Υπάτη - Οίτη

ΥΠΑΤΗ – ΟΙΤΗ

 Μπαλκόνι στη Ρούμελη

Πηγή: ΕΘΝΟΣ.gr Ταξίδι

Για τους περισσότερους είναι απλά ένα από τα πολλά βουνά της Στερεάς Ελλάδας. Για όσους όμως την ξέρουν, η Οίτη αποτελεί έναν φυσικό παράδεισο, έναν σημαντικό εθνικό δρυμό, έναν τόπο αυθεντικό, αλώβητο ακόμα από τον μαζικό τουρισμό, που θα πρέπει όλοι να γνωρίσουμε και να προστατέψουμε

Η Υπάτη, παλιότερα γνωστή με την ονομασία Νέαι Πάτραι, είναι από τις

σημαντικότερες κωμοπόλεις της ορεινής Φθιώτιδας.

Τα ευεργετικά λουτρά της Υπάτης
Αν και είναι ένα από τα μεγαλύτερα βουνά της Στερεάς Ελλάδας, η Οίτη ουσιαστικά παραμένει ένας άγνωστος ορεινός κόσμος. Οι σκιέρ που γλιστρούν στις χιονισμένες πίστες του Παρνασσού ξεχωρίζουν στο βάθος του ορίζοντα τις μονοκόμματες κορυφές της, χωρίς πιθανόν να την αναγνωρίζουν. Όσοι πάλι οδηγούν βιαστικά με προορισμό το Καρπενήσι ή την Καρδίτσα, σίγουρα θα διακρίνουν τον συμπαγή, χιονισμένο όγκο της να ορθώνεται δυτικά, χωρίς όμως να ξέρουν την ταυτότητά του.

Με περισσότερες από πέντε κορυφές να ξεπερνούν τα 2.000 μέτρα το ορεινό σύμπλεγμα της Οίτης βρίσκεται κάπου ανάμεσα στην πεδιάδα του Σπερχειού, στα παράλια του Μαλιακού, στην Γκιόνα, στα Βαρδούσια και στον Παρνασσό. Χρησιμοποιώντας σαν αφετηρία την Υπάτη ή τα Λουτρά Υπάτης θα πραγματοποιήσετε εξαιρετικά ευχάριστες και σύντομες εκδρομές, τόσο στα υψίπεδα του βουνού όσο και στις πυκνοδασωμένες παρυφές του.

Η Υπάτη - κάποτε γνωστή με την ονομασία Νέαι Πάτραι, αλλά και Πατραζίκ - είναι από τις σημαντικότερες κωμοπόλεις της ορεινής Φθιώτιδας, κτισμένη στη θέση της αρχαίας πόλης Ύπατα. Υπήρξε έδρα του Δουκάτου Νέων Πατρών και από το 1319 και μέχρι το 1393 διοικητικό κέντρο του Καταλανικού Δουκάτου Αθηνών και Νέων Πατρών. Πάνω από το χωριό ξεχωρίζουν τμήματα του αρχαίου τείχους, ενώ διακρίνονται και οι μετέπειτα οχυρωματικές επεμβάσεις Βυζαντινών και Φράγκων. Ο οικισμός καταστράφηκε ολοσχερώς από τους Γερμανούς τον Ιούνιο του 1944 με αποτέλεσμα να αφανιστούν τα περισσότερα από τα παλιά σπίτια.

Ελάχιστες από τις νεότερες κατασκευές παρέμειναν πιστές στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική γραμμή και έτσι θα ήταν υπερβολή να χαρακτηρίσουμε τον σημερινό οικισμό πρότυπο αρχιτεκτονικής καλαισθησίας.

Όμως η υπέροχη θέα που προσφέρει αναμφίβολα εκμηδενίζει τις αρνητικές εντυπώσεις. Εξαιρετικό είναι το νέο Βυζαντινό Μουσείο Φθιώτιδας που ξεκίνησε τη λειτουργία του πριν από λίγους μήνες. Σ' έναν προσεγμένο χώρο εκτίθενται ευρήματα από όλο τον νομό που αφορούν τους παλαιοχριστιανικούς και βυζαντινούς χρόνους.  Στην είσοδο της Υπάτης, στη θέση όπου βρίσκεται ο νερόμυλος του Ματσούκα, υπάρχει ένας μικρός, αλλά θορυβώδης καταρράκτης που κάποτε τροφοδοτούσε πέντε ακόμη νερόμυλους.

Ο καταρράκτης στην είσοδο της Υπάτης,

δίπλα στον αναπαλαιωμένο νερόμυλο.

Οι ιαματικές πηγές της Υπάτης πιθανόν να αναβλύζουν από το 427 π.Χ. έπειτα από ισχυρό σεισμό που έπληξε την περιοχή.

Μάλιστα το γεγονός αναφέρεται από τον αρχαίο γεωγράφο Στράβωνα. Οι πηγές, με τις θεραπευτικές ιδιότητες των νερών τους, λέγεται πως ήταν αφιερωμένες στη θεά Αφροδίτη.

Η πηγή της Υπάτης παρουσιάζει ιδιότυπη φυσικοχημική σύσταση και ανήκει σε μια σπάνια κατηγορία, υδρόθειο-χλωριονατριούχων και αλκαλικών γαιών οξυπηγών. Τα νερά έχουν θερμοκρασία 33,5ο C και είναι κατάλληλα για δερματικές, αρθριτικές ασθένειες και παθήσεις του κυκλοφορικού συστήματος. Επί Τουρκοκρατίας τα λουτρά της Υπάτης, γνωστά ως λουτρά του Πατρατζίκ, ήταν ιδιαίτερα δημοφιλή. Το έτος 1805 έγιναν οι πρώτες προσπάθειες οργάνωσης των πηγών, ενώ το έτος 1903 ήταν τα μόνα άρτια οργανωμένα λουτρά της χώρας. Σήμερα το Υδροθεραπευτήριο Υπάτης είναι από τα πλέον σύγχρονα του είδους.

Μονή Αγάθωνος. Εδώ λειτουργεί και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Οίτης.

Στην Παύλιανη και στον Γοργοπόταμο
Από την Υπάτη θα προσεγγίσετε τη μονή Αγάθωνα (8 χλμ.) που βρίσκεται πάνω στον δρόμο προς Καστανιά. Το μοναστήρι κρύβεται σε κατάφυτη αγκαλιά του βουνού, σε υψόμετρο 550 μέτρων και σύμφωνα με την προφορική παράδοση ιδρύθηκε τον 15ο αιώνα από τον μοναχό Αγάθωνα. Αξιόλογο είναι το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας που λειτουργεί εδώ και αρκετά χρόνια στη μονή.

Η μικρή λίμνη στο οροπέδιο «Λιβαδιές» βρίσκεται σε ύψος 1.750 μέτρων.
Στα νερά της κολυμπά και αναπαράγεται ο σπάνιος αλπικός τρίτωνας.

Από τη Μονή Αγάθωνος ανηφορίζοντας σε ασφάλτινο, αλλά με συνεχείς στροφές δρόμο, θα φτάσετε στο χωριό Καστανιά που βρίσκεται σε ύψος 1.100 μέτρων, σε τοποθεσία με άφθονα έλατα. Από εδώ ξεκινά πλήθος ορειβατικών μονοπατιών που καταλήγουν στις αλπικές ράχες της κατάφυτης Οίτης ή στο καταφύγιο. Επίσης, υπάρχει ένας χωμάτινος δρόμος που καταλήγει στην Παύλιανη (30 χλμ.), μετά από μια συγκλονιστική όσο και δύσκολη ορεινή διαδρομή που στο σύνολό της ξεδιπλώνεται σε μεγάλο υψόμετρο (1.300-1.600 μέτρα).

Ο δασικός δρόμος δρασκελίζει το υψίπεδο της Οίτης, περνά από την καρδιά του Εθνικού Δρυμού, το οροπέδιο Λιβαδιές με τις αλπικές λιμνούλες, και καταλήγει στην Παύλιανη. Τον χειμώνα το σημείο κρατά πολύ χιόνι, όμως αξίζει τον κόπο -πάντα βέβαια με σύνεση- να δοκιμάσετε λίγο την τύχη σας, μα και τις δυνατότητες του οχήματός σας, έστω και αν δεν ολοκληρώσετε τη διαδρομή.

Η γέφυρα του Γοργοπόταμου. Μετά την ανατίναξή της σταμάτησε ο ανεφοδιασμός

 της Αφρικάνικης Στρατιάς του Ρόμελ για 3 μήνες.

Ενδιαφέρουσα είναι και η διαδρομή από τα Λουτρά Υπάτης προς τον Γοργοπόταμο (16 χλμ.) καθώς κινείται στις νοτιοανατολικές παρυφές του βουνού. Αν και το μικρό χωριό της Φθιώτιδας έχει ταυτιστεί με τις ιστορικές στιγμές της Εθνικής Αντίστασης, η φύση της ελατοσκέπαστης Οίτης έχει τον πρώτο λόγο, καθώς κρατά ακόμη πολλά μυστικά που θα τα φανερώσει μόνο στους επίμονους ταξιδιώτες. Η παρουσία του ποταμού Γοργοπόταμου που έχει τις πηγές του στα υψώματα της Οίτης, σε προδιαθέτει άλλωστε για εξερευνήσεις.

Σύμφωνα με τον μύθο οι πηγές του Δύρα, όπως λεγόταν στην αρχαιότητα ο ποταμός, δημιουργήθηκαν μετά θεϊκή παρέμβαση του Δία ώστε να σβήσει η φωτιά που είχε τυλίξει τον Ηρακλή όταν φόρεσε τον μαγεμένο μανδύα τον οποίο είχε δώσει στη Δηιάνειρα ο κένταυρος Νέσσος. Ύστερα από αυτό ο μυθικός ήρωας αποφάσισε να δώσει τέλος στη ζωή του λίγο βορειότερα, στη θέση Πυρά. Το χωριό Γοργοπόταμος προσεγγίζεται με σύντομη παράκαμψη και από τον παλιό εθνικό δρόμο Λιβαδειάς - Λαμίας.

Λουτρά Υπάτης. Ο οικισμός είναι κυριολεκτικά πνιγμένος μέσα στο πράσινο.

Εθνικός Δρυμός από το 1966
Η Οίτη εντυπωσιάζει κυρίως για τα πυκνόφυτα δάση της. Στα χαμηλότερα φυτρώνουν ιτιές, σφενδάμια, πλατάνια, πρίνα. Ψηλότερα συναντάμε πυκνά δάση κυρίως από κεφαλλονίτικα έλατα. Η καρδιά του βουνού, μια έκταση 70.000 στρεμμάτων, κάτω από τις κορυφές Αλύκαινα και Γρεβενό, έχει χαρακτηριστεί από το 1966 εθνικός δρυμός.

Αν και η πανίδα του δρυμού είναι ιδιαίτερα πλούσια αφού εδώ ζουν μεγάλα θηλαστικά που έχουν εκλείψει από τα περισσότερα βουνά της Νότιας Ελλάδας - λύκος, ζαρκάδι, αγριογούρουνο και αγριόγιδο - η Οίτη έχει χαρακτηριστεί ως το βουνό των λουλουδιών.

Το ορειβατικό καταφύγιο της Οίτης πάνω από την Καστανιά (υψομ. 1.700).

Θα το προσεγγίσετε ακολουθώντας μονοπάτι ή με όχημα 4x4.

Έχουν καταγραφεί περίπου 1.150 χλωριδικά είδη (εκτιμάται πως υπάρχουν περισσότερα από 1.250) μεταξύ των οποίων ο σπάνιος αλπικός κρίνος και κάποια ενδημικά όπως η Βερονίκη της Οίτης. Δυστυχώς ο εθνικός δρυμός -όπως και οι περισσότεροι δρυμοί της Ελλάδας άλλωστε- δέχεται έντονες ανθρωπογενείς πιέσεις, ενώ όχι σπάνια η λαθροθηρία οργιάζει.