Δρύοπες

Δ Ρ Υ Ο Π Ε Σ ένας πανάρχαιος λαός

(του Κώστα Κοτσίλη)

Για τους αρχαίους λαούς της Κεντρικής Στερεάς Ελλάδος λίγο-πολύ είναι αρκετά γνωστά. Γνωρίζουμε για τους Φωκείς, τους Λοκρούς, ανατολικούς και δυτικούς, τους Αιτωλούς, τους Αινιάνες, τους Μαλιείς, τους Οιναίους και ακόμη άλλους λαούς που έλαβαν την ονομασία τους από την πόλη - κράτος. Ένας όμως ακόμη, λαός, αυτής της ίδιας περιοχής, μας παρα­μένει άγνωστος ή μάλλον γνωρίζουμε πολύ λίγα για την ιστο­ρία του, τη ζωή και τη δράση του. Ο λαός αυτός είναι οι Δρύοπες, το όνομα των οποίων μας παραπέμπει στο γνωστό μας δένδρο «δρυς», κοινώς «δένδρο». Προφανώς πρόκειται για το λαό των δασών.

Αναζητώντας πληροφορίες και στοιχεία ως πρώτο βοήθη­μα προστρέχουμε πάντοτε σ’ ένα εγκυκλοπαιδικό λεξικό, απ’ όπου έχουμε:

Δρύοπες: «Λαός αρχαίος κάτοικων μεταξύ Οίτης και Παρ­νασσού, εις περιοχήν άνυδρον η οποία ελέγετο Δρυοπίς. Εθεωρούντο συγγενείς προς τους Λέλεγες και εχαρακτηρίζοντο ως φυλή ληστρική. Βραδύτερον εκδιωχθέντες υπό των Μαλιέων και των Δωριέων του Ολύμπου και της Όσσης κατέλαβον ολόκληρον την Ήπειρον, αφ’ ενός όπου υπήρχε χώρα καλούμενη Δρυοπίς και πάλι Δρυς, μετηνάστευσαν δε αφ’ ετέ­ρου και προς την Εύβοιαν, Κύθνον, Κύπρον, την Ασίνην της Αργολίδος, Κύζικον και Άβυδον» (Ήλιος, τόμος Η). Με λίγη φαντασία όλα αυτά μπορούν να γίνουν! Ένας τόσο μικρός λαός εκδιώχθηκε από έναν ακόμη μικρότερο, τους Μαλιείς, και κατόρθωσε να κυριεύσει όλην την αρχαία Ελλάδα. Είναι κάπως υπερβολικό αλλά είναι ιστορία.

Δρυόπη: «Κόρη του Δρύοπος, βασιλέως της Οίτης και σύζυγος του Ανδραίμονος, μήτηρ δε του Αμφίσσου...». Ο Αδραίμων είναι ο μυθικός ιδρυτής της Αμφίσσης, της Οζολίας Λοκρίδας, όπου και βρίσκονταν και ο ανδριάντας του. Είχε νυμφευθεί την Γόργη, θυγατέρα του βασιλέως της Καλυδώνος Οινέως, τον οποίο διαδέχθηκε στο θρόνο.

Με το ίδιο όνομα «Δρυόπη» υπάρχει και κωμόπολη στην Τροιζηνία, η οποία έλαβε το όνομα από την ομώνυμη αρχαία πόλη τα ίχνη της οποίας βρέθηκαν εκεί κοντά.

Δρυοπίς: «Όνομα αρχαίας χώρας της Ηπείρου και της Δωρίδος, η οποία κατοικήθη κατ’ αρχάς υπό των Δρυόπων» (Ήλιος, τόμος Η). Με το ίδιο όνομα υπάρχει και χωριό στην Κέα. Αναφέρεται ότι το χωριό ονομάστηκε «Δρυοπίς» γιατί κτίστηκε από τους Δρύοπες που έφθασαν εδώ από τα μέρη της Οίτης και του Παρνασσού, όταν οι Δωριείς κατερχόμενοι από τις περιοχές του Ολύμπου τους ανάγκασαν να τραβούν προς τη νότια Ελλάδα, την Εύβοια και τις Κυκλάδες.

Διαβάζοντας όσα αναφέρονται ανωτέρω δεν θα πρέπει να ξεχνάμε κι εκείνο το «ερευνάται τας γραφάς». Έτσι, ψάχνο­ντας, και τύχη αγαθή, όπως έλεγαν και οι πρόγονοι μας, έφθα­σαν και στον Αντωνίνο Λιβεράλις, έναν Έλληνα γραμματικό και μυθογράφο του 2^ου μ.Χ. αιώνος, που συνέγραψε το έργο «Μεταμορφώσεων συναγωγή». Ο συγ­γραφέας αυτός γράφει και διασώζει κείμενα, παλιότερων και έτσι είναι χρήσιμος γι’ αυτά που αναφέρει. Στο IV κεφάλαιο την «Μεταμορφώσεων» παραθέτει ότι ο Νίκανδρος, έγραψε για τους Δρύοπες και γράφει: «Κραμαλεύς ο Δρύοπος ώκει <της> γης της Δρυοπίδος παρά τα Λουτρά τα Ηρακλέους, ά μυθολογούσιν Ηρακλέα πλήξαντα τη κορύνη τας πλάκας του όρους αναβολείν». Τα Λουτρά του Ηρακλέους, τα οποία αναστήθησαν μετά από χτύπημα με το ρόπαλο του ημίθεου, έχουν ταυτισθεί τελευταίως με τη θέση «Χανόπουλο» κοντά στην Άρτα.

Στο κεφάλαιο XXXII ο ίδιος συγγραφέας αναφέρει τα της Δρυόπης από όσα ιστορεί ο Νίκανδρος (γραμματικός, ποιητής και ιατρός του Β' π.Χ. αιώνος). Το κεφάλαιο αυτό το παραθέ­τουμε ως έχει και μάλιστα χωρίς μετάφραση αφού διαβάζεται εύκολα.

Σύμφωνα λοιπόν με τον Νίκανδρο ο Δρύοψ ήταν γυιός του Σπερχειού ποταμού και της Πολυδώρης, θυγατέρας του Δανα­ού. Ο Δαναός ήταν μυθικός ήρωας της αρχαίας Ελλάδος και έτσι η ιστορία βαθαίνει αφάνταστα.

Η λέξη «κρεμμύς» σημαίνει για τους αρχαίους το χέλι των ελών, όπως το γνωρίζουμε και εμείς σήμερα.

Η Δρυόπη, σύμφωνα με το κείμενο, ζευγάρωσε (μίγνυνται) με τον θεό Απόλλωνα και όταν έφθασε στο σπίτι του πατέρας της δεν είπε τίποτε προς τους γονείς της. Πανδρεύτηκε ύστε­ρα τον Ανδραίμονα αλλά γέννησε παιδί από τον Απόλλωνα, τον Άμφισσο. Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο είναι η πληροφο­ρία για την ίδρυση της πόλης «Οίτη», η οποία παραμένει άγνω­στη μέχρι σήμερα. Για το έθνος όμως των Οιταίων είναι αρκε­τά γνωστά, σε συσχετισμό μάλιστα με την αρχαία Ηράκλεια.

Και μετά τα όσα αναφέρθηκαν ανωτέρω εξακολουθούν να παραμένουν οι προβληματισμοί μας για τον πανάρχαιο αυτό λαό. Από τα κείμενα αναφέρονται «πηγές», «νερά», «Σπερχει­ός», «δάση» και «νύμφες». Δεν αναφέρεται πουθενά η θάλασ­σα και αυτό πρέπει να μας προβληματίζει που πράγματι πρό­κειται για λαό των δασών, όπως φανερώνει και το όνομα του, σε αντίθεση με τους λαούς της θάλασσας.

Πηγή: «ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΣ», τ. 10, Σεπτ. 2010

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου