Τραχίνα & Ηρακλής

Η αρχαία Τραχίνα & ο Ηρακλής

Περνώντας ο επισκέπτης από το Νέο Κρίκελλο βλέπει τα πανύψηλα βράχια (Τραχίνιαι Πέτραι) κάστρα φυσικά, που για αιώνες απέτρεπαν κάθε φιλόδοξο κατακτητή. Εδώ κοντά στο χωριό Άνω Βαρδάτες ήταν κτισμένη η Τραχίς ή Τρηχίς, αρχαιότατη πόλη της Φθιώτιδας, πρωτεύουσα της Μαλίδας πριν από την Λαμία. Μία εκδοχή της Μυθικής παράδοσης αποδίδει την ίδρυση της πόλης Λαμία στη βασίλισσα της Τραχίνας, Λαμία, κόρης του Ποσειδώνα.

Ο μύθος λέει ότι στην Τραχίνα βασίλευε ο Κήυκας, γιος του Εωσφόρου ή Εσπέρου και της νύμφης Φιλωνίδας, σύζυγός του ήταν η Αλκυόνη, κόρη του των ανέμων Αίολου και της Αιγιάλης. Ο Κήυκας και η Αλκυόνη είχαν δύο γιους και μία κόρη. Ο ένας γιος τους ο Ύλας ακολούθησε τον Ηρακλή και τους άλλους αργοναύτες στο ταξίδι για την μακρινή Κολχίδα. Όταν ο Κήυκας έμαθε πως ο γιος του χάθηκε, αποφάσισε να πάει να τον ψάξει. Μάταια όμως, όχι μόνο δεν μπόρεσε να τον βρει, αλλά πνίγηκε και ο ίδιος. Τα κύματα πήραν το νεκρό Κήυκα και τον έβγαλαν σε κάποιο ακρογιάλι της πατρίδας του. Εκεί πήγαινε η Αλκυόνη και περίμενε το γυρισμό του. Όταν τον είδε νεκρό άρχισε έναν θρήνο που ξέσκισε τις καρδιές των Θεών. Ο Δίας τη λυπήθηκε και πρόσταξε τους ανέμους να μη φανούν για λίγες ημέρες ανάμεσα στο Γενάρη και στο Φλεβάρη. Αυτές τις ηλιόλουστες μέρες του χειμώνα τις λέμε Αλκυονίδες. Ο πολύ ωραίος αυτός θρύλος γύρω από το δώρο της φύσης στους κατοίκους του χώρου έχει μια άλλη εκδοχή. Ο Κήυκας και η Αλκυόνη ήταν αλαζόνες και φώναζαν τους εαυτούς τους Δία και Ήρα. Ο Δίας τους τιμώρησε και τους μεταμόρφωσε σε ψαροπούλια . Σπλαχνίστηκε όμως την Αλκυόνη που θρηνούσε, επειδή τα έπαιρναν τα αυγά της και τις έδωσε μερικές ηλιόλουστες μέρες τις Αλκυονίδες.

Από το παλάτι του Κήυκα στην Τραχίνα ξεκίνησε ο Ηρακλής για την κορυφή της Οίτης όπου έγινε η αποθέωσή του πάνω στην πυρά που ο ίδιος έβαλε να ετοιμάσουν για να λυτρωθεί από τους φρικτούς πόνους που του προκαλούσε ο δηλητηριασμένος χιτώνας. Όπως λέει ο μύθος τότε ανάβλυσε ο Δύρας (Γοργοπόταμος) για να σώσει τον καιγόμενο Ηρακλή. Οι πηγές του Γοργοπόταμου, ο οποίος στην αρχαιότητα κατέληγε στο Μαλιακό κόλπο και όχι στο Σπερχειό, βρισκόταν ψηλά στην Οίτη. Εκεί πιστεύεται ότι είχε στηθεί η πυρά, δυτικά από την κορυφή Ξεροβούνι, υπάρχουν ερείπια δωρικού ναού του 3ου αιώνα Π.Χ.

Η τραγωδία του Σοφοκλή Τραχίνιαι πήρε το όνομά της από το χορό, τον οποίο απαρτίζουν γυναίκες της Τραχίνας. Οι γυναίκες αυτές έρχονται να παρηγορήσουν τη σύζυγο του Ηρακλή Δηιάνειρα, που όταν έμαθε ότι ο Ηρακλής από έρωτα προς την ωραία Ιόλη ξεκίνησε πόλεμο εναντίον του βασιλιά της Οιχαλίας του έστειλε από αντιζηλία χιτώνα ποτισμένο με ερωτικό φίλτρο, όμως αυτό δεν ήταν ερωτικό φίλτρο όπως αυτή νόμιζε άλλα ισχυρότατο δηλητήριο που προκάλεσε το φρικτό θάνατο του Ηρακλή. Τότε η Δηιάνειρα για να εξιλεωθεί αυτοκτόνησε. Ο Παυσανίας αναφέρει ότι ο τάφος της ήταν κοντά στην Ηράκλεια σε μία από τις σπηλιές των βράχων που υπάρχουν στο φαράγγι του Ασωπού.

Κατά τον Όμηρο Τραχίνιοι πολέμησαν στην Τροία υπό τον βασιλιά τον Αχιλλέα. Κοντά στην Τραχίνα στρατοπέδευσε ο Ξέρξης. Εκεί μέσα από το φαράγγι του Ασωπού άρχισε η Ανοπαία ατραπός, το μονοπάτι από το οποίο ο εφιάλτης οδήγησε πριν από την μάχη των Θερμοπυλών στα νώτα των Σπαρτιατών τους Πέρσες προσφέροντάς τους έτσι τη νίκη.

Όπως αναφέρει ο Θουκυδίδης το 427 Π.Χ οι Οιταίοι κατέστρεψαν την Τραχίνα. Τότε οι κάτοικοί της ζήτησαν τη βοήθεια των Σπαρτιατών. Μαζί με τους Τραχινίους πρέσβεις στη Σπάρτη έστειλαν και οι Δωριείς της Δωρίδας, επειδή και αυτοί δέχονταν πιέσεις από τους Οιταίους. Οι Σπαρτιάτες γνωρίζοντας τη σπουδαιότητα της γεωγραφικής θέσης της Τραχίνας και θέλοντας να προστατεύσουν τη μητρόπολή τους (Δωρική Τετράπολη) από τους Θεσσαλούς και άλλους εισβολής και αφού πήραν την έγκριση του μαντείου των Δελφών, έκτισαν νέα πόλη στα ανατολικά της αρχαίας Τραχίνας στην όχθη του ποταμού Ασωπού, που την ονόμασαν Ηράκλεια, προς τιμήν του Ηρακλή. Στη νέα πόλη ήρθαν να κατοικήσουν πολλοί Πελοποννήσιοι και αρκετοί από άλλες περιοχές της Ελλάδας κυρίως της Βοιωτίας.  

Πηγή: www.dgorgopotamou.gr

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου