Το "κούμπωμα" του κούκου

Το «κούμπωμα» του κούκου

[Λαϊκές προλήψεις]

Οι λαϊκές προλήψεις και δεισιδαιμανίες, παλιότερα, αποτελούσαν αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής του απλοϊκού, αλλά ευφάνταστου λαού μας. Μια απ’ αυτές έχει σχέση με το λάλημα του κούκου και το «κούμπωμα» που πάθαινε όποιος τον άκουγε το πρωί νηστικός.

Για το λόγο αυτό ποτέ δεν έβγαιναν νηστικοί από το σπίτι το πρωί, την εποχή της άνοιξης, γιατί τέτοια εποχή ο κούκος «καιροφυλακτεί»! Δεν έπρεπε να τους «κουμπώσει» ή να τους «ρουμπώσει», δηλαδή να ακούσουν κούκο να "λαλάει" όταν ήταν  νηστικοί, γιατί αυτό θα είχε αρνητικές επιρροές σ' αυτόν που θα του συνέβαινε όπως σύγχυση, κακή ψυχική υγεία κλπ.!

Αξίζει να δούμε μερικά επιπλέον για τη λέξη κουμπώνω-ρουμπώνω, που προέρχεται από το ρήμα ρομβόω, κοινώς ρουμπώνω και ρουμπεύω που στην βασική του έννοια σημαίνει, ζωγραφίζω, σχηματίζω ρόμβους. Ο ρόμβος θεωρήθηκε από πολύ παλιά σχήμα με μαγικές ιδιότητες και το ρήμα ρομβόω κατέληξε να σημαίνει μαγεύω, επιδρώ υπέρλογα και υπερφυσικά με ρόμβους, (αλλά και με σύγχρονη απαγγελία κατάλληλων μαγικών ασμάτων).

Το ρήμα κυμβόω κοινώς κουμπώνω ή κουμπεύω, που αρχικά σήμαινε δένω κόμπους και κατόπιν μαγεύω με τους κόμπους, έχει παρόμοια σημασία. Στη μέση και την παθητική φωνή το κουμπώνομαι σημαίνει αποστομώνομαι, ταράσσομαι, πάσχω από αφασία. Η τελετουργική και μαγική διάθεση διακρίνεται στον γνωστό δημοτικό γλωσσοδέτη:

«Ο Ρουμπής, ο κουμπής, ο ρουμποκομπολογής...

να ρουμπέψει, να κουμπέψει,  να ρουμποκομπολογέψει».

Κι επειδή ο εν αφασία ή ο ταραγμένος εξαπατείται εύκολα, τελικά οι λέξεις  «σε κούμπωσα» και «σε ρούμπωσα»,  σημαίνουν σε μάγεψα, σε εξουδετέρωσα, σε αχρήστευσα και γενικά σε νίκησα. Έτσι, «ρούμπος» =η επιτυχία, η νίκη και «σε ρούμπωσα» =σε νίκησα.

Να λοιπόν γιατί  οι παλιοί έβαζαν πάντα το πρωί στο στόμα τους έστω και μια μπουκιά, μικρό κομμάτι ψωμί, για να αποφύγουν το «κούμπωμα»  του κούκου...

Αντίθετα αν τύχαινε και άκουγαν το λάλημα του κούκου, πριν βάλλουν κάτι στο στόμα τους, τότε λέγανε ότι τους «κούμπωσε» και ότι πολλές στενοχώριες τους περίμεναν μέσα στο χρόνο.

«Τρυγονίτσας κούμπωμα, τριών χρονών σκόνταμμα».

Επιπλέον, επειδή ο κούκος θεωρείται ο άγγελος της άνοιξης και συνεπώς και της ευτυχίας, υπήρχε κοινή πρόληψη πως αν κάποιος κρατούσε επάνω του χρήματα όταν ακουγόταν ο πρώτος κούκος της άνοιξης, τότε θα είχε χρήματα όλο το χρόνο.

Ακόμα, οι ανύπαντρες κοπέλες μετρούσαν πόσες φορές επαναλάμβανε το «κούκου» το πουλί και ο αριθμός αυτός πίστευαν ότι αντιστοιχούσε στον αριθμό των ετών που θα περνούσαν ως το γάμος τους.

Αστείρευτος ποταμός η φαντασία και οι προλήψεις του λαού μας!

Επιμέλεια – Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου