Γράμμα από το Μικρασιατικό Μέτωπο το 1921

ΕΝ ΜΟΥΤΑΛΑΣΚΗ* …ΙΟΥΝΙΟΣ 1921

Γράφει ο Παναγιώτης Δημάκης,

υπεύθυνος ιστορικού αρχείου Αμφικλείας-Ελατείας 

Φωτο 1: Αριστερά ο Σ. Λ. Σταμόπουλος με άγνωστο 
συμπολεμιστή του, φωτογραφίζονται με τα λάφυρα.

Ένα γράμμα, ένα επιστολικό δελτάριο (Φωτ 1), σταλμένο από το Μικρασιατικό μέτωπο το 1921, ξεχασμένο σ’ ένα παλιό φορτσέρι, αναφέρεται στα γεγονότα του πολέμου αυτού και καταγράφει ένα από τα άγνωστα επεισόδια, που η επίσημη ιστορία δεν καταγράφει, άλλα προσπερνά. Ο Δεκανέας Σπύρος Λουκά Σταμόπουλος, από την ΕΛΑΤΕΙΑ, κληρωτός του 1916,υπήρξε, για τα δεδομένα της εποχής του, απροσδόκητα επιμελής, στην περισυλλογή των τεκμηρίων της στρατιωτικής του διαδρομής, παρά τα κενά από τα αποσπασματικά έγγραφα και φωτογραφίες, του Αρχείου του, που μπορούν όμως, όταν συγκολληθούν να ανασυνθέσουν, μια στιγμή, ένα επεισόδιο, της ένδοξης αλλά και ατυχούς περιόδου, της νεώτερης ελληνικής ιστορίας.

Φωτο 2: Η καρτ-ποσταλ με την ιδιόχειρη γραφή... εν Μουταλάσκη...

Η προσπάθεια από το Ιστορικό Αρχείο Ελάτειας, είναι να αναρτηθούν και να σχολιαστούν όλα αυτά, γιατί "οι καιροί ου μενετοί", κατά το Θουκυδίδειο απόφθεγμα, οι δε επερχόμενες γενιές, να μην απωλέσουν, το καθοδηγητικό τοπικό ιστορικό νήμα, των πεπραγμένων των προγόνων μας, συγγενών, γειτόνων και συμπολιτών μας, που μας εισάγει, στην αυτογνωσία, απαραίτητη σήμερα λόγω των συγκυριών, που επιφέρουν σύγχυση και απώλεια της συλλογικής μνήμης, σε όσα μάς άφησαν κληρονομιά, οι πρόγονοί μας, γείτονες, συγγενείς, συμπατριώτες, που δεν ήταν μόνο κτήματα και αγαθά, αλλά και γεγονότα πολεμικά παλαιά και πρόσφατα, για να παραμείνουν, στην μνήμη των νεωτέρων, οι μεγάλες και μικρότερες δραματικές στιγμές του Ελληνισμού, που δεν στεφάνωσε πάντα η νίκη, αφού οι απίστευτες περιπέτειες και θυσίες του, είχαν υπονομευθεί, από τα έξωθεν κέντρα αποφάσεων και από τα λάθη ένδον, που μας έσυραν, σε μια πολεμική περιπέτεια άνευ προηγουμένου, κυνηγώντας μεγάλες ιδέες, στην Κόκκινη Μηλιά.  

Από το σύνολον των εγγράφων και φωτογραφιών, συνάγεται ότι ο δεκανεύς Σπ Λ. Σταμόπουλος, βρισκόταν στην γραμμή εξορμήσεως Σαλιχλί (Σάρδεις),το καλοκαίρι του 1921,από όπου προήλασαν βαθύτερα, ίσως ως καταδρομείς, οι δύο στρατιώτες, όπως διαφαίνεται από την φωτό 1 όπου φωτογραφίζονται εν Μουταλάσκη* πλησίον της Καισαρείας, ως ενθύμιο, με τον άγνωστο συμπολεμιστή του, φέροντες, πάνω από τα ελληνικά στρατιωτικά ενδύματα, φλοκωτούς τοπικούς επενδύτες και κωνικούς σκούφους, ίσως Τσέτηδων, Κιρκασίων η, Αφσάρων ληστρικών φυλών. Πολύτιμο λάφυρο ένα οπλοπολυβόλο, από αυτά που προμήθευαν οι Αγγλογάλλοι στον Κεμαλικό στρατό. Οι δύο καταδρομείς, μας παρατηρούν με οξύ και ευθύ βλέμμα, από το βάθος του χρόνου, υπενθυμίζοντας ότι η τιμή στους γενναίους είναι διαχρονικό χρέος των απογόνων τους, που είναι όλοι οι Έλληνες πολίτες. Η φωτό 2, διασώζει στο πίσω μέρος του δελταρίου την γραφή του Σ. Σταμόπουλου, γραμμένη με μολύβι, ως εξής: Κύριον Ιωάννη Σταμόπουλον εις Δραχμάνιον Λοκρίδος. Εν Μουταλάσκη. Ιούνιος 1921 αδελφέ μου λάβαι το καρτ-ποστάλ δια ενθύμιον χαιρετώ ο αδελφός σου Σ. Σταμόπουλος 29ον συν/μα πεζ/κού 6ος λόχος 7η μεραρχία ΤΤ 914 (τηρείται η ορθογραφία του κειμένου).

Η ακρόπολη του Κρήσου

Η παρουσία ενός στρατιώτη, από την Φωκική Ελάτεια, πολύ πιθανόν και άλλων στρατιωτών, μοιάζει με απίστευτο παιχνίδι, της αντιστροφής των ρόλων, ακόμη και ως συγκυρία, που ξαφνιάζει και τον ίδιο τον Σταμόπουλο, που σημειώνει, πίσω από άλλη αναμνηστική φωτογραφία, με μολύβι "...εις την Ακρόπολη του Κρήσου.. "υπονοώντας τον. Βασιλιά της Λυδίας Κροίσο, με τα αμέτρητα πλούτη, ανάκτορα, τον μυθικό ποταμό Πακτωλό, που προκάλεσε τους θεούς, επαιρόμενος για την ευτυχία του, μεταξύ των θνητών. Φυσικά, επίσης δεν εγνώριζε, ότι στο μακρινό παρελθόν, το 86 πχ, κατά τον Α' Μιθριδατικό πόλεμο, ο Ταξίλης, στρατηγός του βασιλιά του Πόντου, που περιελάμβανε και την Καππαδοκία, Μιθριδάτη Στ' Ευπάτορα, πολιόρκησε και απείλησε ανεπιτυχώς την Ελάτεια, που αντιστάθηκε σθεναρά στην δύναμη του, οι δε Ρωμαίοι τότε, με τον Σύλλα, εξ αυτού του λόγου, της απέδωσαν προνόμια "civitas liberas et immunis", δηλαδή να είναι ελεύθερη και αφορολόγητη, αύξηση του territorium, που την βοήθησαν να φτάσει, στην υψηλότερη βαθμίδα της δύναμης της και να διανύσει, μια σημαντική ανοδική οικονομική, πολιτική και κοινωνική πορεία, μέχρι την επόμενη επιδρομή φυσικά.
Ο Ηρόδοτος περιγράφει στις Ιστορίες του (Ηροδ.Β1κ.46, Β8κ.27), όλα αυτά,περί των Λυδωνα και Σαρδεων,ακόμη και την στιχομυθία του Κροίσου, με τον σοφό Σόλωνα και το περίφημο. ..μηδένα προ του τέλους μακάριζε. Ο Κροίσος τιμούσε και τηρούσε δεσμούς, με τα δύο διάσημα, παγκόσμια και σεβάσμια Μαντεία της Φωκίδας, το Μαντείο των Δελφών και το Μαντείο των Αβών (παρά το σημερινό Καλαπόδι),στα οποία απέστειλε και αφιέρωσε βαρύτιμα δώρα, για να χρησμοδοτήσουν και παρέμειναν περίοπτα, θαυμαστά, επί αιώνες στους χώρους των. Έτσι οι κύκλοι της Ιστορίας, στριφογυρίζοντας συμπλεκόμενοι, στον χωροχρόνο, μας καλούν να πλοηγηθούμε, στα κεφάλαια των Ιστοριών του Ηροδότου, ιδίως όταν υπάρχουν, τέτοιες σηματοδοτήσεις.

Ο Σ. Λ. Σταμόπουλος φέρει στο δεξιόν άνω του χιτωνίου ένα παράσημο

*Η Μουταλάσκη (σημερινό Talasi) βρίσκεται βαθειά στην Ανατολή, 16χμ από την Καισάρεια, σε υψόμετρο 1150μ στο Όρος Δίδυμον, στην ενότητα Περιστρέμματος Καππαδοκίας, όπου Χριστιανισμός και Ελληνισμός έχουν αφήσει ανεξίτηλα τα ίχνη τους. Οι Έλληνες χριστιανοί, παρά τους διωγμούς, ήσαν ενεργοί πολίτες, με επιχειρηματικό ταλέντο, οι λεγόμενοι Καϊσερλήδες, που αγαπούσαν την μάθηση και στήριξαν, φιλανθρωπικά ιδρύματα, ενώ με τις εκδόσεις θρησκευτικών βιβλίων στα "καραμανλίδικα", βοήθησαν το καταπιεζόμενο ορθόδοξο πλήρωμα, που είχε απωλέσει την γλωσσική του συνέχεια, ενώ διατηρούσε υπόγειες κρύπτες για την άσκηση των θρησκευτικών του καθηκόντων, που διατηρούνται ακόμη, έτσι τα Ιερά τους βιβλία ήσαν δίγλωσσα.

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου