Τα θηλυκά

«ΤΑ …ΘΗΛΥΚΑ»

-Περιοδολόγηση στο ρεμπέτικο-

του Μπάμπη Κ. Μώκου

 

                                                          «Ο έρωτας είναι θεριό

                                                          κι άμα δεν τον μερώσεις.

                                                          Μην τύχει και ξεγελαστείς

                                                          τη χέρα να του δώσεις.

                                                                               #

                                                          Με τους βοριάδες χάνεται

                                                          και με το κύμα φτάνει.

                                                          Ποιός έχει δει τον έρωτα

                                                          σ’ απάνεμο λιμάνι;»

(Κρητορεμπέτικη, μαντινάδικη ρίμα. Γιαλαύτης)

Η γυναίκα στην παρέα είναι στολίδι. Παίζει, τραγουδά ή ακούει, παραμένει γλυκό  μυστήριο. Δυναμική  σαν  παρουσία, με συναίσθημα  ισχυροποιημένο -εξακριβωμένα υψηλότερου βαθμού από του αρσενικού-  και άφατη  ευαισθησία, σε  συγκινεί, σε …μαγεύει.

      Σχεδόν, όπως παντού, δεν κάνει  λάθη. Η γυναίκα στην έκφραση είναι υπερήφανη, εξαίρετη. Κατέχει απόλυτα το πώς, το  γιατί και το πότε. «Συγγνωστή  πλάνη» εδώ  δεν υπάρχει. Στη μουσική  διαδρομή σε θέλει …συνταξιδιώτη. Αν την υποτιμήσεις, πάει, …το ‘χασες.

     Στην παρεΐστικη μουσική  σου «έχει βγάλει …ταυτότητα». Λίγο να  σε γνωρίσει σου «βγάζει  ακτινογραφία», σου «παίρνει  μέτρα με  τη  μία». Γι’ αυτό σου  αρέσει, δεν σου αρέσει, καλά θα κάνεις να την ακούσεις. Στην παρέα η γυναίκα είναι φάρμακο που πρέπει να το πάρει κανείς στη σωστή … δόση. Αν το πάρεις παραπάνω τρελαίνεσαι, κι αν παρακάτω …χάνεσαι.

     Στο κάδρο της μουσικής παρέας ορίζει τον εαυτό  της σε θέση ιδιαίτερη, περίοπτη. Σίγουρη ότι  το… «κατέχει», ό,τι έχει μουσικά να στο  πει θα στο πει. Είναι  εκφραστικά σίγουρη. Δεν προσποιείται. Δεν  αυταπατάται,  δεν …πανικοβάλλεται. «Παίρνει  χαμπάρι ότι… «τα λέει». Δεν υποκρίνεται. Τη γυναίκα την διακρίνει σοφία, κρίση, επιμέλεια. Δεν …καταλαβαίνει από κολακείες  και «ανάλατα» κοπλιμέντα. «Στακάτα» θα  κάνει το «γύρισμα» και την «τσαλκάντζα» και  θα  σε… «στείλει». Σεμνή, ακέραια, μα  εκδηλωτική στη  συμμετοχή, σε …ταξιδεύει. Η  φωνή  της  νερό κρυστάλλινο από το ρυάκι της …ψυχής (Α΄, ρε  Κατερίνα, Μαρία,  Βάσω)!

      Αξιοπρεπής, με ιδιαίτερο σεβασμό  και τρόπο απομυθοποιεί την …τάχα  αδυναμία του φύλου της. Ξέρει ότι είναι  γυναίκα και έτσι μουσικά  συμπεριφέρεται. Το ίδιο σαν ακροάτρια Η γυναίκα στη μουσική είναι σπουδαία. Στέρεη. Κοφτά, δυναμικά, «λαγγεμένα», όμορφα θα πει ή θα παίξει το ρεμπέτικο, θ’ ακολουθήσει το «έντεχνο», θ’ ακούσει ή θα συμμετέχει  σε  όποιο ποιοτικό παρεΐστικο  είδος. Δεν σε …ντρέπεται, δεν σε  φοβάται. Το ξέρει ότι θέλεις, ότι  περιμένεις  να την ακούσεις. Το ξέρει γιατί …είναι γυναίκα. Και εκεί που είσαι …επιφυλακτικός, περίεργος για το τι και πώς θα το πει, σε καθηλώνει ερμηνευτικά. Επικροτείς και υποκλίνεσαι.

    Η γυναίκα σαν ερασιτέχνης παίκτρια, έχει δικό της …θεό. Η ίδια κρατά τα κλειδιά της …φυλακής του μυαλού της. Κι όποτε θέλει την κλείνει, όποτε θέλει την ανοίγει. Οι παραέξω δεν καταλαβαίνουν, ούτε ποτέ θα την καταλάβουν. Ακόμα και άνθρωποι κοντινοί, καταδικοί της, σχετικά, κατά συμβιβασμό, ή κατ’ ανοχήν …δική της. Το πολυτιμότερο αγαθό γι’ αυτή, είναι η ελευθερία η … περιπλάνηση, πραγματική ή με το μυαλό της. Είναι το ιδανικό της. Σαν ανθρώπινη υπόσταση είναι είδος περίεργο, σπάνιο. Τη γυναίκα παίχτρια (κυρίως στο ρεμπέτικο),ο θεός την έφτιαξε μια φορά και μοναδική, όχι δεύτερη. Ύστερα …έσπασε το… καλούπι. Ας μην βιάζονται λοιπόν κάποιοι να εξηγήσουν συμπεριφορές της. Ας μην την κατακρίνουν, όταν στην ασφυκτική δίνη του μυαλού της, γυρεύοντας έξοδο, τα γυρίζει όλα …ανάποδα, δραπετεύοντας προσωρινά η μόνιμα, κυνηγώντας επιθυμίες, όνειρα ή εναλλακτικά  άλλες ομορφοπαραστάσεις ζωής, πολλές φορές ακόμα και αντισυμβατικές. Η… μυξοηθική γι’ αυτήν είναι παραμύθι. Δεν την νοιάζει,, δεν την ενδιαφέρει. Αρκεί να βρίσκει δρόμο …αποφόρτισης, όπως εκείνη και μόνο εκείνη τον νοιώθει και τον ξέρει.

     Τώρα όσον αφορά την ελληνίδα ρεμπέτισσα, παρά την επικρατούσα υποκριτική «φερεντζέδικη» ηθική, υπερβαίνει σαν γυναίκα τα εσκαμμένα και …γουστάρει να είναι, να αναδεικνύεται σε ερωμένη, φιλενάδα «γιαμπουκλού», ζηλιάρα, νοικοκυρά, σατράπισσα, τσαμπουκαλού, αμαρτωλή, σερέτισσα, μποέμισσα, ντερμπεντέρισσα, αγγελοκαμωμένη, γκρινιάρα, καπριτσιόζα, «άσπρη φραντζολίτσα», ακατάδεχτη, κολπαντζού, σκληρόκαρδη, μάγκισσα, καταφερντζού, άπιστη σκύλα, πλανεύτρα, βλάμισσα και τελικά ον αντρεσάριστο, με παρρησία στο λόγο και επιμονή σε τρόπο ζωής, αυτόνομο, περήφανο. Που έχει κότσια και πάει καταφανώς ενάντια στην μυξοηθική των πολλών. Όχι ξιπασμένη, μα ρεμπέτισσα σαν αυτή της δεκαετίας του  1930 που στην παρεΐστικη ρεμπέτικη ζωή έχει θέση κυρίαρχη.

     Και βγήκαν και κάποιοι στα Λεξικά και (δυστυχώς) ως τα σήμερα ταυτίζουν τα αλάνια και τις αλανιάρες με την αλητεία. Αλάνι ή αλανιάρα (από το τούρκικο Alan) για τη ρεμπέτικη παρασημαντική νοοτροπία σημαίνει ζωή ασύμβατη, ελεύθερη, μποέμικη, σημαίνει γ λ ε ν το κ ο π ι ά. Και η αλανιάρα είναι ειλικρινής, αυθεντική γυναίκα, απόλυτα αυτόνομη, δεν είναι του …σχοινιού και του …παλουκιού, όπως θέλουν ακόμα και μέχρι σήμερα εννοιολογικά ορισμένοι να την προσδιορίσουν, να την …αποδεχτούν, να την κατανοήσουν, να την χαρακτηρίζουν και να την παρουσιάσουν.

       Και βέβαια δεν αμφισβητείται η γενική παραδοχή πως από παλιότερα,  πάγια, ειδικά στο ρεμπέτικο η γυναίκα λογίζεται σαν αντικείμενο πόθου. Ειδικότερα στην παλιά εποχή που την ήθελε παθητικό αποδέκτη της  ανδρικής εξουσίας με βάση αρχές της πατριαρχικής οικογένειας. Αλλά ποια γυναίκα; Μόνο η  γυναίκα που δίνει ζωή, συνεγείρει, εμπνέει και  συναρπάζει.

       Η γυναίκα στη μουσική συντροφιά  επιζητεί την αναγνώριση. Είναι σκέρτσο, τσαχπινιά , καπρίτσιο, νάζι …διάολος. Στη   διπλωματία …πρύτανης. Ό,τι θελήσει να σου …περάσει, θα σου το περάσει. Η θηλυκή  φύση δεν έχει …υποκατάστατο. Έχει πείσμα, απαιτήσεις. Της χαρίζεις τον ουρανό κι εκείνη σου γυρεύει να της …κατεβάσεις τ’ αστέρια. Βλέπει τον ασβέστη …γκρίζο. Η γυναίκα  είναι σαν  τη … φωτιά: Πας  κοντά  και …καίγεσαι,  μακριά …κρυώνεις. Στην παρέα   φορτικά  διεκδικεί  και … ψάχνει.  Άμα  αρχίσει  να «ψάχνεται», άστο καλλίτερα.  Από …ευλογία, γίνεται …κατάρα.

Τα  «μαζεύουμε» και …φεύγουμε !..

Υ.Γ. Για σαφέστερη κατανόηση παρατίθενται ενδεικτικά κάποια αξιόλογα  από τα παλαιότερα σχετικά ρεμπέτικα:

 1.-«Μ’ ΑΡΕΣΕΙΣ ΝΑ΄ΣΑΙ ΜΑΓΚΙΣΣΑ».(Στ.Κερομύτης).

 2.-«Η ΠΡΩΤΟΜΑΓΚΙΣΣΑ».(Ι. Γεωργακοπούλου-Ν. Τατασόπουλος).

 3.-«ΚΡΑΣΙ, ΓΥΝΑΙΚΑ και ΧΑΡΤΙ».(Β.Τσιτσάνης-Λίτσα Χάρμα-Μάρκος).

 4.-«ΝΤΕΡΒΙΣΑΙΝΑ».(Αγγέλλα και Βαγγέλης Παπάζογλου).

 5.-«ΚΑΠΝΟΥΛΟΥ ΜΟΥ ΟΜΟΡΦΗ».(Μπαγιαντέρας).

 6.-«Η ΝΤΕΡΜΠΕΝΤΕΡΙΣΣΑ».(Ρούτσος,Τσιτσάνης, Χασκήλ, Μάρκος).

 7.-«ΤΡΑΒΑ ΡΕ ΑΛΑΝΗ».(Ρόζα Εσκενάζυ-Κώστας Σκαρβέλης).

 8.-«ΓΙΝΟΜΑΙ  ΑΝΤΡΑΣ».(Ρόζα Εσκενάζυ-Παν.Τούντας).

 9.-«ΑΦΟΥ Μ’ ΑΡΕΣΕΙ  ΝΑ ΓΥΡΝΩ».(Τσιτσάνης-Νταίζη Σταυροπούλου).

10.-«Η ΒΛΑΜΙΣΣΑ».(Γιοβάν Τσαούς-Στελλάκης Περπινιάδης).

11.-«ΤΟ ΜΑΓΚΙΚΟ».(Γ. Βιδάλης, Κ. Καρίπης, Αντ. Νταλγκάς).

12.-«ΤΑ ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ».(Τσιτσάνης, Νίνου, Τσαουσάκης).

13.-«Η ΜΑΓΚΙΟΡΑ».(Μάρκος, Τσιτσάνης, Ι. Τατασόπουλος).

14.-«ΓΕΙΑ ΣΟΥ ΚΟΠΕΛΛΑ ΜΟΥ».(Μ. Βύρων, Ρένα Στάμου, Δ. Ευσταθίου).

15.-«ΑΛΑΝΙΑΡΙΚΗ ΖΩΗ».(Τριμάκης-Αγγελική Καραγιάννη).

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου