόδρομο-πετρόδρομο για Δάφνη, χωριό καθαρά κτηνοτροφικό, βρίσκοντας τον καλό ασφαλτόδρομο για Βίνιανη. Στη Δάφνη κάναμε διάλειμμα για καφέ σε καφενεδάκι- μαγαζί  που  μου έμοιαζε Καψιώτικο του 1950.

Λίγο αργότερα, αφού περάσαμε την σιδερένια γέφυρα Belley που γεφυρώνει το Ρέμα του Γαβρενίτη, μια από τις πολλές εμφυλιοπολεμικές της περιοχής, φτάσαμε στην διασταύρωση για Χρύσω.

Σύμφωνα με  επεξεργασμένες πληροφορίες από το Internet, η Χρύσω, παλιά ονομασία Χρίσοβα, ονομασία από την σλάβικη επίδραση στην περιοχή, είναι ένα παλιό χωριό με γραπτές αναφορές τουλάχιστον 600 χρόνων. Απέχει από το Καρπενήσι  περίπου 50 χιλιόμετρα. Σε υψ. 750 μ., είναι φωλιασμένη στους βορειοανατολικούς πρόποδες του ελατόφυτου Καυκιού και του βράχου Τούρλα.

Κυριαρχεί η ελάτη. Λόγω των άφθονων με μεγάλη παροχή πηγών, συναντάμε πολλά πλατάνια που ψηλόκορμα και ψιλόκορμα ψάχνουν τον ήλιο. Οι πηγές είναι και πηγή ενέργειας κίνησης νερόμυλου του χωριού.

Η εκκλησιά του Αγίου Σεραφείμ στον δρόμο για Χρύσω μαζί και αρχαία πηγή

Στη Χρύσω τα μόνα παραδοσιακά κτήρια που διασώθηκαν είναι τριών εκκλησιών: της Παναγίας, με ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1732, των Τριών Ταξιαρχών και της Αγίας Παρασκευής. Τα περισσότερα παραδοσιακά κτήρια σπιτιών τα έκαψαν οι Ιταλοί στις 4–12–1942. Τα τελευταία καταστράφηκαν το 1966 από σεισμό. 

Τα μόνα παραδοσιακά κτίσματα, εκτός από τις εκκλησίες που αναφέρθηκαν, είναι οι πετρόκτιστες τοξωτές βρύσες από την αρχή της τουρκοκρατίας και δύο πέτρινα τοξωτά γεφύρια του 15ου αιώνα κατά μήκος μικρού ποταμιού Χρυσιώτη.

Από τα γεφύρια και πηγές της Χρύσως

Τα νιάτα του 15Αύγουστου στις πηγές του γενέθλιου τόπου τους (με την άδειά τους)

Στη Χρύσω υπήρχε ο τάφος του  Βεληγκέκα που δεν σώζεται, εκτός από κάποια απομεινάρια.

Τα ντόπια νιάτα και οι επισκέπτες τους στην όμορφη Χρύσω.

 

Το «μαγαζί» του χωριού με τα υπέροχα ψητά του για πεινασμένους εκδρομείς (αρνί σούβλας, αυγουλάκια μάτια, πατατούλες, σαλάτες). Χώρος, η πλατεία του χωριού με τα πλατάνια της

Για τις εκκλησιές και μοναστήρια της, πολλά έχει να πληροφορηθεί κάθε ενδιαφερόμενος ερευνώντας: ΧΡΥΣΩ, ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ, ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ, ΕΙΚΟΝΙΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΙΕΡΑ ΚΕΙΜΗΛΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΑΣ, του Αντώνη Θ. Καρανίκα.

Ένα σύγχρονο γεφυράκι πάνω από τον Χρυσιώτη πνιγμένο στα πλατάνια

Φεύγοντας αφού δροσιστήκαμε στις υπέροχες πηγές της και θαυμάσαμε τα τοπία της, πήραμε τον δρόμο της επιστροφής μέσω Βίνιανης και Νέας Βίνιανης.

Από την Νέα Βίνιανη, παίρνοντας τον χωματόδρομο, κατεβήκαμε στο ιστορικό γεφύρι της Βίνιανης…

Ύστερα, συνεχίσαμε τον δρόμο της επιστροφής στο Κάψη…

Το  ιστορικό γεφύρι της Βίνιανης πάνω από τον Ταυρωπό

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου