Ρεμπέτες

Ρ Ε Μ Π Ε Τ Ε Σ

Κοινωνική θεώρηση με άλλο... μάτι

[Του Μπάμπη Μώκου]

Ευρείς φιλοσοφικούς συνειρμούς προκαλεί ως τα σήμερα ο τρόπος φέρεσθε και λειτουργίας της λεγόμενης "κάστας" των ρεμπετών σαν κύτταρου κοινωνικά υπάλληλου στην ευρύτερα διαμορφωμένη μετά το 1930 νεοελληνική κοινωνία.

Ακόμα κι αυτός ο Καστοριάδης -αν ζούσε σήμερα- θα τους πρόβαλε ενδεικτικά σαν κυρίαρχα και αποδεικτικά πρότυπα αυτονομίας ατομικής μα και συλλογικής, όπως περίτρανα την διακήρυξε και σαν όρο και την λάτρευε στα τελευταία του χρόνια.

Ήταν, λειτουργούσαν λοιπόν αυτόνομα κοινωνικά οι ρεμπέτες; Ναι λειτουργούσαν. Σεβόμενοι ένα μίνιμουμ κοινωνικών κανόνων εξουσίας, θεσμοθετημένων κατά πως βόλευε την τότε κατάσταση, και βέβαια λειτουργούσαν αυτόνομα. Ουδέποτε υπήρξαν συμπαθούντες του "Αντισθενικού" μέτρου. Ουδέποτε αποπειράθηκαν να προσβάλλουν την εξουσία επί σκοπώ. Μέσα από βιώματά τους εντόπιζαν αδικίες και κοινωνικές ανισότητες, τις οποίες και καυτηρίαζαν, αποτυπώνοντάς τες στα τραγούδια τους… Ασκούσαν δηλαδή δομική κατά τον τρόπο τους κριτική στις ακρότητες, ανισορροπίες και αυθαιρεσίες των εξουσιαστών.

Μετά το 1944, οπότε και το σπέρμα της φιλελεύθερης ολιγαρχίας άρχισε να γονιμοποιείται και στην πατρίδα μας (σήμερα δυστυχώς γιγαντώθηκε πανευρωπαϊκά και τα αποτελέσματα τα ζούμε), οι ρεμπέτες ήταν που με κάποιου άλλου είδους παραγωγή αντιστάθηκαν. Συνεπώς ουδέποτε θα μπορούσαν να "σφραγισθούν" σαν πολίτες συμπαθούντες είτε τα μαρξιστικά ή άλλα πρότυπα. Κατά μείζονα λόγο τα καπιταλιστικά. Αυτά σε πείσμα όσων ερευνητών η άλλων που ασχολούνται με το αντικείμενο και τους κατέτασσαν κατά πως τους βόλευε.

Και βέβαια αγαπούσαν την πατρίδα τους και οι περισσότεροι πολέμησαν γι' αυτήν. Και βέβαια συμπαραστάθηκαν σε εβραιογενείς που τότε και από πριν ήταν στο στόχαστρο των ναζί. Κατ' αυτόν συνεπώς τον τρόπο, προσδιόριζαν πλαίσιο επικράτησης ει δυνατόν περισσότερης κοινωνικής δικαιοσύνης. Αυτό κανείς δεν μπορεί να το αρνηθεί.

Και ο Αξελός γι' αυτό θα τους τιμούσε , άσχετα πως υπήρξε αντιπαθών στα τουρκοτράγουδα, όπως έλεγε. Αλλά ποιά τουρκοτράγουδα; Μέχρι το1929 τα σαντουροβιόλια, οι σμυρνέικοι και πολίτικοι τρόποι εκφοράς ατόνησαν. Ήρθε όμως το πειραιώτικο ρεμπέτικο και όλα αυτά, σχεδόν τα  εξάλειψε. Μουσικοϊστορικά είναι γεγονός αναμφισβήτητο και αποδειγμένο. Ποιος όμως μπορεί να διαχωρίσει, να αποκόψει από το μυαλό του οποιουδήποτε ανθρώπου βιωματικά δεδομένα, αλήθειες ή ακούσματα; Ποιος μπορεί να του υπαγορεύσει με ποιόν τρόπο θα τα εκφράσει;

Αυτοί οι λαϊκοί άνθρωποι μπορεί να είχαν  λειψή μόρφωση οι περισσότεροι, όμως διαμόρφωσαν θετικότατα κομμάτι του νεοελληνικού πολιτισμού. Ήταν μουσικοφιλόσοφοι!

Ήρθαν όμως κάποιοι κριτές, επικριτές, αυστηροί και διαπρήσια διαφωνούντες με το μουσικό ρεμπέτικο ύφος που στο βωμό του κέρδους και της εμπορικότητας και ελαφρά τη καρδία, αλλοίωσαν, λεηλάτησαν, κατασυκοφάντησαν ένα σπουδαίο κεφάλαιο, ένα ανεπανάληπτο πλούτο -υποθήκη του νεοελληνικού πολιτισμού.

Και ενώ, ακόμα και σήμερα σε συζητήσεις ή διάφορες σχετικές ημερίδες οι διάφοροι ημιμαθείς, ειδήμονες και μη μουζικάντες ή μουσικοασχολούμενοι φθάνουν ακόμη και να ...καταρώνται το ρεμπέτικο, στο ταμείο τους, στον "μπεζαχτά" αποδεικνύονται αισχροί, κυνικοί εκμεταλλευτές του είδους. Αυτή είναι η αλήθεια. Έτσι είναι: "Το λάδι δεν το τρώμε, μα τον Λαδά τον σκοτώνουμε!"

Ο Μπάμπης Μώκος σε στιγμές δημιουργικής έξαρσης με το
μπαγλαμαδάκι του στα "Καλά Κρασιά"

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου