Γιατροσόφια

ΓΙΑΤΡΟΣΟΦΙΑ

του Τάκη Ευθυμίου

Τα  γιατροσόφια  ήταν  διάφοροι  πρακτικοί  τρόποι  θεραπείας  των  ασθενειών  με  βότανα  ή εμπειρικά φάρμακα, που ο ειδικός τρόπος παρασκευής τους κρατιόταν συνήθως μυστικός. Κομπογιαννίτες ονομάζονταν οι πρακτικοί γιατροί που έγιαναν του αρρώστους με ρίζες, δηλ. κόμπους, φύλλα και άνθια βοτάνων, απ' όπου βγήκε και τ' όνομα τους (κόμπος + έγιανα = κομπογιαννίτης).

Η εκπληκτική γεωμορφολογία του αγιωργίτικου εδάφους και οι κλιματολογικές συνθήκες ευνοούν την ανάπτυξη σπάνιων βοτάνων. Η χρήση τέτοιων βοτάνων και η πείρα από την αρχαιότητα κατέδειξε τη θεραπευτική τους δράση. Η εφαρμογή των παραδοσιακών πρακτικών, εμπλουτισμένες με πανάρχαιες παγανιστικές και θρησκευτικές τελετουργίες, που πάντα ανάγονται στην πίστη και αυθυποβολή, συχνά έφερε τα επιθυμητά θεραπευτικά αποτελέσματα.

Λίγο πολύ, όλοι οι χωριανοί μας γνώριζαν και γνωρίζουν να εφαρμόζουν γιατροσόφια, όχι μόνο στους ανθρώπους, αλλά και στα κατοικίδια ζώα. Υπήρχαν όμως και αρκετοί εξειδικευμένοι Αγιωργίτες, που βοηθούσαν τους συγχωριανούς μας. Αναφέρονται μερικοί όπως : Ο Ανδρέας Τόλιας στη Ζιώψη, ειδικευμένος και στη θεραπεία ζώων, ο Κότσαλος Σττύρος για βγαλσίματα, σπασίματα και ξεγεννήματα ζώων. Επίσης, ο ίδιος γνώριζε άριστα να χρησιμοποιεί εναίσιμη σύριγγα και εξυπηρέτησε εκατοντάδες χωριανούς μας,που είχαν την ανάγκη του. Η Τόλια Αγγελική του Αναστασίου για στραμπουλίγματα και σπασίματα, και τέλος ο Ανδρέας Τσέλιος με τον Ευθυμίου Ηλία για τα βότανα.

Καταγράφονται πιο κάτω τα σπουδαιότερα και περίεργα γιατροσόφια που εφαρμόζονταν παλιότερα στη γενέτειρα μας :

-   Αρσενικοβότανο: Χρησιμοποιούσαν το βολβό που μοιάζει με φασόλι. Ο άντρας που το έτρωγε, πίστευαν πως θα τεκνοποιούσε αγόρι.

-   Βεντούζες: Υπήρχαν δύο ειδών, κούφιες για το κρυολόγημα και κοφτές για τη συμφόρηση. Κούφιες έκαναν στην πλάτη και στο στήθος με κρασοπότηρα. Για τις κοφτές χρησιμοποιούσαν ξυραφάκι για χάραγμα του δέρματος, έως ότου μάτωνε και στη συνέχεια η βεντούζα αφαιρούσε το πλεονάζον αίμα και ο άρρωστος πίστευαν ότι γλίτωνε τη συμφόρηση (εγκεφαλικό).

συνέχεια η βεντούζα αφαιρούσε το πλεονάζον αίμα και ο άρρωστος πίστευαν ότι γλίτωνε τη συμφόρηση (εγκεφαλικό).

- Στρίψιμο αφαλού: Ειδικευμένη γυναίκα έβαζε το δάχτυλο της στον αφαλό του αρρώστου και αν το δάγκανε, σήμαινε πως ο αφαλός ξεστρίφτηκε. Τότε, με λαδωμένο το δάχτυλο της έστριβε τον αφαλό με αριστερές γυροβολιές σε μονό αριθμό, έως ότου σφίξει. Στη συνέχεια, χρησιμοποιούσε την πατιλόγα, δηλαδή στριμμένο μαντίλι που το τοποθετούσε πάνω στον αφαλό με ζωνάρι για λίγη ώρα, για να μην ξεστριφτεί. 0 άρρωστος ένιωθε σβήσιμο και τάση για εμετό. Στην κατοχή, η Τόλια Αγγελική, όπως μου διηγήθηκε, έσωσε στην κυριολεξία κάποιον διερχόμενο καλόγερο που ξεστρίφτηκε, επειδή κουβαλούσε στον ώμο του ένα γουρούνι.

- Βγαλσίματα, σπασίματα: Έβαζαν το βγαλμένο πόδι ή χέρι σε ζεστό νερό με σαπουνάδα και με μαλάξεις το επανέφεραν στη θέση του. Για τα σπασίματα χρησιμοποιούσαν ειδική κόλληση από ασπράδι αυγού, λάδι και τριμμένο σαπούνι, καθώς και τραγόμαλλο. Άλειβαν ένα χαρτόνι ή μαντίλι και έδεναν σφιχτά το σπασμένο μέλος, εφαρμόζοντας και κλάπες για εξασφάλιση της ακινησίας.

- Πίεση: Κολλούσαν βδέλλες ζωντανές στα πόδια ή στ' αυτιά για αφαίμαξη. Τις βδέλλες προμηθεύονταν οι χωριανοί μας από τον Οζερό της Ομβριακής και τις διατηρούσαν σε γυάλινα δοχεία με νερό.

-  Λαιμός: Εκτός από τα βότανα το ισχυρότερο φάρμακο ήταν το μουράτο (ιλάτσι), δηλαδή μαρμελάδα που παρασκεύαζαν από μούρα. Από τα μούρα επίσης με απόσταξη παρασκεύαζαν και το μούρο που το χρησιμοποιούσαν αντί για οινόπνευμα.

- Κριθαράκι: Πρωτότοκο αγόρι ή κορίτσι το σταύρωνε τρεις φορές και το αλυχτούσε για να εξαφανιστεί με τις φράσεις «γαβ-γαβ είμαι πρώτος θα σε φάω».

-  Γαρδαβίτσες: Από εξειδικευμένα άτομα σταυρώνονταν με παλιό νόμισμα με ταυτόχρονη ψιθυριστή απαγγελία ακαταλαβίστικων μυστικών φράσεων. Στη θεραπεία αυτή θεαματικά αποτελέσματα πετύχαινε ο πεθερός του Γεωργίου Κορέλη που κατοικούσε στη Βίτωλη. Η τελετουργία αυτή κληρονομήθηκε στους από γόνους του και εφαρμόζεται με επιτυχία και σήμερα.

- Αιμορραγίες: Τοποθετούσαν στο τραύμα για να σταματήσει η αιμορραγία καπνό, τσιγάρο, τριμμένο δέρμα ζώνης, κακαράντζες και κατούρημα.

-  Φαλάκρα: Κασσιδόχορτο, κατράμι, σκόρδο και πετρέλαιο.

-  Δηλητηρίαση: Ασπράδι αυγού και κλύσματα.

-  Εκζέματα: Αλοιφή από σφερδούκλια, θειάφι, κερί και καύκαλο χελώνας.

-  Λεβίθες: Μολόχα ή λεβιδόχορτο.

-  Ευλογιά: Άλειβαν το σώμα με βούτυρο.

- Τριχόπτωση: Πετρέλαιο, ξίδι, πίσσα, μπαρούτι, μεδούλι από κόκαλα.- Έγκαυμα: Ασβεστόνερο, χολή, λάδι, μελάνι, κηραλοιφή και... τελειωμό δεν είχαν.