"Θανάσης Διάκος"

«Θανάσης Διάκος

Ο Μάρτυρας της Λευτεριάς»

Αποσπάσματα από το ανέκδοτο, βραβευμένο με Α΄ βραβείο απ’ την Ελληνική Εταιρεία Χριστιανικών Γραμμάτων, έργο του Γιάννη Αν. Σαντάρμη (1994)

Η δομή του έργου είναι στρωτή. Το έργο χωρίζεται σε δύο μέρη. Το πρώ­το μέρος ξεκινάει από την γέννηση του Διάκου, όπου ο αναγνώστης πα­ρακολουθεί λεπτό με λεπτό την αγω­νία της μάνας και του πατέρα την ώ­ρα της γέννας, αλλά και τη χαρά «ότι εγεννήθη άνθρωπος». Ακολουθεί η περιγραφή της προσφοράς του Γιώρ­γου Γραμματικού, «του πατέρα του Θανάση Διάκου, που το μαντρί του στα Βαρδούσια έθρεψε τους κλέφτες της περιοχής». Το ίδιο δυνατή είναι και η περιγραφή του διωγμού του πατέρα, απ’ τους Τούρκους, για τού­τη την προσφορά του. Είναι λιτή, άλλ’ έξοχη, η περιγραφή αυτής της θυσίας του Γιώργου Γραμματικού:

«Παίρνουν όλα τα πρόβατα, παίρνουν όλα τα γίδια,

παίρνουνε και τον Ψυχογιό και το παιδί του οι Τούρκοι

και πάν’ πέρα στη Νιόπατρα, πέρα στο Πατρατζίκι.

Στη φυλακή τους ρίχνουνε, το βλάχο εκεί ρωτάνε.

-Μαρτύρα, Γιώργο, στο μαντρί ποιους τάγισες κλεφτάδες;».

Συγκινητική είναι και η περιγραφή του  χαλασμού, που  ακολουθεί τον αρπαγμό του Γραμματικού και του γιου του:

«Ξοπίσω ουρλιάζουν τα σκυλιά, γαυγίζουν τα κουτάβια,

ξοπίσω η σκύλα η ζάβαλη την πόρτα κατατρώει,

χωρίς κοπάδι στο μαντρί, χωρίς βοσκό στη στάνη,

πίσω κι η κυρα-Γιώργαινα κι αυτήνη η Ψυχογίνα

μαλλιοτραβιέται η καψερή, μοιρολογάει η μαύρη,

κλαίει πότε για τον άντρα της, πότε για το παιδί της».

Η προσφορά των μοναστηριών στον Αγώνα για την ελευθερία, αλλά και η πίστη και η ευλάβεια των κλεφταρματολών, είναι θέματα που απασχολούν τον ποιητή:

«Κερί κολλάν στην Παναγιά, κερί στον Άγιο-Γιάννη

και τον αφέντη το Χριστό τον τριπλοπροσκυνάνε».

Ιδιαίτερα συγκινητική και ποιητικά καταξιωμένη είναι η περιγραφή του καλέσματος του Διάκου, απ’ τον καπετάνιο, ν’ αφήσει το μοναστήρι και ν’ ακολουθήσει την κλεφτουριά. Ο καπετάνιος διαβλέπει στο πρόσωπο του νεαρού διακόνου Ανθίμου τον μέλλοντα ήρωα του Αγώνα:

«Άσε, διάκο μ’, την εκκλησιά, άσε το μοναστήρι,

άσε κι αυτό το θυμιατό που μοσχολιβανίζεις,

σένα σου πρέπουν άρματα για να κρατάς στα χέρια,

σένα σου πρέπουν και σπαθιά να σέρνεις στο σελάχι,

έλα κοντά στ’ ασκέρι μου, ρίξου μες στον ταϊφά μου,

για να γενείς αρματωλός, για να γενείς και κλέφτης...»

Ακολουθεί το δεύτερο και κύριο μέ­ρος του ποιήματος, εξ επόψεως ιστο­ρικής και προσφοράς του Διάκου, με τίτλο «Η Αλαμάνα». Πρόκειται για μια εξαίσια ποιητική περιγραφή του α­γώνα και της θυσίας του Αθανασίου Διάκου.

«Η Αλαμάνα» χωρίζεται σε τρία κε­φάλαια: «Η προετοιμασία», όπου ο ποιητής με πολλή ευαισθησία μιλάει για τα πριν από τη μεγάλη μάχη και ζωγραφίζει κατά τρόπο ποιητικά έξο­χο τον ψυχικό κόσμο του Ήρωα της Αλαμάνας:

«Έσκυψε ο Διάκος κι έκοψε της γης ένα λουλούδι,

το μύρισε, του χάιδεψε το δροσερό του χνούδι...»

Το δεύτερο κεφάλαιο, «Η μάχη», α­ναφέρεται στη μεγάλη μάχη της Αλαμάνας, όπου:

«... κόκκινη βρύση εκεί αναβρεί και γύρα ολοτριγύρα

βάφεται η ωμοπλάτη του μ’ αιμάτινη πορφύρα».

Όταν «ένα μπαρουτόβολο, πικρό μολυβοσφαίρι» χτύπησε τον Αθανάσιο Διάκο και του τσάκισε το χέρι.

Το τρίτο κεφάλαιο αναφέρεται στη σύλληψη, στην εξομολόγηση, στη δί­κη και στο μαρτύριο του Μάρτυρα της Αλαμάνας.

Η ωραία αυτή ποιητική σύνθεση του Γιάννη Σαντάρμη θα κλείσει με πέντε ποιήματα: «Θανάσης Διάκος», «Του Διάκου τα λιθάρια», «Οι τρεις φωνές», «Το λαμπάδιασμα» και «Το δαχτυλίδι».

Εμείς θα κλείσουμε τούτη μας την παρουσίαση με το τελευταίο ποίημα, «Το δαχτυλίδι», που κλείνει το βαθύ­τερο νόημα και το μήνυμα της θυσίας του μεγάλου Ήρωα και Μάρ­τυρα της Λευτεριάς:

«Ο Λεωνίδας απ’ τη μια κι ο Διάκος απ’ την άλλη,

στις Θερμοπύλες παλαιικά, στην Αλαμάνα πάλι,

γείρανε και στης Λευτεριάς, ατίμητο στολίδι,

το δάχτυλο διπλόπετρο φόρεσαν δαχτυλίδι».

Δίκαια, λοιπόν, το ανέκδοτο έργο του Γιάννη Α. Σαντάρμη «Θανάσης Διάκος, ο Μάρτυρας της Λευτεριάς» βραβεύτηκε στις 24.1.94 από την Ελ­ληνική Εταιρία Χριστιανικών Γραμμά­των στον ΙΒ' Πανελλήνιο Λογοτεχνι­κό Διαγωνισμό της. Ευχόμεθα σύ­ντομα να κυκλοφορήσει σε βιβλίο, διότι πολλά έχει να προσφέρει στη νεοελληνική ποίηση. –

Νίκος Θ. Αρβανίτης

Ποιητής-Πεζογράφος-Κριτικός

Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας Χριστιανικών Γραμμάτων

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου