Το πλύσιμο των προικιών στην Ελάτεια

ΕΛΑΤΕΙΑ - ΤΟ ΠΛΥΣΙΜΟ ΤΩΝ ΠΡΟΙΚΙΩΝ

Του Παναγιώτης Δημάκη, υπεύθυνου ιστορικού αρχείου

Δήμου Αμφίκλειας-Ελάτειας

Τα περασμένα χρόνια, στα μεγάλα γεγονότα τής ζωής, ανήκε και ένα χαρακτηριστικό δρώμενο, προ τής θρησκευτικής τελετής τού γάμου, το πλύσιμο τών προικιών της νύφης, μια αρχαία τελετουργική πράξη καθαρμού, πού λειτούργησε, μέχρι τήν 10ετια τού 1960. Τα προικιά, κυρίως τα λευκά, (εσώρουχα, σεντόνια κ.α.) προϊόντα τού πολυετούς μόχθου τής νύφης, στον αργαλειό όπου τα ύφαινε, μαζί με τα όνειρα της, έμπαιναν στα μπουγαδοκόφινα και τα σκέπαζαν μ’ ένα τουλπάνι και τα περιέχυναν με τήν αλυσσίβα, από το ορειχάλκινο κακκάβι. Μετά άρχιζε, το πλύσιμο με τήν αλυσσίβα και το σαπούνι, το "λουλάκιασμα" το σιδέρωμα, το κολλάρισμα, η δημιουργία τού Γιούκου, και η απαραίτητη αποτίμηση, υπό το αυστηρό κριτικό βλέμμα, τών παριστάμενων γυναικών, τού πλούτου τής νύφης, στα ασπρόρουχα της και τής αξιοσύνης της. 

Όπως είναι γνωστό ο δημόσιος έπαινος, στις μικρές κοινωνίες, είναι πανάκριβος, απονέμεται δε σπάνια και δύσκολα. Το χαρούμενο σμήνος γυναικών, φίλες, γειτόνισσες, γιαγιάδες, σε πυκνή, τάξη, συμπαρίσταται, με ευχές, χωρατά, ενώ πιάτα με τηγανίτες και άλλα γλυκίσματα και κεράσματα, διανέμονται στήν γυναικεία ομήγυρη, και στα παιδιά, πού μετέχουν κατ’ εξαίρεση, στήν διαδικασία. Στήν ωραία και σπάνια αυτή φωτό, εικονίζεται ο κύκλος τών γυναικών, η σκάφη, το κακκάβι*, το μπουγαδοκόφινο, στο κέντρο, η ίδια η νύφη Σταθούλα Μπάφα, η φίλη της Μίνα Κουτρίδη, καθιστή αριστερά, η μεγάλη μητέρα γριά Τσολάκαινα, ενώ γύρω ο χορός των γυναικών και τών παιδιών, περιέβαλλε με προστατευτικό κύκλο, τον αύλειο χώρο, με το πλυσταριό, το φούρνο και τούς λοιπούς βοηθητικούς χώρους. Η τελετή αυτή, δεν υπάρχει πια, αφού τα απαραίτητα, τού γάμου αγοράζονται, όπως όλα στήν εποχή μας, αλλά εμείς κρατάμε στήν μνήμη μας, τα τελετουργικά, πού αποτελούσαν και τα σημαντικά της εποχής, ενώ θα φύγουμε μαζί, μ’ αυτά ευτυχισμένοι, πού τα αξιωθήκαμε.

 

* Το κακάβι, ήταν σκεύος απολύτου χρήσεως, στα νοικοκυριά, με το αρχαϊκό όνομά της, μέχρι τα τελευταία χρόνια, πού οι δραματικές αλλαγές και εξελίξεις, τα εξαπέστειλαν, άλλα στα χυτήρια και άλλα στα σκουπίδια, μερικά όμως, όπως αυτό, διασώθηκαν, για να θυμίζουν, τα παλιά νοικοκυριά, για το ψήσιμο τού τραχανά, τα τυροκομικά, το "θερμό" για τήν μπουγάδα, * ακόμη και τα μεγάλα, δείπνα τού Γάμου, το πλύσιμο τών προικιών και άλλα. Λόγω τού μεγέθους και τής αξίας, τα θεωρούσαν σημαντικά στήν οικοσκευή, και δυσεύρετα, αφού τα κατασκεύαζαν, ειδικοί τεχνίτες, στα μεγάλα βιοτεχνικά κέντρα, ενώ οι ιδιοκτήτες των, φρόντιζαν, να χαραχτεί το όνομα τους, για να τα κατοχυρώσουν, ώς ιδιόκτητα, όπως σ’ αυτό το κακάβι, πού είναι στο περιφερειακό χείλος του, χρονολογημένο και με το όνομα τού ιδιοκτήτη... ΑΝΤΡΕ.... ΓΑΤΑΝΤΖΗ...  1835, με τα όμορφα λαϊκότροπα γράμματα εποχής. Ένα πολύτιμο ακόμη τεκμήριο, τής ιδρύσεως και ακμής τού πολίσματος τού Δραχμανίου (Σημερινής Ελατείας), όπου η ονομασία κακάβι, είναι ακόμη ζώσα και εν χρήσει, όπως καί τα χερούλια, αρβάλια, σε μηνοειδές σχήμα, για τήν μεταφορά τού ζέοντος, πού περιγράφει παραστατικά, η ντοπιολαλιά, ....θα σε πάω αρβάλ'ι... ή τον πήγαν αρβάλ'ι... δηλαδή ταχέως εκατέρωθεν από αγκώνος.

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου