Ιεροθυσίες στην Ελάτεια

ΙΕΡΟΘΥΣΙΕΣ  ΚΑΙ  ΣΦΑΓΙΑ  ΕΝ  ΕΛΑΤΕΙΑ

Του Παναγιώτης Δημάκη, υπεύθυνου ιστορικού αρχείου

Δήμου Αμφικλείας-Ελατείας

Φωτο 1. Ιερείον, από το μοναστήρι τού Αγίου Γεωργίου Λεύτων Ελατείας. Αυτό το ακμαίο, νεαρό τραγόπουλο, ανάθημα, τών παρεπιδημούντων ποιμένων και γεωργών, χρηστών στον περιβάλλοντα χώρο, τών βοσκημάτων και αγροτεμαχίων, τού λεβέντη καβαλάρη και προστάτη, Αη Γιώργη. Παλαιότερα, μετά τήν δημόσια σφαγή, μαγειρευόταν σε καζάνι και διαμοιραζόταν ευλογημένο, σε κοινό γεύμα, ώστε οι παρόντες προσκυνητές, να μετέχουν ομαδικά καί τελετουργικά, στήν θυσιαστική τελετή, ώς ευκαιρία ευχαριστίας, πρός τον προστάτη Άγιο Γεώργιο. Τώρα υπάρχει λαχνός υπέρ τού Ναού, όπως και η συλλογή τών δερμάτων άλλων, από τούς επιτρόπους, του δέρματος, πού αποτελεί, οιονεί τμήμα τού ζώου, μερίδιο τού Ναού.

Οι αιματηρές και αναίμακτες θυσίες και προσφορές, από τήν αυγή τών συγκροτημένων, κοινωνικών ομάδων, εκφράζονταν με προσφορά, ή, αντιπροσφορά, μέρους τών θηραμάτων και τών οικοσίτων, ώς δείγμα ευχαριστίας πρός το Θείον, ακόμα και ανθρωποθυσιών, πού περιγράφονται, στήν αρχαία Γραμματεία, (όπως π. χ. ή θυσία τού Αβραάμ, τής Ιφιγένειας κ.λ.π.), αλλά και τις απαρχές τών καρπών, πού αργότερα, αντικατέστησαν τίς αιματηρές (ΣΗΜ.), ώς αναίμακτες, μέχρι σήμερα, στις δημόσιες θρησκευτικές, λατρευτικές, αλλά και άλλες εκδηλώσεις, για τήν Θεία επίβλεψη, προστασία και εύνοια. Ίχνη αυτής, τής μακράς αυτής διαδικασίας, υπάρχουν σάν ψήγματα και σπαράγματα, σε όσα αναθήματα και θύματα, (φωτο 1) εκαίοντο πυρί, σε δημιουργημένα ή σχηματικά θυσιαστήρια, ενώ τα υπόλοιπα τεμάχια, κατανάλωναν οι συμμετέχοντες, (φωτο 2) σε κοινό γεύμα, πού οι χιλιετίες διαμόρφωσαν και ελάχιστα, διαφοροποίησαν. Το θέμα είναι μέγα, με πολλές παραμέτρους, ο χώρος μικρός, ακόμη και οι δυνατότητες λιγοστές. Το μικρό τούτο αφήγημα, δεν φιλοδοξεί, να το εξαντλήσει, πόσο μάλλον να το αναλύσει, αλλά να παραθέσει, παρατηρήσεις, φωτο και σχόλια, με τήν ελπίδα, να διασωθούν, αυτά πού μάχεται ο Χρόνος και τα επικαλύπτει, η συνεχής, καλπάζουσα, παράθεση ξένων προτύπων, ακόμη και στήν καθημερινότητα, όπως τα διαλαμβανόμενα στήν ανάρτηση. Οι τυχόν ευαίσθητοι, περί τις σκληρές φωτό, άς μήν συνεχίσουν τήν ανάγνωση, αφού σήμερα, αυτό δεν είναι αποδεκτό αισθητικά (Φωτο 3,4). Ότι ήταν καθημερινό κάποτε, όπως οι πρακτικές αυτές, ακόμα και στα νοικοκυριά, πού συνήθως αναλάμβαναν οι γυναίκες, να διεκπεραιώσουν, στα πουλερικά ή τα μικρά οικόσιτα, όπως τα κουνέλια π.χ., ενώ για τα μεγαλύτερα ζώα, ο αρχηγός τής οικογενείας, ή, οι περιφερόμενοι περιστασιακοί σφάχτες, πού σε εορτές και πανηγύρια, αλλά και άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις, ασκούσαν αυτή τήν ημιεπαγγελματική δραστηριότητα, και, κατ' οίκον. Συνήθως ήσαν ποιμένες, εξοικειωμένοι στις διαδικασίες αυτές.

Φωτο 2. Εαρινή θυσία, στα Γωγέικα Μαντριά, στον Παλιουριά, τής ποιμενικής οικογένειας Γώγου και τών κατιόντων, επί τή ευκαιρία τού Κούρου τών προβάτων. Ο αμνός ετοιμαζόταν και ψηνόταν σε λάκκο, μικρού βάθους, τυλιγμένος στο δέρμα του, σκεπαζόταν δε από κλαδιά καί χώμα, κατά το κλέφτικο σύστημα, για να μήν αναθρώσκει ο καπνός, και , αναγνωρίζεται από μακριά, η τοποθεσία. Ο μελισμός κα η διανομή, ήταν προνόμιο και χρέος, τού Αρχηγού τής οικογενείας, πού συνήθως ήταν ο γηραιότερος, όπως εδώ ο φαρμακοποιός Γ. Γώγος. Η νεφραμιά, εθεωρείτο το εκλεκτότερο τεμάχιο.

Ο παππούς μου, Παναγιώτης Γεωργίου Δημάκης, ποιμένας, είναι καταχωρημένος ώς κρεοπώλης, στον Εμπορικό Οδηγό Ιγγλέση, στήν Ελάτεια τό 1908. Επειδή ο Χρόνος τρέχει, η καθημερινότητα αλλάζει, οι μικρές πληροφορίες κατά τόπους, χάνονται, αποφάσισα μέρος τού υλικού, να το παρουσιάσω, έστω με κενά, ατέλειες και ελλείψεις, ίσως με αβέβαια βήματα, στο κενό, με μέρος φωτογραφικού αρχείου και σειρά αναμνήσεων και παρατηρήσεων, ενός μακρού βίου, για τα δρώμενα αυτά, στις αυλές τών νοικοκυριών, στούς οικιστικούς πυρήνες, στις εξοχές και πανηγυρικές συγκεντρώσεις, όπου η ροή τού αίματος, ήταν δημόσια και συνήθης. Πάντα με επίγνωση, τής αταξίας τού υλικού, πού θα παραμείνει όμως έτσι, στο προσκήνιο, ώς τράπεζα δεδομένων, για να συμπληρωθεί και σχολιαστεί, αρμοδιότερα στο μέλλον, όπως τής διακοσμητικής δερματογραφίας, τών σφαγίων και τής ερμηνείας της, το σημαίνον και τα σημαινόμενα, σ' αυτήν, και, οι ακολουθούμενες μέθοδοι.

Φωτό 3. Μάχαιρα κρεοκοπής από τήν Ελάτεια

Φωτό 4. Η μάχαιρα διαμελισμού τού σφαγίου, ήταν χειροποίητη, έργο συνήθως ντόπιων χαλκιάδων- μαχαιράδων, παραλλαγή πολεμικής, με ζυγισμένη λάμα. Τότε το " γαλάτωμα " τών τοίχων, με ασβέστη άσβεστο, ήταν η πιό ασφαλής, για τήν εποχή μέθοδος απολύμανσης.

ΣΗΜ. Οι Πυθαγόρειοι δίδασκαν και εφάρμοζαν, αυστηρά διατροφικά πρότυπα, με πλήρη αποχή, από τήν κρεοφαγία, με εξαίρεση τα κρέατα τής Ιεροθυσίας, όπου αινίττεται, ένα είδος μυστικιστικού, τελετουργικού καθαρμού...τα καλά και δίκαια τών αναγκαίων τού βίου...

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου