Νεράιδες & αθανασία

Νεράιδες & αθανασία

(του Ζάχου Ξηροτύρη)

Οι Νεράιδες θεωρούνται και είναι αθάνατες. Τόσα και τόσα άκουσαν οι άνθρωποι, είδαν και έμαθαν, για γά­μους, για χορούς για γλέντια, μα για θάνατο τίποτε δεν ακούσθηκε. Χιλιά­δες άνθρωποι, όρκο παίρνουν πώς εί­δαν νεράιδες να χορεύουν, να γλεντούν να κάμουν γάμους και πανηγύρια, γέ­μισε ο τόπος νεραϊδόρραχες και νεραϊδάλωνα.

Μα για θάνατο και για κη­δεία νεράϊδας για Νεραϊδομνήματα δεν ακούστηκε, ούτε μαθεύτηκε ποτέ το παραμικρό. Και πως θα μάθουμε για ένα τέτοιο μακάβριο θέαμα, αφού γεννητάτες και εκ φύσεως φκιαγμένες οι νεράιδες, είναι για γλέντι και για ο­μορφιά καμωμένες; Άλλως τε το πράγμα μας το καθορίζει μια Ρουμα­νική παράδοση, ότι είναι αθάνατες οι Νεράιδες. Μα και η παράδοση τις φέρ­νει αθάνατες από την εποχή του Μεγά­λου Αλεξάνδρου, τι γινόταν πρωτύτερα δεν ξέρουμε, αν πέθαιναν οι Νεράι­δες των Αρχαίων. Από τότε όμως ζουν στην αθανασία, χάρις στο σφάλμα που έκανε ο Μ. Αλέξανδρος να μην περι­φρουρήσει καλά το νερό της αθανασίας που ανακάλυψε και αντί να πιει αυτός και να είναι αθάνατος, το ήπιαν πονη­ρές γυναίκες και έγιναν Νεράιδες και μένουν αθάνατες.Η εποποιία της ζωής του Μ. Αλε­ξάνδρου ακολούθησε τη σφαίρα του θρύλου και η πραγματικότητα και τα έργα του αναμείχθηκαν με τα δημιουρ­γήματα της φαντασίας. Περιεβλήθη το ένδυμα της ιστορίας, αλλά και του μύ­θου και επιζεί στη λαϊκή μνήμη όχι των Ελλήνων μόνο, αλλά της ανθρωπότη­τας. Οι διηγήσεις από στόματος σε στόμα, από γενεάς σε γενεά και από λαού σε λαό δημιούργησαν νέους κύκλους παραδόσεων και μύθων παράλ­ληλα προς την Ιστορία του. 

Στη δια­δρομή των αιώνων, η παράδοση και η μυθιστορία συνεπληρούτο ή διεσκευάζετο και πτερόεσσα όπως είναι η φήμη, ταξίδευε προς ανατολάς και δυσμάς και προς όλους τους γνωστούς λαούς. Η προσωπικότης του Μ. Αλεξάνδρου αφήκε ανεξίτηλα τα ίχνη στη μνήμη των διαφόρων λαών του κόσμου και η φαντασία του ετροφοδοτήθη ποικιλο­τρόπως. Στη Μογγολία και Περσία τον αναφέρουν ως Εθνικόν ήρωα. Ο Μωάμεθ στο κοράνιο τον καταλέγει μεταξύ των προδρόμων και προφητών της προϊσλαμικής εποχής. Οι Εβραίοι τον θέλουν λάτρην του Ιεχωβά και οι Αιγύπτιοι τον διεκδικούν για δικό τους ήρωα. Αφήνουμε τα Βαλκάνια που κά­νουν πόλεμο, ποιος θα τον χαρακτηρίσει αυτόχθονα και θα τον πολιτογραφήσει υπήκοό του. Τα πολλά τοπωνύμια που τον αναφέρουν, δηλώνουν και τον με­γάλο ανταγωνισμό για την πολιτογρά­φησή του.

Μια τέτοια λοιπόν προσωπικότης, μια τέτοια θρυλική φυσιογνωμία σαν τον Μ. Αλέξανδρο, που έφθασε ως τα βά­θη του γνωστού και άγνωστου τότε κόσμου, δεν μπορούσε να μην εύρη και την πηγή του αθάνατου νερού και το βρήκε στο νησί των Μακάρων, κάτω από το χρυσό θρόνο του Βασιλέως ‘Εβαντ. Ο βασιλιάς Έβαντ χάρισε στον Αλέξανδρο ένα δοχείο νερό που θα του χρησίμευε στα γηρατειά του, γιατί το νερό αυτό είχε την ιδιότητα να ξαναδίνει νιάτα και αθανασία στον άνθρωπο. Ο Αλέξανδρος όμως νέος και παλληκάρι όπως ήταν, δε νοιάστηκε και πο­λύ τι θα γινόταν στα γηρατειά του, αν και όταν θα γέραζε, πράγμα πού δεν το ‘βαζε με το νου του νόμιζε πως θα ‘ναι πάντα νέος. Ο Αλέξανδρος ασκότιστος όπως ήταν πάντα για τέτοια πράγματα, έδωκε να το φυλάξει φύλα­κας έμπιστος του, οι υπηρέτριες όμως του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όπως λέει η Ρουμανική παράδοση, κατ' άλλους δε οι αδελφές του Αλεξάνδρου, ήπιαν το αθάνατο νερό και έγιναν αθάνατες αυτές, έγιναν νεράιδες, ξωτικά, ανεμικά και γυρίζουν παντού και πάντοτε, χωρίς να πεθαίνουν και χωρίς να γεράζουν, γι’ αυτό βλέπουμε τις νεράιδες ό­λες νέες και όμορφες και καμιά γριά.

Πολύ αρέσει στις νεράιδες να χο­ρεύουν σ' αλώνια, ίσως γιατί είναι ά­πλα και  ίσιο μέρος και πάντα με αε­ράκι. Και γάμοι γίνονται σ' αλώνια και γι' αυτό οι χωρικοί εύρισκαν τις θημωνιές το σιτάρι σκορπισμένο και πατη­μένο πολλές φορές. Ακόμα πιο καλά αν το βρουν αλωνισμένο, τότε χορός και γλέντι τρικούβερτο μόνο καμιά φορά θυμώνουν για κάποιο λόγο που δεν έμειναν ευχαριστημένες και σαν αε­ρικά που είναι, σηκώνονται απότομα σαν ανεμοστρόβιλος και σκορπούν τη σοδειά από τ' αλώνι. Πόσα και πόσα αλώνια δεν πήραν την ονομασία νεραϊδάλωνα. Θαύμα ο γάμος της νεράιδας και αρχοντικός, όλες ολόλευκα μεταξωτά ντυμένες και στολισμένες, με αραχνοΰφαντο λευκό πέπλο η νύφη μαντήλια μεταξωτά χρωματιστά μαντήλια  σαν τα παλιά τα καλαματιανά, άλλες χορεύουν και γλεντούν με βιολιά, με κλαρίνα, όπως λένε πολλοί, όρκο παίρνουν ότι τις είδαν στο ξύπνιο τους και όχι στ' όνειρό τους. Συμπεθερικά ολόκληρα συνοδεύουν τη νύφη προικιά μεταξωτά και αραχνοΰφαντα όλα, νεραϊδοκεντημένα, φορτωμένα σε άσπρα άλογα. Το δρομολόγιο του συμπεθερικού, της γαμήλιας πομπής συνήθως από ράχη σε ράχη γι' αυτό και πολλές πήραν τ' όνομα νεραϊδόραχες.   

Ο γάμος τους, γίνεται με αερικά, δράκους  και στοιχειά και άλλες σκοτεινές δυνάμεις, παντός είδους, εκτός από ανθρώπους. Τους αρέσουν όμως μερικές φορές λυγερόκορμα και αρρενωπά παλληκάρια και    τα λιμπίζεται,  μα  έχουν και αυτές την αρχηγό τους που τις επιβλέπει  άγρυπνα ούτε κατά διάνοια δεν τους επιτρέπεται να πιάσουν σχέσεις με ανθρώπους. Γι' αυτό και τους ξηραίνουν από το κακό τους τους νέους, όπως και άλλον βέβηλο που θα τολμήσει  να τις  αντικρύσει. Ο Νεραϊδικός Κώδιξ απαγορεύει να τις δει ανθρώπινο μάτι, είναι βεβήλωση και ο Κώδικας αυτός εί­ναι αυστηρός και εφαρμόζεται αμείλι­κτος. Σαν γυναίκες που είναι, ξανθές και ωραίες, με μακριά ξέπλεγα μαλ­λιά, λούζονται και χτενίζονται με χρυ­σό χτένι και υστέρα ρίχνουν το αχώρι­στο λευκό αραχνοΰφαντο μαντήλι στο λαιμό τους, και γίνονται πανόραμα, πανέμορφες. Αν τύχη και χάσει η νε­ράιδα το μαντήλι, χαρά στον άντρα που θα το βρει. Τον ακολουθεί η νεράι­δα τότε, όπου πάει κι όπου σταθεί και γυναίκα του γίνεται και νοικοκυρά και παιδιά θα κάμει, γι' αυτό έχομε και με­ρικούς όμορφους νεραϊδογέννητους. Βάρδα μην πάρει πάλι το μαντήλι η νε­ράιδα, τότε αντίο και συζυγική εστία και άντρας και παιδιά, τρέχει και πάει και βρίσκει τις άλλες τις νεράιδες. Α­ρέσκονται πολύ οι νεράιδες και στις ρε­ματιές και στις πηγές που αναβλύζει γάργαρο νερό, όχι τόσο για να πιουν αμύαντο νερό, αλλά κυρίως για να καθρεφτίζονται σαν γυναίκες που είναι. Το γάργαρο αυτό νερό με την αντανά­κλαση του ήλιου ή του φεγγαριού, εί­ναι ο καθρέφτης τους. Γι' αυτό αλλοίμονο σε όποιον από το ανθρώπινο γέ­νος κείνη την ώρα, βρεθεί στην πηγή ή σκύψει να πιει νερό και το μολύνει. Η απόφαση εκδίδεται εν τω άμα και παμ­ψηφεί με συνοπτική διαδικασία και χω­ρίς απολογία. Έλεος δεν υπάρχει πάει κι αυτός νεραϊδοσοβαρεμένος, εν τω άμα η εκτέλεσις. Αν είναι πεπειραμένος ο άνθρωπος και κάνει πως δεν βλέπει η προφθάσει και πει το Πάτερ ημών, έτσι μόνο  μπορεί  να σωθεί.

Επικίνδυνη είναι η πηγή που πίνουν νερό οι Νεράϊδες, όποια γυναίκα πιει παιδί δεν κάνει. Μας το λέει ένα ροδί­τικο  τραγούδι «ο ξένος»:   «Στης Ανεράιδας την πηγή, τρέχει νερό δροσάτο, κι όσες μανάδες το ‘πιανε καμιά παιδί δεν κάνει».

Στο χωριό μας πριν από 80 χρόνια, πάει ένας νέος έτσι νεραϊδοβαρεμένος, μόνο που πρόφτασε να δείξει στους χω­ριανούς που τον μάζεψαν, με νεύματα πως τον τιμώρησαν νεράιδες που χόρευαν, λούζονταν και χτενίζονταν. Να ικανοποιήθηκαν άραγε, με το ένα αυ­τό θύμα ή να θεώρησαν το χωριό μας βέβηλο και θύμωσαν κι απομακρύνθη­καν. Από τότε δεν ακούστηκαν στο χωριό μας δεν τις ξαναείδε άλλος κα­νένας και οι χωριανοί μου μένουν ήσυ­χοι και άφοβοι.

Πηγή: «Φθιωτικά Γράμματα», 1983-85

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου