Φθιωτικός Τυμφρηστός: Πέτρος Μωραΐτης, φωτογράφος

ΠΕΤΡΟΣ ΜΩΡΑΪΤΗΣ

Ένας εξαιρετικός φωτογράφος που έδρασε μετά τα μέσα του 19^ου αιώνα

Πέτρος Μωραΐτης

Ο Πέτρος Μωραΐτης γεννήθηκε το 1832 στο χωριό Μέση της Τήνου. Στην Αθήνα καταφτάνει για να σπουδάσει ζωγραφική στο Σχολείο των Τεχνών, τον πρόδρομο του σημερινού Πολυτεχνείου, όπου δίδασκε και ο Φίλιππος Μαργαρίτης. Ο γάμος του με την κόρη της Γερμανίδας βαρώνης Perl φαίνεται ότι του επέτρεψε την πρόσβαση στους κύκλους της βασιλικής οικογένειας. Η σωστή εκμετάλλευση των δημόσιων σχέσεων τον οδήγησε γύρω στο 1868 να χτίσει πολυτελή κατοικία στη διασταύρωση των οδών Αιόλου και Ευριπίδου. Η επαγγελματική του δραστηριότητα εντοπίζεται χρονικά γύρω στα 1859, όταν εμφανίζεται ως συνεργάτης του Αθανασίου Κάλφα. Από το 1862 υπογράφει ως «Π. ΜΩΡΑΪΤΗΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ». Από το 1865 υπογράφει στα γαλλικά, ως «P. MORAITES, Photographe de S.M. le Roi, ATHENES», ενώ την ίδια χρονιά πρωτοεμφανίζεται στην πίσω όψη των φωτογραφιών carte-de-visite, ο βασιλικός θυρεός.

Μέσα σε λίγα χρόνια, ο Μωραΐτης διορίζεται «Φωτογράφος της Βασιλικής Οικογενείας», ενώ σύντομα στον βασιλικό θυρεό προστίθενται διάφορα μετάλλια και διακοσμητικά στοιχεία. Ως επίσημος φωτογράφος της Αυλής, φωτογραφίζει τον βασιλιά Γεώργιο Α’ από την ημέρα που φθάνει στην Ελλάδα και παρακολουθεί στενά την οικογενειακή του εξέλιξη. Λέγεται πως όταν επρόκειτο να φωτογραφηθεί ο βασιλιάς, ο υπασπιστής του ενημέρωνε εγκαίρως τον φωτογράφο, και εκείνος έδινε εντολή να στρώσουν τη σκάλα με το κόκκινο χαλί που είχε ειδικά γι’ αυτήν την περίσταση. Όταν η βασιλική άμαξα έφτανε έξω από το φωτογραφείο, όλη η γειτονιά μαζευόταν για να δει τα υψηλά πρόσωπα.

Η επαγγελματική του ενασχόληση με την τέχνη της φωτογραφίας θα κρατήσει για τουλάχιστον τριάντα χρόνια. Στις φωτογραφίες του απεικονίζονται αγωνιστές της επανάστασης, βασιλείς, αστοί, κυρίες της καλής κοινωνίας ληστές, πολιτικοί, καλλιτέχνες αλλά και ανώνυμοι που επιλέγουν να φωτογραφηθούν στο στούντιό του με σκηνικό διαμορφωμένο από τον ίδιο το φωτογράφο, αντιμετωπίζοντας φυσικά το φακό με ιδιαίτερη αμηχανία. Ξεχωριστή μνεία πρέπει να γίνει και στις τοπικές φορεσιές βρίσκονταν στην κατοχή του φωτογράφου για να τις φορούν οι πελάτες, διάσημοι και μη, όταν φωτογραφίζονταν στο στούντιό του.

Εκτός όμως από πορτρέτα προσωπικοτήτων και ανωνύμων, ο Π. Μωραΐτης θα ακολουθήσει το καλλιτεχνικό και ιδεολογικό ρεύμα του νεοκλασικισμού της εποχής που ευνοούσε τη φωτογράφιση κυρίως αρχαιοτήτων, ιδιαίτερα της περιοχής γύρω από την Ακρόπολη, καθώς και δρόμων της Αθήνας του 1860-70. Οι πιο συχνοί πελάτες του φωτογράφου είναι οι περιηγητές που αναζητούν εικόνες από το ένδοξο ελληνικό παρελθόν, απομονωμένο από την ανέχεια που βίωνε η νεώτερη ελληνική κοινωνία αμέσως μετά τη σύσταση του ελληνικού κράτους.

Στις φωτογραφικές του απεικονίσεις απουσιάζει το ανθρώπινο στοιχείο και οι εικόνες της καθημερινότητας, καθώς αυτές θα στερούσαν από το φωτογραφικό του έργο το μεγαλείο του κλασικού ελληνικού πολιτισμού. Αυτό δε μειώνει φυσικά την τέχνη του φωτογράφου Π. Μωραΐτη αλλά αντιθέτως τον κατατάσσει στους πρωτεργάτες της πρώτης περιόδου της ιστορίας της ελληνικής φωτογραφίας. Αντιπροσωπευτικό μέρος της συλλογής των φωτογραφιών του, περιλαμβάνεται στο αρχείο του Μουσείου Φωτογραφίας «Χρήστος Καλεμκερής» του Δήμου Καλαμαριάς και παρουσιάζεται στο σημερινό τεύχος. Θα ακολουθήσει υλικό του αδερφού του Πέτρου Μωραΐτη, του Γιώργου Μωραΐτη, που ασχολήθηκε και αυτός με τη φωτογραφίας.