Οι Μήνες

ΟΙ ΜΗΝΕΣ

[Λαϊκές ονομασίες & παροιμίες]

του Τάκη Ευθυμίου

"Μα... αν τύχει & θυμώσει!
μες στα χιόνια θα μας χώσει!"
Αγιωργίτες απολαμβάνουν το χιόνι σε παλιότερες εποχές

Ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες κάθε εποχής και τις αγροτικές εργασίες που εκτελούσαν οι κάτοικοι του χωριού μας και των άλλων περιοχών της πατρίδας μας δημιούργησαν πολλά συμβουλευτικά αποφθέγματα και λαϊκές ονομασίες για τους μήνες. Ας δούμε μερικές τέτοιες σοφές ονομασίες και παροιμίες χωριστά για τον κάθε μήνα:

                                ΟΝΟΜΑΣΙΕΣ ΤΩΝ ΜΗΝΩΝ

Ιανουάριος: Γενάρης, Τρανός μήνας, Κλαδευτής, Κρυαδίτης, Καλαντάρης,

Μεγαλομηνάς, Μεσοχείμωνος, Γατόμηνας, Γεννολοήτης.

Φεβρουάριος: Φλεβάρης, Κουτσοφλέβαρος, Μικρομηνάς, Φλιάρης.

Μάρτιος: Μάρτης, Γδάρτης, Παλουκοκάφτης, Πεντάγνωμος, Κλαψομάρτης,

Βαγγελιώτης.

Απρίλιος: Απρίλης,Αγιωργίτης, Τριανταφυλλιάς, Λαμπριάτης.

Μάιος: Μάης, Καλομηνάς, Κερασάρπς, Λούλουδος.

Ιούνιος: θεριστής, Αηγιαννίτης.

Ιούλιος: Αλωνάρης, Αλωνιστής, Γιαλιστής, Λιοτρόπης, Αηλιάτης.

Αύγουστος: Συκολόγος, Δριμάρης, Παχομύγης.

Σεπτέμβριος: Σεπτέμβρης, Τρυγητής, Ορτυκολόγος, Σταυριάτης.

Οκτώβριος: Οκτώβρης, Αηδημητριάτης, Σπαρτός, Βροχάρης.

Νοέμβριος: Νοέμβρης, Χαμένος, Αρχαγγελίτης, Αηταξιάρχης, Παχνιστής,

Μεσσοσπορίτης.

Δεκέμβριος: Δεκέμβρης, Αντριάς, Νικολοβάρβαρα, Χριστουγεννάς.

                              ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΤΩΝ ΜΗΝΩΝ

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ:

•  Γενάρη μήνα κλάδευε, φεγγάρι μην ξετάζεις.

•  Ο Γενάρης κι αν γεννάται, του καλοκαιριού θυμάται.

•  Χιόνισε έβρεξε ο Γενάρης, όλοι οι μύλοι μας θ' αλέθουν.

•  Του Γενάρη το φεγγάρι, ήλιος της ημέρας μοιάζει.

•  Ο καλός ο νοικοκύρης, το χειμώνα χαίρεται.

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ:

•  Ο Φλεβάρης με νερό, κουτσός μπαίνει στο χορό.

•  Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει καλοκαίρι θα μυρίσει,

  μα αν κάνει και θυμώσει μες στα χιόνια θα μας χώσει.

•  Υπαπαντή καλοβρεμένη, η κοφινά γιομισμένη.

ΜΑΡΤΙΟΣ:

•  Φύλαε ξύλα για το Μάρτη, να μην κάψεις τα παλούκια.

•  Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος πέντε φορές εχιόνισε

  και πάλι το μετάνιωσε που δεν εξαναχιόνισε.

•   Μάρτης, γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης.

•   Όλοι οι μήνες καιν τα ξύλα και ο Μάρτης τα παλούκια.

•   Κάλλιο Μάρτης στις γωνιές, παρά Μάρτης στις αυλές.

•   Απ' το Μάρτη καλοκαίρι και απ' τον Αύγουστο χειμώνας.

•   Από Μαρτίου πουκάμισο κι απ' Αύγουστο σιγγούνι.

•   Μάρτης άβρεχος, μούστος άμετρος.

•   Μάρτης βρέχει, ποτέ μη σταματήσει.

•   Μάρτης είναι χάδια κάνει, πότε κλαίει και πότε γελάει.

•   Ο Μάρτης το πρωί το γεννάει, το γιόμα το ψοφάει κι ως το βράδυ το βρωμάει.

ΑΠΡΙΛΙΟΣ:

•   Ο Απρίλης ρίχνει τη δροσιά κι ο Μάης το λουλούδι.

•   Αν βρέξει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης πέντε δέκα, να δεις το κοντοκρίθαρο πως στρίβει το μουστάκι.

•   Να 'ναι Χριστούγεννα στεγνά, τα Φώτα χιονισμένα και τα Λαμπριά βρεχούμενα αμπάρια γιομισμένα.

•   Αν βρέξει ο Απρίλης δυο νερά κι ο Μάης άλλο ένα,

  τότε τα αμπελοχώραφα χαίρονται τα καημένα.

ΜΑΙΟΣ:

•   Στον καταραμένο τόπο το Μάη μήνα βρέχει.

•   Μάης άβρεχος, τρυγητής χαρούμενος.

•   Οντά 'πρεπε δεν έβρεχε κι ο Μάης χαλαζώνει.

ΙΟΥΝΙΟΣ:

•   Απ' το θέρο ως τις ελιές, δεν απολείπουν οι δουλειές.

ΙΟΥΛΙΟΣ:

•   Τον Αλωνάρη δούλευε, καλό χειμώνα να 'χεις.

•   Τον Αλωνάρη έβρεχε στον ποτισμένο τόπο.

•   Της Αγια-Μαρίνας ρώγα και τ' Αη Λιος σταφύλι.

•   Απ' τ' Αη Λιος γυρνάει ο καιρός αλλιώς.

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ:

•   Αύγουστε καλέ μου μήνα, να 'σουν δυο φορές το χρόνο.

•   Κάθε πράγμα στον καιρό του κι ο κολιός τον Αύγουστο.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ:

•   Αν ίσως βρέξει ο τρυγητής, χαρά στον τυροκόμο.

•   Το Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κυδώνια.

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ:

•   Οκτώβρη και δεν έσπειρες σιτάρι λίγο θα 'χεις.

•   Του Αγίου Λουκά, σπείρε τα κουκιά.

•   Αη Δημητράκη, μικρό καλοκαιράκι.

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ:

•   Στις δεκαεφτά, στις δεκαοχτώ η πούλια βασιλεύει και πίσω παραγγέλνει: μήτε τσοπάνος στα βουνά μήτε ζευγάς στους κάμπους.

•   Ο φτωχός ο Φίλιππος στο χωράφι απόκρευε.

•   Το Νοέμβρη και Δεκέμβρη, φύτευε καταβολάδες.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ:

•   Αγια-Βαρβάρα μίλησε κι ο Σάββας αποκρίθη: Μαζέψτε ξύλα κι άχυρα και σύρτε και στο μύλο, γιατί ο Αη Νικόλας έρχεται με χιόνια φορτωμένος.

•   Αν πρωιμίσει η μυγδαλιά κι ανθίσει το Δεκέμβρη, βαρύς χειμώνας κι όψιμος θε να 'ρθει να μας εύρει.

•   Χιόνι του Δεκεμβρίου, χρυσάφι του καλοκαιριού.

•   Γύρω-γύρω του Χριστού, η καρδιά του χειμωνιού.