Μεταξοτροφία στη Ζιώψη και στον Άγιο Γεώργιο

ΜΕΤΑΞΟΤΡΟΦΙΑ ΣΤΗ ΖΙΩΨΗ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΓΕΩΡΓΙΟ

[Του Τάκη Ευθυμίου]

Με αφορμή την παραπάνω φωτογραφία(27-5-1963) ας γνωρίσουμε μερικά στοιχεία από την μεταξοτροφία στον γενέθλιο τόπο μας. Παλιά στη γενέτειρα Ζιώψη όλοι οι κάτοικοι ειδικεύτηκαν στην καλλιέργεια της μουριάς και στην εκτροφή του μεταξοσκώληκα για παραγωγή μεταξιού, η τεχνική της οποίας λέγεται ότι ήρθε από την Κωνσταντινούπολη όπου οι κάτοικοι των παρατυμφρήστιων χωριών διατηρούσαν οικονομικούς και εμπορικούς δεσμούς γι΄ αυτό ονομάζονταν και πολιτοχώρια. Μάλιστα, η Μεγάλη Κάψη κάποια περίοδο έφερε την ονομασία «Μεταξάς» από τη γενικευμένη ασχολία των κατοίκων με τη σηροτροφία. Όπως σε όλα τα χωριά έτσι και  στη Ζιώψη καλλιεργούνταν δεκάδες μαύρες συκομουριές, αρκετές από τις οποίες σώζονται μέχρι σήμερα. Τις μουριές τις ονόμαζαν και σκαμνιές. Στη Ζιώψη υπήρχε και ρέμα με την ονομασία Σκαμνόρεμα που κατέληγε στο Εκκλησόρεμα. Κατά μία  εκδοχή γερόντων συγχωριανών μας,  η Παναγία τού ξωκλησιού πολύ παλιά αποκαλούνταν, για το λόγο ύπαρξης των μουριών,  Παναγία η Σκαμνιώτισσα.

Η παραδοσιακή οικοτεχνική επεξεργασία του μεταξιού γινόταν ως εξής: Έριχναν τα κουκούλια μέσα στο καζάνι με ζεστό νερό ώστε να ψοφήσει το σκουλήκι για να μην τρυπήσει το κουκούλι και καταστρέψει το μετάξι. Στη συνέχεια τα πουλούσαν στους εμπόρους. Μερικοί τα επεξεργάζονταν μόνοι τους. Τα έπιαναν μ' ένα σκουπάκι, τα καθάριζαν από τους εξωτερικούς ιστούς και τύλιγαν τη μεταξένια κλωστή σε μια χειροκίνητη ρόδα, το μάγγανο, ώστε να σχηματίσει θηλιά. Με το μεταξένιο εκλεκτό νήμα οι οικοτέχνες έφτιαχναν πολυτελή υφάσματα και ενδύματα που τα διοχέτευαν σε εύπορες οικογένειες. Οι ποσότητες παραγωγής μεταξιού ήταν, βεβαίως, μικρές, αξίζει όμως αυτή η αναφορά  επειδή αναδεικνύει τις καινοτόμες δραστηριότητες των προγόνων μας.

Αξιοσημείωτο αναφοράς είναι ότι στη δεκαετία του 1960 έγινε και στον Άη Γιώργη (που αποτελεί συνέχεια της Ζιώψης) πειραματική καλλιέργεια μεταξοσκώληκα.

Το 1963 γεωπόνοι έφεραν γόνο μεταξοσκώληκα για δοκιμή και τότε οι κάτοικοι κλάδεψαν όλες τις μουριές του Αγ. Γεωργίου που αφθονούσαν σε κάθε αυλή για να τον μεγαλώσουν και παρήγαγαν  αρκετή ποσότητα κουκουλιών.

Ο ίδιος πιτσιρικάς τότε θυμάμαι πως στο σπίτι τού θείου μου Τάσου Τόλια, που εκτρέφανε μεταξοσκώληκες, παίζαμε με τα μουρόφυλλα και παρακολουθούσαμε με έκπληξη τον μεταξοσκώληκα, το άσπρο αυτό άσχημο σκουλήκι, με πόση λαιμαργία έτρωγε τα φύλλα. Και του τραγουδούσαμε:

-   Μικρέ μεταξοσκώληκα τι θέλεις να σου στείλω;

-   Θέλω της μαύρης της μουριάς να φάω εγώ το φύλλο.

-   Τώρα μεγάλωσες δεν είσαι πια μικρούλης.

-   Τώρα θέλω ησυχία και κλαδί να πλέξω το κουκούλι.

 Θυμάμαι πως τα κουκούλια τα τοποθετούσαν σωρό πάνω σε ένα παλιό κρεβάτι ώσπου να τα επεξεργαστούν.

Το πείραμα πέτυχε απόλυτα. Μάλιστα, οι κάτοικοι βραβεύτηκαν για την παραγωγή τού καθαρότερου μεταξιού στο νομό Φθιώτιδας. Εδώ, όμως πλανάται η απορία γιατί εγκαταλείφθηκε αυτή η προσπάθεια που θα μπορούσε να προσλάβει οικοτεχνικό χαρακτήρα προς οικονομικό και αναπτυξιακό όφελος των κατοίκων. Μια δικαιολογία είναι ότι απαιτούσε μεγάλες ποσότητες μουρόφυλλων και άνετους κλειστούς χώρους.

Στη σπάνια φωτογραφία βλέπουμε την οικογένεια του Κώστα Κυριακάκη να επιδεικνύει με καμάρι την παραγωγή μεταξιού. Αριστερά εικονίζεται ο γεωτεχνικός της Αγροτολέσχης Γκόγιας Γρηγόρης που επέβλεπε τη διαδικασία παραγωγής του μεταξιού.

Σήμερα, αρκετές μουριές στολίζουν τις αυλές των σπιτιών σε όλα τα χωριά, θυμίζοντας μας τη …μεταξένια ιστορία τους.

Σχετικό άρθρο

http://fthiotikos-tymfristos.blogspot.com/2014/10/blog-post_25.html#more

Πηγή φωτο και πληροφοριών: Ελένη Μπαρδέκα-Κυριακάκη