Νεροφόρος

ΝΕΡΟΦΟΡΟΣ

[Ο διαχειριστής του αρδεύσιμου νερού]

του Τάκη Ευθυμίου

Το αυλάκι που μεταφέρει το νερό από το
Σπερχειό στο Νεοχωράκι για πότισμα

Όπως κάθε χωριό, έτσι και το δικό μας ορίζει το νεροφόρο του (υδρονομέα). Ο νεροφόρος, όπως φανερώνει η ίδια η λέξη, έχει χρέος να φέρνει το νερό στους χωριανούς για πότισμα από τον κύριο και κοινό υδραύλακα που ξεκινάει από τη δέση του Σπερχειού και φθάνει ως το τελευταίο αγρόκτημα του Νεοχωρακίου. Κάθε χρόνο, προηγείται η δημοπρασία για τον καθαρισμό του υδραύλακα από τις πέτρες και τα χώματα που γεμίζει το χειμώνα από τις πλημμύρες. 

     Ένας ή περισσότεροι χωριανοί συμφωνούν με κοινοπραξία ν' αναλάβουν τον καθαρισμό του μέσα σε προκαθορισμένο χρόνο. Η πραγματοποίηση του έργου αποδεικνύεται όταν το νερό από το Σπερχειό φθάσει στο Νεοχωράκι. Η εργασία καθαρισμού του αυλακιού είναι επίπονη και δύσκολη επειδή παρουσιάζονται και απρόοπτα. Η δημοπρασία και ο ορισμός του νεροφόρου, παλιά, γινόταν από την πληρεξουσιότητα, δηλ. επιτροπή που εκλέγονταν από τους αγρότες, αργότερα από την Κοινότητα και τώρα από το Δήμο. Αφού κατακυρωθεί η δημοπρασία στους εργολάβους, καθορίζεται και ποιος θ’ αναλάβει νεροφόρος, που θα πληρωθεί ανάλογα με τις ώρες άρδευσης του κάθε ιδιοκτήτη των χωραφιών.

Οι χωριανοί στην εκλογή του νεροφόρου δίνουν ιδιαίτερη σημασία, καθώς από την ενεργητικότητα του, την ευσυνειδησία του και την ειλικρίνεια του θα εξαρτηθεί και η σωστή άρδευση των χωραφιών, ώστε να αποδώσουν τα απαιτούμενα. Γι' αυτό, αν ένας υποψήφιος νεροφόρος έδειχνε, παλιότερα, κακή διαγωγή στην εκτέλεση των καθηκόντων του, αποκλειόταν ως ακατάλληλος. Ο νεροφόρος που ορίζεται ζητάει από την Επιτροπή Κανονισμού Ύδατος έναν κατάλογο με τις ώρες ποτίσματος που δικαιούται ο κάθε αγρότης. Σύμφωνα με την εντολή αυτή φροντίζει για την παράδοση του νερού. Συνήθως, το γύρισμα του νερού, δηλ. το πότισμα, γίνεται ανά βδομάδα, εκτός από τα τριφύλλια που ποτίζονται όλη τη νύχτα. Μ' αυτόν τον τρόπο, ο καθένας ξέρει τη σειρά του και αποφεύγονται οι παρεξηγήσεις. Ο νεροφόρος ειδοποιεί αποβραδίς όποιον έχει σειρά για να προετοιμαστεί.

     Το έργο του νεροφόρου είναι δύσκολο και χρονοβόρο. Φροντίζει ώστε να μη γίνει κάποια αδικία στο πότισμα. Ως άγρυπνος φρουρός, μέρα και νύχτα, επιμελείται τη σωστή ροή του νερού στο αυλάκι κι αν κάπου «σπάσει» τρέχει αμέσως να το διορθώσει. Τις ζεστές καλοκαιρινές μέρες θα τον δούμε κάτω από κανένα πλάτανο να ξεκουράζεται για λίγο με το διορθώσει. Τις ζεστές καλοκαιρινές μέρες θα τον δούμε κάτω από κανένα πλάτανο να ξεκουράζεται για λίγο με το φτυάρι δίπλα του και τη νύχτα άγρυπνο φρουρό, κάπου παράμερα στο αυλάκι. Δε φοράει ιδιαίτερη στολή, έχει όμως πολυσύνθετες υποχρεώσεις αλλά και συγκεκριμένη εξουσία. Έτσι, κάθε δύστροπο χωριανό γύρω από το εθιμικό δίκαιο του ποτίσματος θα τον επαναφέρει στην τάξη με την πειθώ. Αν δεν τα καταφέρει, θ' αναγκαστεί να τον καταγγείλει επίσημα, πρώτα στην τοπική αρχή και σπάνια στο αρμόδιο δικαστήριο. Η γνώμη του και η κατάθεση του θεωρείται βάσιμη και τελεσίδικη. Η διαιτητική λύση των διαφορών του ποτίσματος είναι συνήθεια ουσιαστική για την ειρηνική συμβίωση των αγροτών και αποτελεί ισχυρό θεσμό και εθιμικό δίκαιο, χωρίς όμως, να προβλέπεται στην αγροτική νομοθεσία. Την εποπτεία του νεροφόρου αναλάμβανε ο αγροφύλακας κι αν δεν υπήρχε νεροφόρος τον αναπληρούσε ο ίδιος.

Νεροφόροι κατά διαστήματα στο χωριό μας χρίστηκαν δεκάδες συγχωριανοί μας, αφού η θητεία τους είναι ολιγόμηνη. Αναφέρουμε όσους θυμήθηκε ο συνταξιούχος αγροφύλακας Γεώργιος Κορέλης και είχαν μακρόχρονη θητεία: Ανδρέας Στόκας, Ιωάννης Τσιαχρής, Αθανάσιος Γεωργαντάς, Γεώργιος Κοτσώνης και Γεώργιος Μητσάκης.

Στα τελευταία χρόνια η κατάσταση απλουστεύτηκε επειδή ελάχιστα αγροτεμάχια καλλιεργούνται και επομένως το ποτιστικό νερό επαρκεί για όλους. Άλλωστε, διανοίχτηκαν και κάποιες γεωτρήσεις που διευκολύνουν τις μεγάλες καλλιέργειες. Παρόλα αυτά και τώρα η παρουσία του νεροφόρου θεωρείται απολύτως απαραίτητη και χρήσιμη για να «μπαίνει το νερό στ’ αυλάκι».
                                       Η ΑΡΑΔΑ ΤΟΥ ΠΟΤΙΣΤΗ 

           -Να ‘χουμε καλό ρώτημα, νεραυλακιάρη Στόκα,

           πότε είναι εμένα η αράδα μου, σαν πότε εγώ ποτίζω;

           θέλω νύχτα, που η αύρα σει τα φύλλ’ από τη ρόκα,

           ν’ ακούω τα’ αηδόνια της βραδιάς, την πούλια ν’ αντρανίζω.

           -Ναι, νιούτσικε Αγιωργίτικε, καλό μου παλικάρι,

           όπως τα λες θα γίνουνε κι όπως τα κουβεντιάζεις,

           απόψε με το πότισμα, που ‘χει χρυσό φεγγάρι,

           για βραδινό σου σύντροφο κι εμέ να λογαριάζεις.

                                                                              Σαντάρμης Αν. Γιάννης