Ιωάννης Καρακατσάνης ο γλύπτης του ανδριάντα του Αθ. Διάκου στη Λαμία

Ιωάννης Καρακατσάνης

Ο καλλιτέχνης που σμίλεψε τον ανδριάντα του Αθανασίου Διάκου στη Λαμία

[Της Δήμητρας Μπαλάσκα]

                                                     Πηγή:https://www.google.com/search

Ασφαλώς οι περισσότεροι από μας έχουν σταθεί με δέος κι έχουν θαυμά­σει τον ανδριάντα του ήρωα της Αλαμάνας, του Αθανασίου Διάκου, που πάνω από έναν αιώνα είναι στημένος στην ομώνυμη πλατεία της Λαμίας.

Ελάχιστοι, όμως, γνωρίζουν ποιος είναι ο καλλιτέχνης, που τα χέρια του σμίλεψαν αυτό το υπέροχο έργο τέχνης, που στέκει εκεί για να θυμίζει τη Θυσία του Ήρωα.

Ευτυχής συγκυρία και αφορμή να γράψω για τον αείμνηστο καλλιτέχνη, υπήρξε η εδώ και αρκετά χρόνια γνω­ριμία μου και στη συνέχεια φιλική σχέση με την εγγονή του, η οποία μου έδωσε αρκετά στοιχεία γι’ αυτόν.

                                                       

Ο γλύπτης Ι. Καρακατσάνης. Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki

Το έτος 1867 ο τότε Νομαρχεύων γραμματέας Θεμιστοκλής Κορομάντζος, πήρε την πρωτοβουλία για την ανέγερση ανδριάντα του ήρωα σε πλα­τεία της Λαμίας, θεωρώντας το ιερό καθήκον και οφειλή σ’ αυτόν, που πολέμησε με αυταπάρνηση για τη λευ­τεριά της πατρίδας του. Γι’ αυτό στη συνέχεια ανέθεσε την εκτέλεση του έργου στον γλύπτη Ιωάννη Καρακατσάνη.

Στην πορεία υπήρξαν πολλές δυσκολίες και χρειάστηκε να περά­σουν 36 ολόκληρα χρόνια ώσπου ο ανδριάντας να βγει από το εργαστήρι του καλλιτέχνη στο φως και με δική του ευθύνη να μεταφερθεί σε πλατεία της Λαμίας, που από τότε φέρει το όνομα: Πλατεία Αθανασίου Διάκου.

Αξίζει λοιπόν να γνωρίσουμε κάποια πράγματα γι’ αυτόν, που μας χάρισε αυτό το έργο τέχνης.

Ο Ιωάννης Καρακατσάνης γεννή­θηκε στην Αίγινα το έτος 1857, στο χωριό Παχιά Ράχη, που είναι γνωστή για την πνευματικότητα και τη φιλομά­θεια των ανθρώπων της κατά τη διάρ­κεια του 19^ου και των αρχών του 20^ου αιώνα. Ένας από αυτούς ήταν ο Ιωάννης Καρακατσάνης, ο οποίος, αφού τελεί­ωσε με επιτυχία τις σπουδές του στο Πολυτεχνείο, προσελήφθη από τον σπουδαίο γλύπτη της εποχής Λεωνίδα Δρόση αρχικά ως μαθητής και στη συνέχεια ως βοηθός και συνεργάτης του μέχρι το έτος 1883, οπότε και απε­βίωσε ο Δρόσος στην Ιταλία.

Κι ενώ εμείς οι «Αθηναίοι» περνάμε σχεδόν καθημερινά μπροστά από την Ακαδημία Αθηνών, αμφιβάλλω αν γνω­ρίζουμε, ότι τέσσερα έργα τέχνης, τα γλυπτά δηλαδή που κοσμούν τον περι­βάλλοντα χώρο, ο Απόλλωνας, η Αθηνά, ο Σωκράτης και ο Πλάτωνας, είναι έργα που βγήκαν από τη συνερ­γασία των δύο αυτών καλλιτεχνών. 

    Από τα πρώτα έργα του Ιωάννη Καρακατσάνη, διακρίνεται η προτομή της βασιλόπαιδος Όλγας, την οποία ανέλαβε ο Καρακατσάνης ενώ ο Δρό­σης απουσίαζε στην Ιταλία, και η οποία στήθηκε στη βασιλική έπαυλη της Δεκέλειας. Στη συνέχεια, μόνος του πια, μελέτησε και φιλοτέχνησε πολλές μορφές της Επανάστασης του 1821, όπως το Ρήγα Φεραίο, τον Μπότσα­ρη, το Μιαούλη, τον Τομπάζη, τον Καραϊσκάκη για τις οποίες βραβεύτη­κε στην Ολυμπιακή Έκθεση του 1898. Δυστυχώς κανείς δεν γνωρίζει που μπορεί να βρίσκονται αυτά τα έργα. Πολλά γλυπτά του σώζονται στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών καθώς και στο Νεκροταφείο της Αίγινας. Σ’ αυτόν ανήκει επίσης η προτομή του Ι. Καπο­δίστρια στον κήπο, δίπλα στην εκκλη­σία της Παναγίτσας, στην Αίγινα  καθώς και η μαρμάρινη βάση του αγάλματος του Κολοκοτρώνη στην Αθήνα. Εξάλλου, ένα επίσης αξιόλογο έργο του είναι η Πηνελόπη που παλιό­τερα κοσμούσε τον περίβολο της Πινα­κοθήκης Αθηνών, ενώ τώρα βρίσκεται  στο εσωτερικό της, το δε πρόπλασμά του το έχει η οικογένεια του. Από τα άλλα έργα του διακρίνονται αξιόλογα προπλάσματα όπως «η ψυχή και ο έρως», «ο Διόνυσος», «η σύλληψη του Διάκου», «Ελπίς και ευδαιμονία», «το πνεύμα του  αιώνος»,  «ο Χαρίλαος Τρικούπης αγορεύων» κ.ά. Τα έργα του χαρακτηρίζονται από συμμετρία, αρμονία και άνεση στην επεξεργασία του υλικού, καθώς και πειστικότητα στην ακριβή αναπαράσταση.

Ο Ιωάννης Καρακατσάνης δεν αριθμεί ίσως τιμητικούς σταθμούς ανάλογους με την πολυδαίδαλη καλλι­τεχνική του πορεία. «Ο ανδριάντας όμως και μόνος του Αθανασίου Διά­κου, εξασφάλισε αυτώ πολύτιμον ηθι­κόν αριστείον και προσεπόρισε εις το όνομα του υψίστην τιμήν και φήμην, προώρισται δε να παραμείνη, ως εν των τελειότερων έργων της συγχρό­νου Ελληνικής γλυπτικής» (Ποικίλη Στοά, 1898).

Πηγή: «ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΣ»

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου