Μυρμιδόνες, Έλληνες, Αχαιοί

Oι Μυρμιδόνες της Φθίας

«Mυρμιδόνες δε εκαλεύντο και Έλληνες και Αχαιοί»

                                                                                       Του Λεωνίδα Ιωάννου Καρφή

                                                                                           Αντιστρατήγου ε.α.

 

Ναός της Αφαίας Αθηνάς, στην Αίγινα

        Μυρμιδόνες, αρχαίο ελληνικό φύλο

        Οι Μυρμιδόνες, είναι γνωστοί ως αρχαίο ελληνικό φύλο της Φθίας, που πολέμησαν στον Τρωικό πόλεμο, υπό τον Αχιλλέα. Δεν ήταν, όμως,  αυτόχθονες στη Φθία, ήταν επήλυδες, ήλθαν από άλλη περιοχή, από την Αίγινα, πριν από τον Τρωικό πόλεμο, περίπου τον 12^ο π.χ. αιώνα. Για τους Μυρμιδόνες, στοιχεία της κοιτίδας και της καταγωγής τους, μας δίνει ο Διόδωρος Σικελιώτης, ο Απολλόδωρος και άλλοι αρχαίοι έλληνες συγγραφείς.

           Αίσωπος, Αίγινα, Αιακός

      Ο Αίσωπος, θεός ποταμός, γιός του Διός και της Ευρυνόμης, παντρεύτηκε την Μετώπη, κόρη του Λάδωνος, θεού ποταμού και απέκτησαν είκοσι δύο παιδιά, τον Πελασγό, τον Ισμηνό και είκοσι κορίτσια. Η νεώτερη και η ομορφότερη από τα κορίτσια ήταν η Αίγινα. Καθώς περιφέρονταν στην περιοχή Φλιούντα της Κορίνθου, την είδε ο Ζεύς, την ερωτεύτηκε κεραυνοβόλα και μεταμορφωμένος σε αετό, την άρπαξε και την μετέφερε στη νήσο Οινώπη, «την απ’ εκείνης Αίγιναν ονομασθείσαν».

      Η Αίγινα, εκ του Διός, «έτεκεν Αιακόν, τον Ιππιοχάρμην (του άρεσαν τα άλογα)», τον πρώτο βασιλιά της Aίγινας. Από μια ξηρασία και τα φίδια, που έστειλε για εκδίκηση η Ήρα, σύζυγος του Δία, πέθαναν όλοι οι κάτοικοι της Αίγινας και ο Αιακός έμεινε μόνος του. Ζήτησε, τότε, από τον πατέρα του, τον Δία, να γίνουν άνθρωποι τα μυρμήγκια, που ανεβοκατέβαιναν σε μια βελανιδιά. Ο Ζεύς άκουσε τη παράκληση και μεταμόρφωσε τα μυρμήγκια αυτά σε ανθρώπους, που ονομάστηκαν Μυρμιδόνες, «ως εκ Μυρμήγκων προερχόμενοι».

      O Aιακός παντρεύτηκε την Ενδιήδα, κόρη του βασιλιά των Μεγάρων Σκίρωνα και «έτεκαν Πηλέαν, Τελαμώναν και Φώκον» και έγινε ο γενάρχης του γένους των Αιακιδών. Ο Τελαμώνας από λάθος, κατά την τοξοβολία, σκότωσε τον αδελφό του Φώκο και ο Αιακός, τιμωρώντας τα δυο παιδιά του, εξόρισε, τον μεν Τελαμώνα στη Σαλαμίνα και τον δε Πηλέα στη Φθία. Ο Αιακός έλαβε μέρος στο χτίσιμο των τειχών της Τροίας και ήταν υπό την εύνοια των θεών των Τρώων.

      Ένας χρησμός του Μαντείου έλεγε, ότι η Τροία θα κυριευθεί από τους απογόνους του Αιακού. Πράγματι, στην Τρωική εκστρατεία, έλαβαν μέρος από το γένος των Αιακιδών οι ήρωες, Τελαμώνας, Αίας και Αχιλλέας.  Ο Αιακός ήταν ο πρώτος που ανακάλυψε και έθεσε ιστία στα πλοία και κατέστησε την Αίγινα μεγάλη ναυτική δύναμη και ο πρώτος που ανακάλυψε το ασήμι και έκοψε νομίσματα, στην Αίγινα. Από τον πατέρα του τον Δία, διορίστηκε, ως δίκαιος άνθρωπος, κριτής του Άδη  και  κλειδούχος του Πλούτωνα, θεού του Άδη.  

           Πηλέας, Θέτιδα, Αχιλλέας

       Στη Φθία ο Πηλέας φιλοξενήθηκε από τον Βασιλιά Ευρυτίωνα και την Αστυδάμεια και έλαβε σύζυγο την κόρη τους Αντιγόνη, με την οποία απέκτησε την Πολυδώρα. Σε κυνήγι του Καλυδώνιου κάπρου ο Πηλέας  σκότωσε, κατά λάθος,  τον Ευρυτίωνα  και έγινε βασιλιάς της Φθίας. Στη Φθία «ήρχει και εδέσποζε» και η θεά Θέτιδα, κόρη του Νηρέα και της Δωρίδας, η οποία είχε και κοσμικές ιδιότητες. Η Θέτιδα ήταν ενάρετη και απέκρουε τις ερωτικές επιθέσεις του Δία και του Ποσειδώνα. Η παράδοση λέει, ότι για να αποφύγει τις ερωτικές επιθέσεις τους μεταμορφώνονταν σε διάφορα πτηνά και ζώα.

      Η Θέμιδα, θεά της Δικαιοσύνης, αποκάλυψε, ότι αν η Θέτιδα έφερνε στο κόσμο παιδί από το Δία, θα κινδύνευε ο θρόνος του. Φοβούμενος ο Δίας  για την εξουσία του,  όρισε να γίνει η Θέτιδα σύζυγος του θνητού Πηλέα. Ο Πηλέας απεκάλυψε το πραγματικό πρόσωπο της Θέτιδας, την απήγαγε και την μετέφερε στο Πήλιο, όπου και έγινε ο γάμος τους, στο ανάκτορο του Κένταυρου Χείρωνα. Λέγεται, ότι στην απαγωγή  βοήθησε και ο Χείρωνας. O Πηλέας έλαβε μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία, ήταν αυτός που καθιέρωσε το πένταθλο (πάλη, δίσκο, ακόντιο, άλμα και δρόμο) και ήταν ο πρώτος νικητής του.

 

Ο Πηλέας αποκαλύπτει  τη Θέτιδα, μεταμορφωμένη σε λιοντάρι

      Η «Θέτις έτεκεν εκ Πηλέως βρέφος, όν Χείρων ονόμασεν Αχιλλέαν», που ανεδείχθη ο μέγιστος θνητών τε και αθανάτων. Ο Απολλόδωρος αναφέρει, ότι ο γάμος της Θέτιδας με τον Πηλέα τελικά διαλύθηκε, εξ αιτίας των τεχνασμάτων της Θέτιδας, να καταστήσει τον Αχιλλέα αστράτευτο, άτρωτο και αθάνατο, κατά την εκστρατεία της Τροίας. Η Θέτις, από θυμό, εγκατέλειψε τον Πηλέα και τον Αχιλλέα, νήπιο,  και έγινε Νηρηίδα, «προς Νηρηίδας ώχετο». Την ανατροφή και διαπαιδαγώγηση του Αχιλλέα ανάλαβαν τότε ο Κένταυρος Χείρωνας και ο σοφός Φοίνικας, βασιλιάς των Δολόπων.

    

         Mυρμιδόνες, Έλληνες, Αχαιοί

      Ακολουθώντας τον Πηλέα, οι Μυρμιδόνες της Αίγινας  έφθασαν στη Φθία, χώρα του Φθία, ενός από τους πενήντα γιούς του Λυκάονα, όπου και εγκαταστάθηκαν. Ο Όμηρος αναφέρει, ότι όσοι κατοικούσαν στο Πελασγικό Άργος,  στην Άλο, στην Αλόπη και στην Τρηχίνα και όσοι  εξουσίαζαν την Φθία, ονομάζονταν Μυρμιδόνες και Έλληνες και Αχαιοί, «οί τ΄Αλον, οί τ΄Αλόπην, οί τε Τριχήνα νέμοντο, οί τ΄είχον Φθίην, Μυρμιδόνες δ΄ εκαλεύντο και Έλληνες και Αχαιοί».

      Οι Μυρμιδόνες, οι Έλληνες και οι Αχαιοί της Φθίας, ως λαοί παρά τον Μαλιακό κόλπο, ανέπτυξαν την ναυτιλία, κατασκεύασαν  πλοία, στην πρύμνη των οποίων είχαν τοποθετήσει χρυσά αγάλματα Νηρηίδων, προς τιμήν της Νηρηίδας Θέτιδας, και κατέστησαν τη χώρα τους μεγάλη ναυτική δύναμη. Στην Τρωική εκστρατεία έλαβαν μέρος με πενήντα πλοία τους  και αρχηγό τους τον Αχιλλέα «των αύ πεντήκοντα νεών,  ών αρχός ήν Αχιλλεύς» και αναδείχθηκαν άριστοι ναυτικοί και πολεμιστές.

      Στην Ακτή του Ελλησπόντου, οι Μυρμιδόνες απέδωσαν μεγάλες τιμές  στον αρχηγό τους Αχιλλέα, κατά την ταφή του. Έκοψαν τα μαλλιά τους  και με αυτά σκέπασαν το σώμα του, άδειασαν επάνω του δοχεία με λάδι, μέλι και κρασί,  έστησαν μεγάλο σωρό από ξύλα, έριξαν επάνω τα ομορφότερα φορέματά του, έκαψαν το σώμα του, περισυνέλεξαν την στάχτη  και ύψωσαν «τύμβον μέγαν του Αχιλλέως». Ήταν τιμές αθανάτου ήρωα, τιμές που αποτέλεσαν την απαρχή των Πανελλήνιων αγώνων.

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου