Ο σκωπτικός βλάχικο γάμος

[Αποκριάτικες εκδηλώσεις στον Άγιο Γεώργιο Φθιώτιδας]

Ο βλάχικος γάμος είναι ένα αποκριάτικο έθιμο που επαναλαμβάνεται σε πολλά μέρη της πατρίδας μας, με κορύφωση αυτόν της Θήβας. Το συγκεκριμένο έθιμο είναι το πάντρεμα αρχαίων «Διονυσιακών» γιορτών με ντόπια λαϊκά έθιμα, όπου κυριαρχεί η πομπή, η τελετή του γάμου και ο διάλογος με τη βλάχικη προφορά μεταξύ των συμπεθέρων του γαμπρού και της νύφης.

Οι Βλάχοι ήταν κτηνοτρόφοι των βόρειων περιοχών της πατρίδας μας και κυρίως της οροσειράς της Πίνδου. Κάποτε, εγκατέλειψαν την  άγονη γη τους και μετακινήθηκαν νοτιότερα προς αναζήτηση προσφορότερου εδάφους. Μερικοί απ’ αυτούς διαβαίνοντας και από τον δικό μας  τόπο, παρέμειναν εδώ για να κάνουν προκοπή.

Η τοποθεσία «Βλαχοκόνακα», νότια της ράχης Κώστα Ρόγγια παραπέμπει στους Βλάχους της Ζιώψης που έμειναν εκεί.

Οι σημερινές αγιωργίτικες οικογένειες με τα επίθετα: Κότσαλος, Ζιώγας, Δρόσος, Ριτσώνης, Μαγκλάρας, Χρυσικάκης και Κεραμίδας είναι άμεσοι απόγονοι της περήφανης αυτής ελληνικής ράτσας των Βλάχων που κατοικούσαν στα Βλαχοκόνακα της γενέτειρας Ζιώψης.

        

                     Εδώ στα «Βλαχοκόνακα» κονεύουν όλοι οι βλάχοι,

            εδώ  ‘ναι η γη της γίδινης και προβατίσιας φάρας,

            απάνεμη είναι πλάτη τους του Κώστα Ρόγγια η ράχη,

            καλύβα ο Δρόσος έχει εδώ κι ο Ζιώγας κι ο  Μαγκλάρας.

            Πατιέται από τον Κότσαλο το δώθε το λιβάδι,

            σ’ άλλη νομή τα πρόβατα βοσκάνε του Ριτσώνη,

            ο Χρυσικάκης χαμηλά το θρέφει το κοπάδι

            κι ο Κεραμίδας πάλι αλλού τα ζωντανά μαντρώνει.

Αυτοί, λοιπόν, οι βλάχοι έστηναν τα κονάκια τους και παντρεύονταν με ντόπιες νύφες. Ο γάμος τους περιελάμβανε τότε όλες τις γνωστές διατυπώσεις και διαδικασίες που γνωρίζουν οι παλιότεροι.

Την έκθεση των προικιών, το ανάπιασμα των προζυμιών, το ζύμωμα των ψωμιών και της προβέντας, το κάλεσμα του κουμπάρου με τους βλάμηδες και το φλάμπουρο, τα καλέσματα με την τσίτα, τη μεταφορά των προικιών, την ετοιμασία των φαγητών για το γαμήλιο γλέντι, το ξύρισμα και το αρμάτωμα του γαμπρού, την πομπή για το σπίτι της νύφης με τους σκαριάτες, το στόλισμα της νύφης, το ψίκι, δηλαδή την πορεία προς την εκκλησία συνοδεία παραδοσιακών οργάνων, την τελετή του στεφανώματος και το χορό στο προαύλιο της εκκλησίας, την υποδοχή της νύφης στο σπίτι του γαμπρού, το σπάσιμο της προβέντας, το πέταγμα του μήλου, το πέζεμα, το σιδέρωμα καθώς κι ένα σωρό άλλες διατυπώσεις που διαρκούσαν όλη την επόμενη, μετά τα στέφανα εβδομάδα, μέχρι τα πιστρόφια στο πατρικό σπίτι της νύφης την επόμενη Κυριακή. Τότε, στη διαδικασία του γάμου συμμετείχε ολάκερο το χωριό.

Όταν το 1982 πρωτοξεκίνησαν οι αποκριάτικες εκδηλώσεις στο χωριό μας, πραγματοποιήθηκε αναπαράσταση του παραδοσιακού βλάχικου γάμου με πομπή συνοδεία οργάνων και φλάμπουρου. Αργότερα, ο βλάχικος γάμος μετατράπηκε σε σκωπτικός για να ταιριάζει απόλυτα με το πνεύμα της ημέρας.

Έτσι, κάθε χρόνο χωριανοί μας αναλαμβάνουν να υποδυθούν με μεράκι τους ρόλους του γαμπρού, της νύφης, του παπά και των συμπεθέρων.

Ο σκωπτικός αυτός γάμος είναι απόλυτα προσαρμοσμένος στα ζιωψιώτικα και αγιωργίτικα δεδομένα. Επιτρέπονται όλες οι αισχρολογίες, τα πειράγματα και τα υπονοούμενα.

 Παλιότερα,  σε κάποια στιγμή ένας συμπέθερος ή και ο ίδιος ο γαμπρός έπεφτε καταγής, ύστερα δήθεν από κάποια φιλονικία, προσποιούμενος τον πεθαμένο. Άρχιζε μοιρολόγημα και κοπετός. Ξαφνικά όμως ο πεθαμένος σηκωνόταν σαν να ανασταινόταν, συμβολίζοντας μ’ αυτή την πράξη την αναγέννηση της φύσης από το λήθαργο του χειμώνα.

Τάκης Ευθυμίου