TREILER

Το παρόν Ιστολόγιο έχει σκοπό να περισώσει & να προβάλλει τη ρουμελιώτικη ιστοριολαογραφία -

Δευτέρα 19 Φεβρουαρίου 2018

Η μουσικοθεραπευτική πράξη



ΤΟ « ΗΘΟΣ» - «Η ΜΟΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ»!...
[Του Μπάμπη Μώκου]
Πηγή φωτο: http://www.facemusic.gr/2015/05/blog-post_30.html

Στην αρχαιότητα σπουδαίοι-επιφανείς φιλόσοφοι εμβαθύνουν στην αισθητική και ψυχολογία της μουσικής και διαμορφώνουν την θεωρία  του «ήθους»  ή «ηθική θεωρία» της μουσικής που πραγματεύεται την επίδραση της μουσικής στο «είναι», στη συναισθηματική σφαίρα του ανθρώπου. Όπου σύμφωνα με τη θεωρία του «ήθους» της μουσικής, σε κάθε κίνηση ρυθμική η μελωδική υπάρχει μια ανάλογη συναισθηματική αντίδραση, με την έννοια ότι η μουσική μπορεί να επιδράσει θετικά στον άνθρωπο παροτρύνοντάς τον σε ενέργεια της βούλησής του ή αρνητικά, αποτρέποντας τον από μια ενέργεια, είτε, τέλος, αδρανοποιώντας – απονεκρώνοντας αυτή καθ’ εαυτή την βούλησή του.
Μαζί με τα μαθηματικά και την αστρονομία ο Πλάτωνας λογίζει τη μουσική ως πλήρη επιστήμη, υποστηρίζει την ηθική της αξία και  πραγματεύεται  με λεπτομέρειες  τη σημασία της για την εκπαίδευση των νέων. (Πολιτικά Αριστοτέλους Η΄, 1339Α-1342Β, V,3-VII,11). Ο ίδιος διατείνεται πως η μουσική οδηγεί στην νόηση, τη διάνοια, την πνευματική καλλιέργεια  και τη γνώση και ως επιστήμη πραγματεύεται τα των «αρμονικών» σχέσεων του σύμπαντος, θεωρώντας τη μουσική  ως «στοχασμού αιτίαν»!
Ο Στράβων στα «Γεωγραφικά» επισημαίνει: «Αι των Ελλήνων πόλεις πρώτιστα και μάλιστα δια της μουσικής τους νέους παιδεύουσιν».  
Ο Αριστοτέλης αναλύει « εμβαθυντικά» τις απόψεις του για την σημασία, την έννοια, την σπουδαιότητα της μουσικής και τον βασικό σκοπό για τον οποίο πρέπει να διδάσκεταιστους νέους: («Τινός δει χάριν μετέχειν αυτής»), α) «Παιδιάς ένεκα και …αναπαύσεως» (για ευχαρίστηση, ψυχαγωγία και χαλάρωση). β)«Προς αρχήν τι τείνειν την μουσικήν και το ήθος ποιόν τι ποιείν» (για να μπορεί να ασκήσει ευεργετική επίδραση στη διαμόρφωση του χαρακτήρα). γ) «Προς διαγωγήν και …φρόνησιν» (γιατί μπορεί να συμβάλλει στην αισθητική απόλαυση και καλλιέργεια).

«Περί δε μουσικής ένια μεν διηπορήκαμεν το λόγω και πρότερον καλώς δ’ έχει και νυν αναλαβόντας αυτά προαγαγείν, ίνα ώσπερ ενδόσιμον γέννηται τοις λόγοις, ους αν τις είπειεν αποφαινόμενος περί αυτής, ούτε γαρ τινά έχειν δύναμιν ράδιον περί αυτής διελείν, ούτε τινός χάριν έχειν μετέχειν αυτής πότερον παιδιάς ένεκα και αναπαύσεως καθάπερ ύπνου και μέθης (ταύτα γαρ καθ’ αυτά μεν ουδέ των σπουδαίων, αλλ’ ήδεα, και άμα παύει μέριμνα, ως φησίν Ευριπίδης διό και τάπουσιν  αυτήν και χρώνται πάσι τούτοις ομοίως, ύπνω και μέθη και μουσική τιθέασι δε και την όρχησιν εν τούτοις), η μάλλον οιητέον προς αρετήν τείνειν την μουσικήν, ως δυναμένην καθάπερ η γυμναστική το σώμα ποιόν τι παρασκευάζει, και την μουσικήν το ήθος τι ποιείν, εθίζουσαν δύνασθαι χαίρειν ορθώς η προς διαγωγήν τι συμβάλλεται και προς φρόνησιν (και γαρ τούτο τρίτον θετέον των ειρημένων) ότι μεν ουν δεί τους νέους μη παιδιάς ένεκα παιδεύειν, ουκ άδηλον (ου γαρ παίζουσι μανθάνοντες μετά λύπης γαρ η μάθησις, αλλά μην ουδέ διαγωγήν  γε παισίν αρμόττει  και ταις ηλικίαις αποδιδόντας ταις τοιαύταις (ουδέν γαρ ατελεί προσήκει τέλος )…».
(Αριστοτέλους Πολιτικά 1337α33-1340β 19). Περί της αγωγής για διαμόρφωση  ελεύθερων  πολιτών. Η ανάγκη διδασκαλίας της μουσικής).
      Στα «Προβλήματα», όπου διαλογικά πραγματεύεται τα περί της μουσικής, αναπτύσσονται απόψεις περί ακουστικής, συμφωνιών, φιλοσοφίας, μουσικής αισθητικής: «Όσα περί φωνής», «Όσα περί αρμονίαν» (Προβλήματα ΧΙΧ-1-150).
    Η «μουσικοθεραπευτική πράξη» μέσα από τα αρχαιοελληνικά κείμενα εμφανίζεται με την μορφή αναφορών από  τον  4ο   π.Χ. αιώνα. Εξελίσσεται νωρίς από τα χρόνια του Ιπποκράτη και του Πλάτωνα, όπου πιστοποιείται πως η μουσική παίζει σημαντικό ρόλο στην αρχαιότητα, σε συνάρτηση – σχέση – αλληλεξάρτηση με δύο άλλες βασικές εκφάνσεις της ζωής των αρχαίων Ελλήνων: Τη μαγεία και την Ιατρική. Λεπτομερείς καταγραφές «ανεύρεση» κρυμμένων μουσικοθεραπευτικών δράσεων η θεραπευτική επενέργεια της μουσικής, αναφέρονται συχνά  στα «Προβλήματα».
     Κατά τον Χρυσούν Αιώνα ο Περικλής, μεριμνώντας για το «ευ ζήν», την « αγωγή» των πολιτών, αναλαμβάνει, εφαρμόζει και αναβαθμίζει τα μουσικά  και θεατρικά  δρώμενα.
   Φιλόμουσοι «κατά πλέιστον» λογίζονται στην αρχαιότητα οι Πυθαγόρειοι, ο Αριστόξενος, ο Ευκλείδης, ο Νικόμαχος, ο Αλύπιος ο Ερατοσθένης κ.α.
    Ο Πλάτων μέσα από τον «Πρωταγόρα» μαρτυρά πως για την εποχή όλη η προσπάθεια στηρίζεται στην συμβολή του Πυθοκλείδη του Κείου. Ξανά μέσα από τον «Πρωταγόρα», αποκαλύπτεται πως συμπορευόμενοι για το «ευ ζήν» του Περικλή είναι ο Όμηρος, ο Ησίοδος, ο Σιμωνίδης, πολλοί μαθητές του Ορφέα και του Μουσαίου, ο Ικος ο Ταραντίνος, ο Ηρόδικος ο Μεγαρεύς κ.α.
      Σημαντική η αποδοχή και διακήρυξη του Πλάτωνα  πως: «Την μουσική προβάλλουν εξόχως οι Αγαθοκλής και Πυθοκλείδης ο Κείος». (Συζήτηση με τον μαθητή του σοφιστή Αβδηρίτη, με αντικείμενο τον «χώρο του ήχου» και τις ιδιοτητές του).
      Ωστόσο γενική είναι η παραδοχή για τον Πυθοκλείδη, πως  είναι ο ιδρυτής μιας από τις σπουδαιότερες  Αθηναϊκές μουσικές σχολές όπου φοιτούν οι Αγαθοκλής και Περικλής. Με την σειρά του ο Πυθοκλείδης διδάσκει τον Λαμπροκλή (αρχες 5ου   π.Χ. αι.) ακόμα και τον Πίνδαρο. Μαθητής του Λαμπροκλή είναι   ο σύμβουλος του Περικλή Δάμωνας (5ος    π.Χ. αι.), ο οποίος και παραδίδει μαθήματα μουσικής στον Σωκράτη. (Διογένης Λαέρτιος β,5,19) και τον Δράκοντα (τέλος 5ου     προς αρχές 4ου    π.Χ. αιώνα). Ο τελευταίος αναφέρεται σαν μουσικοδιδάσκαλος του Πλάτωνα).
     Γεγονός πάντως είναι ότι όλη αυτή η μουσική παιδεία διατηρείται  διακρινόμενη   σε ιερατικά κέντρα και όπως αναφέρει ο ποιητής Απολλώνιος ο Ρόδιος  το ιερατικό κέντρο του Αρισταίου συνέχισε να λειτουργεί ως τον 2ο     π.Χ. αιώνα  στην Κέα, αφιερωμένο στον Ικμαίο Δία και στον χώρο του τελούνται  κάθε χρόνο  θυσίες στον Απόλλωνα –Κύνα (Σείριο), με υπόκρουση παρακλητικής μουσικής.
      Σχετικά στοιχεία για τα παραπάνω αναφέρονται από τον Ηρακλείδη τον Ποντικό (4ος    π.Χ. αι.), (ημερολόγιο του Γκαίτε και έρευνες του ιστορικού Ζαν Ρισάρ). Κατ’ αυτούς, ο σοφιστής Πρόδικος και ο θρηνωδός Σιμωνίδης ο Λεωπράτιος είναι οι δύο από τους βασικούς μεταλαμπαδευτές της μουσικής αγωγής μέσα από την Πυθοκλείδιο σχολή. Ο Σιμωνίδης απαντάται ωσάν  από τους μεγαλύτερους λυρικούς ποιητές της αρχαιότητας σαν πολυποίκιλος συνθέτης ύμνων, εγκωμίων, παιάνων, υπορχημάτων, ελεγείων, παρθενίων, επιγραμμάτων και θρήνων. Σ’ αυτόν οφείλεται η θρηνητική μελωδία του Μύθου της Δανάης και το υπέροχο-μνημειώδες επίγραμμα των πεσόντων στις Θερμοπύλες: «Ω, ξειν αγγέλειν Λακεδαιμονίοις, ότι τήδε κείμεθα τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι». Δικό του είναι επίσης και το θαυμάσιο επίγραμμα μετά την νικηφόρο μάχη του Μαραθώνα: «Ελλήνων προμαχούντες Αθηναίοι Μαραθώνι, χρυσοφόρων Μήδων εστόρεσαν δύναμιν». Καινοτόμος ο ίδιος και πρωτοπόρος, εκτός των άλλων, είναι  αυτός  που προσθέτει στη λύρα την όγδοη χορδή (Λεξικό Σουίδα), πράγμα που βέβαια διεκδικούν και οι Σάμιοι Πυθαγόρας και Λυκάονας. Χαρακτηριστικά αναφέρεται πως σε αγώνα μετά τη μάχη των Θερμοπυλών φθάνει να νικά  σε ποιητικό αγώνα ακόμα και αυτόν τον τραγικό ποιητή Αισχύλο. Λόγω των υπέροχων ποιητικών και μουσικών συνθέσεών του απεκαλείτο «Λάλος Σειρήν». Υπήρξε μέγας μελοποιός και θρηνοποιός και προερχόμενος από ιερατική οικογένεια, «κατείχε» κατ’ αυτόν τον τρόπο κληρονομικά το δικαίωμα να «άδει» σε Διονυσιακές τελετές.

Επιμέλεια-Ανάρτηση; Τάκης Ευθυμίου

Δεν υπάρχουν σχόλια: