Δικαστριώτες αγωνιστές του '21

Οι αγωνιστές του 1821, από το Δίκαστρο (Ζημιανή)

[του Λεωνίδα Ιωάννου Καρφή, Αντιστρατήγου ε.α.] 

             O πληθυσμός της Ζημιανής το 1821

   Από τους «Πίνακες των αριστειούχων αγωνιστών του 1821» συνάγεται, ότι τα επώνυμα των  32 αγωνιστών του 1821, από τη Ζημιανή,  που πολέμησαν και τιμήθηκαν με αριστεία ανδρείας, αντιστοιχούν σε 21 οικογένειες της Ζημιανής. Η παράδοση  διασώζει, ότι κατά την επανάσταση του 1821 στη Ζημιανή ζούσαν 20 οικογένειες. Δυο ιστορικές  μαρτυρίες του 1805 και του 1843  επαληθεύουν τον αριθμό των οικογενειών της Ζημιανής,  για την περίοδο 1805-1843.

          Ο Γάλλος περιηγητής  Πουκιεβίλ, που επισκέφθηκε την Υπάτη το 1805, αναφέρει, ότι η  Ζημιανή, το 1805,  είχε 20 οικογένειες, «Ζημιανή,  πληθυσμός 20 Φαμίλιες»  και  ο Aναγνώστης Παπαδημητρίου, εκλογέας-αντιπρόσωπος της Ζημιανής, στις πρώτες εθνικές εκλογές της 16^ης Οκτωβρίου 1843, που διεξήχθησαν στην Υπάτη, δήλωσε  στην Εφορευτική Επιτροπή, ότι εκλέχθηκε από 20 οικογένειες της Ζημιανής, σε σύνολο 20 και ότι έλαβε υπέρ αυτού και τις 20 ψήφους τους.

        Αποδεικνύεται, ότι ο αριθμός των οικογενειών της Ζημιανής, κατά το χρονικό διάστημα από 1805 μέχρι 1843,  δεν παρουσίασε καμιά  ουσιώδη μεταβολή  και  ότι, κατά την επανάσταση του 1821, στην περιοχή  της Ζημιανής κατοικούσαν  21 οικογένειες, που ήταν και οι πατρικές οικογένειες των αγωνιστών του 1821. Απόγονοι των πολεμιστών του 1821  και των πατρικών οικογενειών τους  υπάρχουν σήμερα στο Δίκαστρο.     

       

          Οι οικογένειες της Ζημιανής το 1821

    Οι 21 οικογένειες της Ζημιανής, κατά την επανάσταση του 1821, σύμφωνα με τις ιστορικές μαρτυρίες, τους ονομαστικούς καταλόγους των αγωνιστών και την παράδοση του χωριού, ήταν κατά αριθμό και επώνυμο και  αλφαβητική σειρά, οι εξής:

        1) Μία (1) οικογένεια με επώνυμο Αγγελόπουλου, 2) Μία (1)  οικογένεια με  επώνυμο  Αρμακά, 3) Μία (1) οικογένεια με επώνυμο Γιαννακάκη, 4) Μία (1) οικογένεια με  επώνυμο  Γράββαλου, 5) Μία (1) οικογένεια με επώνυμο Δημητρίου, 6) Μία (1) οικογένεια με επώνυμο Ζημιανίτη, 7) Μία (1) οικογένεια με  επώνυμο  Καλότυχου, 8) Τρείς (3) οικογένειες με επώνυμα Καρφή, Καρφόπουλου και Καρφογεωργάκη, 9) Μία (1) οικογένεια με  επώνυμο, Κατζαρόπουλου ή Κατσαρή, 10)Δύο (2) οικογένειες με επώνυμα Κόρδα και Κορδόπουλου, 11) Μια (1) οικογένεια με  επώνυμο  Λάμπου, 12) Μία (1) οικογένεια με  επώνυμο  Μανούκα, 13) Δύο (2) οικογένειες με επώνυμα Παπαδημητρίου και Παπαδητρόπουλου ή Γρηγορόπουλου, 14) Δύο (2) οικογένειες με επώνυμα Παπασταύρου και Παπασταυρόπουλου, 15) Μία (1) οικογένεια με επώνυμο Ποντίκα ή Ποντικού και 16) Μία (1) οικογένεια με  επώνυμο   Σουλιώτη.    

         Οι  αγωνιστές από τις  οικογένειες  Ζημιανής

         Στην επανάσταση του 1821  έλαβαν μέρος 32  αγωνιστές  από  τη  Ζημιανή,  οι  οποίοι κατά οικογένεια, όνομα και στρατιωτικό βαθμό και  κατά  αλφαβητική σειρά, όπως προκύπτει από τους «Πίνακες αριστειούχων  αγωνιστών 1821», ήταν οι εξής:

         1) Aπό την οικογένεια Αγγελόπουλου  ο Αγγελόπουλος Γούλας, Υπαξιωματικός,  2)Από την οικογένεια Αρμακά  ο Αρμακάς Ζήσης, Υπαξιωματικός,  3) Από την οικογένεια Γιαννακάκη ο Γιαννακάκης Κώστας, στρατιώτης,  4) Από την οικογένεια Γράββαλου ο Γράββαλος Ιωάννης, Υπαξιωματικός, 5) Από την οικογένεια Δημητρίου ο  Δημητρίου Αναστάσιος, Υπαξιωματικός, 6) Από την οικογένεια Ζημιανίτη,  ο Ζημιανίτης Γρηγόριος, Αξιωματικός, 7) Από την οικογένεια Καλότυχου ο Καλότυχος Αθανάσιος, στρατιώτης, 8) Από τις οικογένειες Καρφή, Καρφόπουλου και Καρφογεωργάκη οι, Καρφής Δημήτριος, Υπαξιωματικός, Καρφής Δημήτριος, στρατιώτης, Καρφής Κων/νος στρατιώτης, Καρφής Νικόλαος, στρατιώτης,  Καρφογεωργάκης Κώστας, στρατιώτης και  Καρφόπουλος Σπύρος, Υπαξιωματικός, 9) Από την οικογένεια Κατζαρόπουλου ή Κατσαρή οι, Κατζαρόπουλος ή Κατσαρής Γεώργιος, στρατιώτης και Κατζαρόπουλος ή Κατσαρής  Κων/νος, στρατιώτης, 10) Από τις οικογένειες Κόρδα και Κορδόπουλου οι, Κόρδας Γεώργιος, στρατιώτης,  Κορδόπουλος Γεώργιος, Υπαξιωματικός, Κορδόπουλος Κώστας, Υπαξιωματικός, Κορδόπουλος Νικόλαος, στρατιώτης και Κορδόπουλος Χρήστος, στρατιώτης   11) Από την οικογένεια Λάμπου οι, Λάμπος Αθανάσιος  στρατιώτης και Λάμπος Κων/νος, στρατιώτης, 12) Από την οικογένεια Μανούκα ο Μανούκας Χρήστος, Αξιωματικός, 13) Από τις οικογένειες Παπαδημητρίου και Παπαδημητρόπουλου ή Γρηγορόπουλου οι, Παπαδημητρίου Χρήστος, στρατιώτης και Παπαδημητρόπουλος ή Γρηγορόπουλος Γρηγόρης, Αξιωματικός, 14) Από την οικογένεια Ποντίκα ή Ποντικού ο Ποντίκας ή Ποντικός Νάκος, στρατιώτης, 15) Από τις οικογένειες Παπασταύρου  και Παπασταυρόπουλου οι, Παπασταύρου Κων/νος, Υπαξιωματικός, Παπασταύρου Γούλας, Υπαξιωματικός, Παπασταύρου Γιάννος, Υπαξιωματικός, Παπασταύρου Κων/νος, Υπαξιωματικός και Παπασταυρόπουλος Κων/νος, Υπαξιωματικός  και  16) Από την οικογένεια Σουλιώτη  ο Σουλιώτης Γεώργιος, στρατιώτης. 

        Άλλοι  9   αγωνιστές του 1821, από οικογένειες άλλων χωριών, οι οποίοι  δήλωσαν, ότι θα εγκατασταθούν στη  Ζημιανή, αλλά για κάποιο άγνωστο λόγο δεν  εγκαταστάθηκαν, καθώς  δεν υπήρξαν ποτέ απόγονοί τους στη Ζημιανή,  ονομαστικά και κατά στρατιωτικό βαθμό, όπως προκύπτει από τους «Πίνακες αριστειούχων  αγωνιστών 1821», ήταν οι εξής:

       1) Aγγελής Νικόλαος, στρατιώτης, 2) Αποσκορίδης Χρήστος, στρατιώτης,  3) Βόντζος Νικόλαος, Υπαξιωματικός, 4) Βόντζος Ιωάννης, Υπαξιωματικός, 5) Γρηγορίου Γιαννακός, στρατιώτης, 6) Δεμέζης Νικόλαος, στρατιώτης, 7) Κουτσοκέρας Ιωάννης, Υπαξιωματικός,  8) Ριζόπουλος Ιωάννης, Υπαξιωματικός, 9) Τζιτζιλόνης Δημήτριος, Υπαξιωματικός.

          Η προκήρυξη του αρματολού Βελή

         Την επανάσταση του 1821 κήρυξε στα χωριά  περιοχής  Αγράφων-Τυμφρηστού,  στις 10 Μαΐου 1821, ο μυημένος στη φιλική Εταιρεία Αρματολός Κώστας Βελής, από το Κεράσοβο Ευρυτανίας, ο οποίος και έστειλε σε όλα τα χωριά  την εξής προκήρυξη:

Αρματολός Κώστας Βελής

       «Αδελφοί, ήλθεν η ώρα, με το θέλημα του θεού, να ελευθερώσωμεν την πατρίδα μας, από την τουρκική τυραννία. Λοιπόν, άμα λάβετε  το παρόν μου,  να  αναλάβετε τα άρματά σας  και να έλθετε, οπού σας περιμένω εδώ, εντός τριών ημερών, διότι ο καιρός  δεν μας περιμένει περισσότερο. Να είμαστε έτοιμοι, δια να κάμωμε το χρέος μας  εις την πατρίδα. Κεράσοβον, 10 Μαΐου, 1821. Ο αδελφός σας,  Κώστας Βελής».

            Όλες οι οικογένειες  της Ζημιανής, και οι 21,  ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση του Κώστα Βελή και έπραξαν το υπέρτατο  χρέος τους προς την πατρίδα. Έστειλαν αμέσως  τα παιδιά τους, όλα τα παιδιά της Ζημιανής, 32 εν συνόλω, να ενταχθούν στον «Νταϊφά» (στρατό ατάκτων) του Αρματολού Κώστα Βελή και να  αγωνιστούν, να πολεμήσουν, απαίδευτοι και άοπλοι, αλλά με ακατανίκητη ψυχή και με σύνθημα,  ελευθερία ή θάνατος, για την απελευθέρωση από την τουρκική τυραννία και την ανεξαρτησία  της πατρίδας. Υψίστη η τιμή και αιώνια η δόξα, για την Ζημιανή, τους αγωνιστές της, τις οικογένειές τους.

          Οι μάχες  των  αγωνιστών  της Ζημιανής

         Οι  πρώτες μάχες των  αγωνιστών  της  Ζημιανής, υπό τον Αρματολό Κώστα Βελή, κατά των Τούρκων, ήταν οι μάχες, Μονής Τατάρνας, Φαναρίου, Καναλίων, Ρεντίνας και Κονιαρό-Βρυσης (Βρύσης Ζαχαράκη), τον Ιούνιο-Ιούλιο 1821. Κατά  τη μάχη της Ρεντίνας, ο Κώστας Βελής, καταδιωκόμενος από τους Τούρκους, πιάστηκε αιχμάλωτος, με προδοσία, στη θέση Κονιαρό-Βρυση και  «μεταφερθείς σιδεροδέσμιος στην  Κων/πολη, όπου  αρνούμενος  να αποκαλύψει τα μυστικά  της Φιλικής Εταιρείας,  πέθανε μετά από πολλά και σκληρά βασανιστήρια». Μετά την αιχμαλωσία του Κώστα Βελή, οι  αγωνιστές της Ζημιανής εντάχθηκαν στους «Νταϊφάδες» των άλλων  αρματολών περιοχής Τυμφρηστού-Αγράφων, όπου και συνέχισαν  να  πολεμούν ηρωικά  κατά των Τούρκων.

        Από τα Γενικά αρχεία του Κράτους (Πιστοποιητικά  αρματολών για την απονομή αριστείων ανδρείας στους αγωνιστές του 1821) προκύπτει, ότι οι αγωνιστές του 1821 από την Ζημιανή  εντάχθηκαν στους εξής  αρματολούς και  έλαβαν μέρος  στις εξής μάχες:

          Αρχικά, εντάχθηκαν όλοι στον «Νταϊφά»  του αρματολού  Κώστα Βελή και στη συνέχεια εντάχθηκαν, κατά ομάδες, συγγενικές ή φιλικές, στους «Νταϊφάδες» των Αρματολών (καπεταναίων) Τυμφρηστού-Αγράφων, Γεωργίου Καραϊσκάκη, Φραγγίστα, Μήτζου και Νίκου Κοντογιάννη, Κώστα Γαλή, Σαφάκα, και Κουτρούπη και έλαβαν μέρος στις μάχες, Μονής Τατάρνας, Φαναρίου, Καναλίων, Ρεντίνας, Κονιαρόβρυσης, Καγκελίων, Κεφαλόβρυσου, Καλιακούδας, Φοντάνας, πολιορκίας Μεσολογγίου μέσα και απέξω, Αγίου Βλασίου, Γαβαλούς, Ναυπάκτου, Διποτάμων, Νεοκάστρου, Παπαδιάς Κραββάρων, Παλαιοκάστρου, Γιαννιτσούς, Σέλιανης, Καρβασαρά, Αράχωβας,  Φαλήρου Πειραιά, κ. α., κατά τις οποίες, όλοι τους, πολέμησαν με αυτοθυσία και διακρίθηκαν για τον ηρωισμό και την  ανδρεία τους. Δέκα έξι πολεμιστές της Ζημιανής, που επέδειξαν εξαιρετική ανδρεία, προήχθησαν  επ΄ ανδραγαθία,  τρείς   στο  βαθμό του Αξιωματικού και  δέκα τρείς  στο βαθμό του  Υπαξιωματικού.

            Αριστεία ανδρείας  και Διπλώματα 

      Σε όλους τους αγωνιστές  της Ζημιανής, με πιστοποιητικά  των Οπλαρχηγών τους, προς το Υπουργείο Στρατιωτικών, απονεμήθηκαν από τον Όθωνα, βασιλιά του ελεύθερου και ανεξάρτητου Ελληνικού Κράτους,  Αριστεία Ανδρείας  για τις «εκδουλεύσεις τους προς την πατρίδα  κατά τον ιερόν αγώνα της ανεξαρτησίας και για την ανδρεία τους», Διπλώματα «ως εντίμως μεθέξαντες  του  υπέρ της ανεξαρτησίας των Ελλήνων αγώνος» και η ΄Αδεια «να φέρωσι τα έντιμα παράσημά των εις πάσαν περίστασιν». Από τους «Πίνακες αριστειούχων πολεμιστών 1821», προκύπτει ότι απονεμήθηκαν: στους Αξιωματικούς Αργυρά Αριστεία Ανδρείας, στους Υπαξιωματικούς Χάλκινα Αριστεία Ανδρείας και  στους στρατιώτες Σιδερένια Αριστεία Ανδρείας.

Aριστείο  ανδρείας

Δίπλωμα  αριστείου ανδρείας

(Αργυρό, χάλκινο, σιδερένιο)

           «Τας  τιμάς  αυτοίς  δεί  διδόναι»

  Οι κάτοικοι και οι αγωνιστές της Ζημιανής τίμησαν  την ιερή μνήμη του ήρωα της επανάστασης του 1821, μάρτυρα της ελευθερίας των Ελλήνων, φιλικού, γενναίου και ανδρείου  Αρματολού της περιοχής Τυμφρηστού-Αγράφων, Κώστα Βελή, δίνοντας  στο ρέμα του χωριού  τους, όπου το λημέρια του αρματολού Κώστα  Βελή και των αγωνιστών του, την τοπωνυμία  «Ρέμα του Βελή ή Βέλη». Στοιχεία  για τυχόν φονευθέντες αγωνιστές του 1821,  δεν διασώθηκαν, ούτε στη ιστορία, ούτε και στην παράδοση του χωριού.

         Χρέος τιμής, υπέρτατο, σήμερα, όλων μας από το Δίκαστρο, είναι,  να  τιμούμε και εμείς  τους προγόνους μας, τις 21 οικογένειες  και τα  32 παιδιά τους, «αριστειούχους  αγωνιστές του 1821», που πολέμησαν για την  ελευθερία  και την ανεξαρτησία μας και να αγωνιζόμαστε και εμείς, για να διατηρήσουμε την ελευθερία, την ανεξαρτησία και την αξιοπρέπειά μας (εθνική, πολιτική, κοινωνική, οικονομική) και για να παραδώσουμε και εμείς την πατρίδα μας, ακέραιη, κυρίαρχη και ελεύθερη, στους απογόνους μας.    

                       

(Αναγνωρίστε τους προγόνους σας, πολεμιστές του 1821)

(Από την Εφημερίδα ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΡΟ)

Επιμέλεια – Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου

Σημείωση: Οι πολύμοχθες μελέτες του αγαπητού μας συμπολίτη Αντιστρατήγου ε.α. Λεωνίδα Καρφή είναι μοναδικές, απόλυτα τεκμηριωμένες και αποτελούν πολύτιμο πληροφοριακό υλικό για τον τόπο μας και κόσμημα για τον «Φθιωτικό Τυμφρηστό». Ένα μεγάλο εύγε και ένα τεράστιο ευχαριστώ για την προσφορά σου και για τη συνεργασία μας φίλτατε Λεωνίδα! (Τάκης Ευθυμίου)