Ο πραγματικός Τρωικός πόλεμος
(του Πέτρου Αργυρίου)
Οι Έλληνες σχεδόν σύσσωμοι εκστρατεύουν κατά της Τροίας. Οι άνεμοι του πολέμου γλείφουν πειναλέα πολεμιστές, όπλα, τείχη, ποταμούς και πεδιάδες. Είναι η εποχή των ηρώων, η εποχή των μεγάλων ανδραγαθημάτων. Ανάμεσα στους ήρωες, Έλληνες και Τρώες, διαπρέπει ο Αχιλλέας, ο μεγαλύτερος ήρωας όλων των εποχών, πρώτος ανάμεσα σε πρώτους, ο ακατανίκητος βασιλιάς των Μυρμιδόνων.
Όταν ο Αχιλλέας πολεμάει, οι εχθροί του σωριάζονται κατά δεκάδες μπροστά στα πόδια του, άψυχα κουφάρια ή ψυχορραγούντες μάρτυρες του μένους του, της οργής του. Κάθε απόφαση του σφραγίζει την μοίρα των συμπολεμιστών και των εχθρών του, η βούληση και οι επιλογές του είναι αυτές που καθορίζουν την τροπή της μάχης.
Είναι ο ήρωας που κάνει τα νήματα των μοιρών να μπερδεύονται, καθώς αυτός δρασκελίζει το πεδίο της μάχης ή αποσύρεται στην σκηνή του. Είναι ο ήρωας που κάνει μια θεότητα, τον ποταμό Σκάμανδρο, να του εναντιωθεί, επειδή ο Αχιλλέας τον έχει γεμίσει με νεκρούς και δεν μπορεί ελεύθερα να κυλήσει. Είναι ο ήρωας που με τον θάνατο του προκαλεί μια φιλονικία με τραγική έκβαση ανάμεσα σε άλλους δύο μεγάλους ήρωες, τον Οδυσσέα και τον Αίαντα τον Τελαμώνιο. Οι δύο ήρωες ερίζουν για την ασπίδα του Αχιλλέα και επιχειρηματολογούν για το ποιος είναι (μετά τον Αχιλλέα) ο πιο τρανός πολεμιστής και επομένως ο πιο άξιος για να λάβει την ασπίδα του νεκρού ήρωα. Είναι ο Οδυσσέας τελικά αυτός που κερδίζει την ασπίδα και η άρνηση της τιμής, η άρνηση του πρωτείου, του πολεμικού αριστείου στον Αίαντα. τον οδηγεί στην παραφροσύνη και την αυτοκτονία. Κανείς δεν θα μπορούσε να γίνει Αχιλλέας. Τα πρωτεία του στην μάχη και την δόξα ήταν αδιαμφισβήτητα και η μεγαλύτερη τιμή για κάποιον ήταν να φορέσει τα άρματα του νεκρού ήρωα. Και για αυτόν που ήθελε να 'ναι άριστος και πρώτος, για τον Αίαντα. η άρνηση της μεγαλύτερης πολεμικής τιμής ισοδυναμούσε με την μεγαλύτερη ατίμωση.
Για δεκαετίες υπήρχε μια αντιδραστική τάση στους κόλπους της αρχαιολογίας όπου η μυθολογία θεωρούνταν ότι στερούνταν ιστορικού περιεχομένου και ότι σχετιζόταν με την μυθοπλαστική διάθεση των λαών. Τα ομηρικά έπη τοποθετούνταν και αυτά στην σφαίρα του μύθου. Αυτή η ταξινόμηση, ειδικότερα της Ιλιάδας, ως ένα φανταστικό αφήγημα, άλλαξε με την άφιξη του ενθουσιώδη και αρχαιολάτρη τυχοδιώκτη Ερρίκου Σλήμαν στο Χισαρλίκ και με τα ευρήματα των ανασκαφών του. Αν και ακόμα και σήμερα η ταύτιση της ομηρικής Τροίας με κάποια από τις ανασκαμμένες πόλεις της περιοχής αμφισβητείται, ο Σλήμαν κατάφερε να αναδείξει την πιθανότητα της ιστορικότητας της αρχαίας αφήγησης. Άλλωστε, το ίδιο συνέβη με τον Μινωικό Πολιτισμό και τον άνθρωπο που παρά την αντίθετη νοοτροπία της εποχής του εντόπισε τα λείψανα του, τον Άρθρουρ Έβανς.
Αν λοιπόν η πόλη της Τροίας υπήρξε, για ποιο λόγο η ίδια η Ιλιάδα να αποτελεί ένα εφεύρημα ενός ή μιας σειράς δημιουργών; Τα ομηρικά έπη είναι κατά πάσα πιθανότητα μια καταγραφή και σύνθεση αρχαιότερων προφορικών παραδόσεων. Η ομηρική γλώσσα είναι μια αρχαϊκή μορφή της ιωνικής διαλέκτου που φέρει όμως, προσμείξεις και από άλλες διαλέκτους. Υπάρχουν πολλά στοιχεία στην ομηρική αφήγηση που φανερώνουν την αρχαιότητα αλλά και την ιστορικότητα του περιεχομένου της.
Στην Ιλιάδα υπάρχει ένας κατάλογος των πλοίων που έφεραν τα ελληνικά στρατεύματα στην Τροία. Η πιο συνηθισμένη κριτική για την ιστορική αυθεντικότητα των επεισοδίων που περιγράφονται στην Ιλιάδα είναι πως υπάρχουν πολλοί αναχρονισμοί που διατρέχουν το κείμενο και πως πολλοί από αυτούς είναι προβολές της εποχής που έζησε ο Όμηρος τοποθετημένες σε ένα κατά πολύ αρχαιότερο πλαίσιο. Ο κατάλογος των πλοίων του εκστρατευτικού σώματος των Αχαιών στην Τροία, όπως αυτός παραδίδεται από τον Όμηρο στην Ιλιάδα, φανερώνει ένα πολύ ενδιαφέρον στοιχείο: Παρότι σχεδόν μισή χιλιετία χωρίζει τα γεγονότα του Τρωικού Πολέμου από την Ομηρική Εποχή, οι πόλεις που συμμετέχουν στην Τρωική Εκστρατεία αποδίδουν μια εικόνα της μυκηναϊκής Ελλάδας της Εποχής του Χαλκού. Δωριείς και Ίωνες που συνιστούν κατά κόρον την Ελλάδα της εποχής του Ομήρου σχεδόν εξαιρούνται από τον ομηρικό κατάλογο.
Αν ακολουθήσουμε την υπόθεση πως ο ποιητής είχε την ελευθερία να εισάγει νεωτερισμούς στο έπος, είναι παράλογο να έχει σχεδόν παραλείψει τους Ίωνες, το δικό του φύλο, από μια τόσο τιμητική αφήγηση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η αναφορά στον Νέστορα και την πόλη του την Πύλο που δεν υφίσταται κατά την Εποχή του Ομήρου. Ένα άλλο στοιχείο που προσδίδει μια ιστορική αίσθηση στο κείμενο είναι η επιμονή στο υλικό κατασκευής των όπλων. Ως τέτοιο περιγράφεται ο χαλκός και όχι ο σίδηρος, που κατά την Εποχή του Ομήρου ήταν το διαδεδομένο υλικό οπλουργίας. Ακόμα και τα σχήματα ορισμένων όπλων ομηρικών ηρώων παραπέμπουν επίσης στην Μυκηναϊκή Εποχή. Με την ανακάλυψη και την αποκρυπτογράφηση της μυκηναϊκής γραφής γραμμικής β, προέκυψε ένα ακόμη συγκλονιστικό στοιχείο: ονόματα που θεωρήθηκαν ότι καθιερώθηκαν με τα ομηρικά έπη, ονόματα θεών και ηρώων, Τρώων και Ελλήνων βρέθηκαν σε επιγραφές της γραμμικής β στην Πύλο και την Κνωσσό. Ο τίτλος άναξ (βασιλιάς) είναι μυκηναϊκής προέλευσης, ενώ τα ονόματα των ηρώων Αίαντας, Νέστορας, Έκτορας και Πρίαμος είναι ονόματα που απαντώνται στις μυκηναϊκές επιγραφές. Ανάμεσα σε αυτά τα ονόματα υπάρχει και ένα ακόμη: αυτό του Αχιλλέα. Με λίγα λόγια, η Ιλιάδα περιέχει άφθονα ιστορικά στοιχεία, στοιχεία που ο Όμηρος είναι απίθανο να είχε κατασκευάσει ή φανταστεί και πως μια συνεχής γραμμή, μια παράδοση, διατρέχει τα 500 χρόνια που χωρίζουν την Μυκηναϊκή Εποχή του Χαλκού από την Εποχή του Ομήρου.
Αν λοιπόν ο Τρωικός Πόλεμος ήταν ένα ιστορικό συμβάν, αν τα ονόματα των μυκηναϊκών ηρώων του προϋπήρχαν της ομηρικής αφήγησης, για ποιο λόγο ο Αχιλλέας να θεωρείται εκ των προτέρων ως μυθικό πρόσωπο; Φαίνεται πως η τοποθέτηση του ήρωα Αχιλλέα ως κεντρικού προσώπου της Ιλιάδας αναδεικνύει ένα ακόμη μικρό ψήγμα ιστορικότητας της αφήγησης. Ο υπερβατικός ήρωας Αχιλλέας, ο αρχηγός των Μυρμιδόνων της Φθίας, όπως μας τον παρουσιάζει η ομηρική αφήγηση και το όνομα του οποίου είναι μυκηναϊκό, φέρει κάποια χαρακτηριστικά που μάλλον εκπορεύονται από κάποιο ιστορικό πρόσωπο παρά από κάποια ιδεοκατασκευή.
Πηγή: «ΜΥΣΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ», τ. 29, Φεβρ. 2007
Επιμέλεια-Ανάρτηση: Ευθυμίου Τάκης
Σήμερα, όλο και περισσότερο κερδίζει έδαφος η άποψη ότι το βασίλειο του Αχιλλέα (Βασική Φθία) βρισκόταν μέσα στην κοιλάδα του Σπερχειού.Σ' αυτό συνηγορούν ακράδαντα και οι τρεις βασικές επιστημονικές προϋποθέσεις για έρευνα μιας συγκεκριμένης εποχής σ' έναν ορισμένο τόπο, που ισχύουν στο ακέραιο για την κοιλάδα του Σπερχειού ποταμού στη Φθιώτιδα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠρώτον, η βιβλιογραφία (αρχαία & νεότερη), δεύτερον, τα ορατά ίχνη του παρελθόντος και τρίτον, η πλούσια ιστορική παράδοση του λαού μας που έρχεται από πολύ μακριά.
Αν ποτέ ερευνηθεί διεξοδικά η μυκηναϊκή πλευρά της κοιλάδας του Σπερχειού και μάλιστα οι ανεξερεύνητες δυτικές παρυφές της, όπου πηγάζει ο θεϊκός, κατά τον Όμηρο Σπερχειός, που λατρευόταν από τους Μυρμιδόνες του Αχιλλέα, τότε θα μείνουν όλοι άναυδοι!!
Η αποτυχία, μέχρι τώρα, της αρχαιολογικής έρευνας για ανακάλυψη του βασιλείου του Αχιλλέα, είναι απόδειξη ότι βρισκόταν σε λάθος δρόμο, αφού αγνοούσε επιδεικτικά τον Όμηρο, τον οποίο όμως ακολούθησε πιστά ο ερασιτέχνης Σλήμαν και δικαιώθηκε!!!