Η Γερμανική Πυροπάθεια στον Άγιο Γεώργιο Φθ/δας

 

Η Γερμανική Πυροπάθεια στον Άγιο Γεώργιο Φθιώτιδας

    (Αφιέρωμα στη μνήμη των καμένων σπιτιών και των αλύγιστων ψυχών)

[Του Τάκη Ευθυμίου]

Εικόνα θλίψης από τη Γερμανική πυροπάθεια που υπέστη ο Άγιος Γεώργιος τον Αύγουστο του 1944, η φωτογραφία λήφθηκε από τη Μαρία Χρουσάκη το Ιανουάριο του 1945

Ο Αύγουστος του 1944 βάφτηκε με στάχτη και δάκρυ στον Άγιο Γεώργιο Φθιώτιδας. Ήταν η εποχή που η Ελλάδα στέναζε κάτω απ’ την ατσάλινη μπότα του Γερμανού κατακτητή∙ και τούτο το μικρό χωριό, σκαρφαλωμένο στα βουνά, γνώρισε την πιο σκληρή όψη της κατοχικής θηριωδίας.

Σύμφωνα με τα επίσημα αρχεία του κράτους, ο Άγιος Γεώργιος και το παλιό του χωριό, ο Ασπρόκαμπος (Ζιώψη), συγκαταλέγονται ανάμεσα στις εκατοντάδες ελληνικές κοινότητες που οι Γερμανοί κατέστρεψαν ολοσχερώς κατά την αποχώρησή τους.

• Άγιος Γεώργιος: 185 προϋπάρχουσες οικίες — 173 κατεστραμμένες ολοσχερώς, 2 μερικώς.
• Ασπρόκαμπος (Ζιώψη): 82 οικίες — 52 κατεστραμμένες ολοσχερώς.

"Το τριέρι" του Γιώργου Ζούγρου

Το τριέρι

Λαογραφήματα του Γιώργου Ζούγρου, δασκάλου

Εκεί προς το τέλος τ’ Αυγούστου, αρχές του Σεπτέμβρη, έβγαζε ο μπαρμπα-Κώστας το τριέρι στο χωριό, για να καθαρίσουν οι γεωργοί το σπόρο για τα χωράφια τους. Κάποιες δουλειές γίνονταν κάθε χρόνο αλάθευτα στον καιρό τους, στην ώρα τους. Παλιά το όργωμα γίνονταν με το ζευγάρι, η σπορά με το χέρι κι ακολουθούσε το σβάρνισμα.

Είχε ένα κανούτο (σταχτί) γαϊδουράκι, που έσερνε το τριέρι και το πήγαινε στις αυλές των σπιτιών, με τη σειρά σ’ όλες τις γειτονιές. Το αλφάδιαζε λιγάκι κι έβαζε από κάτω τις κοπάνες, όπου μέσα έπεφτε ο καλός ο σπόρος, πιο κει τα σκύβαλα, τα πετραδάκια και οι ξένες ύλες. Από πάνω είχε μια χοάνη, όπου έπεφτε μέσα το στάρι κι ύστερα περνούσε μέσα από τα κόσκινα κι έπεφτε στις κοπάνες. Όλη η λειτουργία του γίνονταν με το χέρι, γύριζε κάποιος μια μανιβέλα και χοροπηδούσαν μέσα στο μακρύ κύλινδρο οι σπόροι. Από δω πήρε και τ’ όνομά του, τροΰρω, στριφογύρισμα!

Το δερμόναγε λιγάκι, έλεγε η γιαγιά, να καθαρίσει η ήρα απ’ το στάρι!

Σφυριά και ψυχές

 

Σφυριά και Ψυχές

[Του Τάκη Ευθυμίου, δασκάλου-συγγραφέα]

Ήταν το 1956, χρονιά δύσκολη και φτωχική, τότε που ο ιδρώτας ήταν το μόνο νόμισμα που κυκλοφορούσε στα χωριά της Ρούμελης.  Με καταγωγή από το μαστοροχώρι Άη Γιώργη Φθιώτιδας, οι εργάτες του μόχθου  στην γειτονική κωμόπολη της Μακρακώμης  γονάτιζαν πάνω στις πέτρες, και με σφυριά στα χέρια, με τα μπράτσα γυμνά και μαυρισμένα από τον ήλιο, έσπαζαν το βράχο για να γεννηθεί ο δρόμος. Κάθε χτύπος σφυριού ήταν ένας παλμός της ζωής, ένα στοίχημα με τη μοίρα: να γίνει ο τόπος τους λίγο πιο βατός, λίγο πιο φωτεινός.

Η φωτογραφία, θαμπή πια απ’ τα χρόνια, κρατάει τη στιγμή σαν προσευχή. Δείχνει τους εργάτες της πέτρας, με τα μάτια σφιγμένα στο φως και τη σκόνη. Ανάμεσά τους, ο Ηλίας Μυλωνάς —ο επικεφαλής και φωτογράφος— χωρίς φανελάκι, με βλέμμα περήφανο. Εκείνος όχι μόνο καθοδηγούσε τα χέρια αλλά και φύλαγε στη μνήμη του χωριού τη μορφή του μόχθου, πατώντας το κουμπί της μηχανής σαν να σταματούσε τον χρόνο.

Οι Μοίρες

Οι Μοίρες

Λαογραφήματα του Γιώργου Ζούγρου, δασκάλου

«Αν έχεις τύχη διάβαινε και ριζικό περπάτα»

Αιώνες τώρα ένα εναγώνιο και αναπάντητο ερώτημα έρχεται και ξανάρχεται κι απασχολεί το μυαλό των ανθρώπων, τι γίνεται μετά θάνατον, που πάμε, τι γίνεται η ψυχή. Άλλες δοξασίες έχει ο λαός, άλλες οι θρησκείες κι άλλες η επιστήμη.

-Αυτό ήταν το γραφτό μου, αυτό ήταν το ριζικό μου, έλεγε η γιαγιά η Φώτο! Περαστικοί

είμαστε, μονολογούσε, ώσπου να περάσουμε τη λίμνη Αχερουσία, κρατώντας το κέρμα του βαρκάρη!

Με γέλασανε τα πουλιά, της άνοιξης τ’ αηδόνια,

με γέλασαν και μου ‘πανε, ποτέ δε θα πεθάνω!

Κι έχτισα το σπιτάκι μου, ψηλότερο απ’ τ’ άλλα,

με ξήντα δυο πατώματα με ξήντα παραθύρια.

Βλέπω το Χάρο να ‘ρχεται, παν’ στ’ άλογο καβάλα!

Οι απλοί άνθρωποι πίστευαν, πως όταν γεννιέται ένα παιδί, τις τρεις πρώτες νύχτες έρχονται οι μοίρες και λένε, προδιαγράφουν την πορεία της ζωής του.

Στην Ελληνική μυθολογία οι μοίρες ήταν τρεις ηλικιωμένες γυναίκες, που έγνεθαν το νήμα της ζωής του κάθε ανθρώπου. Η Κλωθώ, η Λάχεσις και η Άτροπος. Η Κλωθώ έγνεθε το νήμα της ζωής, η Λάχεσις μοίραζε και καθόριζε την διάρκειά της, ενώ η Άτροπος έκοβε το νήμα, θέτοντας το τέλος της ζωής. Αυτές έγραφαν το πεπρωμένο των ανθρώπων και ούτε οι θεοί δεν μπορούσαν να τ’ αλλάξουν!

Τα Πανηγύρια της Δυτικής Φθιώτιδας

 

Τα Πανηγύρια της Δυτικής Φθιώτιδας – Μουσικές που ζουν ακόμα

[Του Τάκη Ευθυμίου, δασκάλου-συγγραφέα]

Στη Δυτική Φθιώτιδα, στα χωριά που σκαρφαλώνουν στις πλαγιές της Οίτης και της Όθρυς και σε όσα απλώνονται στις κοιλάδες του Σπερχειού, το πανηγύρι δεν είναι απλά γιορτή. Είναι τρόπος ζωής, ανάσα συλλογική, τραγούδι που ενώνει τους ανθρώπους και τους τόπους. Όταν πλησιάζει η γιορτή του πολιούχου αγίου, το χωριό ντύνεται στα καλά του∙ το ξωκλήσι ασβεστωμένο, οι σημαίες να ανεμίζουν, και από νωρίς το απόγευμα ακούγεται το πρώτο δοξάρι να γρατζουνά τις χορδές του βιολιού.

Στην παλιά  φωτογραφία διακρίνονται τρεις τέτοιοι λαϊκοί μουσικοί: στο κλαρίνο ο Λιτοσελίτης Ηλίας Νιώρας, στο βιολί ο Αγιωργίτης Βαγγέλης Συλεούνης και στην κιθάρα ο Αγιωργίτης Βαγγέλης Ριτσώνης. Μορφές γνώριμες στα χωριά της περιοχής, άνθρωποι που κράτησαν ζωντανό το παραδοσιακό γλέντι με τη δεξιοτεχνία και την ψυχή τους. Με το παίξιμό τους ξεσήκωναν τις πλατείες, κρατούσαν τους χορούς ως το ξημέρωμα, δίνοντας ρυθμό στη συλλογική μνήμη.

Το κλαρίνο του Ηλία σήκωνε τον αέρα, λες κι έδινε φωνή στα βουνά. Το βιολί του Συλεούνη απαντούσε με λυγμό κι η κιθάρα του Ριτσώνη έδενε τη μελωδία, ρυθμίζοντας τον παλμό των ποδιών που ετοιμάζονταν για το χορό. Οι γέροι σηκώνονταν πρώτοι, ακολουθούσαν οι νεότεροι, κι όταν άρχιζε ο συρτός, έμοιαζε σαν να κυλούσε το ποτάμι της ζωής μέσα στην πλατεία.

Το μαθητικό πηλήκιο

 

Το Μαθητικό Πηλήκιο – Σήμα Τιμής και Μνήμης

[Του Τάκη Ευθυμίου]

Στην κιτρινισμένη από τον πανδαμάτορα χρόνο ασπρόμαυρη φωτογραφία  του 1963 από το Γυμνάσιο Αγίου Γεωργίου Φθιώτιδας, οι μαθητές παρελαύνουν φορώντας το πηλήκιό τους με σοβαρότητα και υπερηφάνεια. Το βήμα τους είναι ρυθμικό, τα πρόσωπά τους σφιγμένα, και στο μέτωπο καθρεφτίζεται όχι μόνο η παιδική ηλικία, αλλά κι ένα ολόκληρο ήθος εποχής. Το μαθητικό πηλήκιο δεν ήταν ένα απλό κομμάτι στολής· ήταν ένα σύμβολο τιμής, πειθαρχίας και συλλογικής ταυτότητας.

Η ιστορία του πηληκίου ξεκινά στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν το ελληνικό σχολείο προσπαθεί να αποκτήσει ενιαία μορφή και να εμφυσήσει στους μαθητές το πνεύμα της ευταξίας και της αξιοπρέπειας. Το πηλήκιο, εμπνευσμένο από τα στρατιωτικά πρότυπα της εποχής, φοριόταν με τον ίδιο σεβασμό που ένας στρατιώτης φορεί το πηλήκιό του. Στο χείλος του πηληκίου λαμπύριζε το εθνόσημο και το σήμα του σχολείου ΓΑΓ κι από κάτω, στις ψυχές τους, το άγγιγμα μιας εποχής που πίστευε πως η παιδεία ήταν ιερή τελετή.   Θύμιζε ότι ο μαθητής δεν εκπροσωπούσε μόνο τον εαυτό του, αλλά και έναν θεσμό: τη γνώση, την πατρίδα, το μέλλον.

"Α.Ε. ΚΕΡΑΥΝΟΣ" Μνήμες-Ποδόσφαιρο & ψυχή

"Μνήμες, ποδόσφαιρο και ψυχή" σ' ένα μοναδικό φωτογραφικό λεύκωμα

Με βαθιά συγκίνηση και ιδιαίτερη χαρά, σας παρουσιάζουμε την επερχόμενη έκδοση ενός ξεχωριστού φωτογραφικού λευκώματος, έργο ζωής του αγαπημένου δασκάλου, συνταξιούχου εκπαιδευτικού και συγγραφέα Τάκη Χρ. Ευθυμίου, με καταγωγή από τον Άγιο Γεώργιο Τυμφρηστού.
Ένας πραγματικός δάσκαλος με “Δ” κεφαλαίο, που δεν δίδαξε μόνο γράμματα, αλλά και αξίες, ήθος και αγάπη για τον τόπο και την ιστορία του. Με τη γνωστή του ευαισθησία και την αγάπη του για την τοπική παράδοση και τον αθλητισμό, ο κ. Ευθυμίου δημιούργησε ένα λεύκωμα-θησαυρό.
Πρόκειται για μια ανθρώπινη, ιστορική και συναισθηματική καταγραφή της πορείας του Κεραυνού Αγίου Γεωργίου – της ομάδας-σύμβολο της περιοχής – από τις αρχές της δεκαετίας του ’50 μέχρι και σήμερα. Μέσα από τις σελίδες του, ξετυλίγεται η ιστορία μιας ομάδας που υπήρξε κάτι πολύ περισσότερο από ένα αθλητικό σωματείο: ήταν σημείο αναφοράς, κοινωνικός πυρήνας και πηγή υπερηφάνειας για ολόκληρη την κοινότητα.

Το καφενείο "Ακροπόλ" των Αφων Μυλωνά

ΧΩΡΙΑΝΑ ΚΙ ΑΛΑΡΓΙΝΑ

ΤΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ «ΑΚΡΟΠΟΛ» ΤΩΝ ΑΦΩΝ ΜΥΛΩΝΑ

[Του Τάκη Ευθυμίου]

«Στο καφενεδάκι του  Μυλωνά 6-7-57» θυμίζει η λεζάντα γραμμένη πίσω με μελάνι. Πρέφα από την  «παλιοπαρέα»  με το απαραίτητο  λουκουμάκι  στην  υγεία  των χαμένων.  Στέλιος Κουμαντάνος,  Θεμιστοκλής Θεοδοσόπουλος,  Νίκος Δρόσος, Ηλίας Μυλωνάς  και Γιάννης Παπαχαραλάμπους (από αριστερά).

Σ

το δυτικό σημείο της μεσαίας συνοικίας του χωριού μας και στο ισόγειο της κατοικίας των φιλοπρόοδων αδερφών Κώστα & Ηλία Μυλωνά λειτουργούσε καφενείο με την επωνυμία «ΑΚΡΟΠΟΛ». Διέθετε σφαιριστήρια και τυχερά παιχνίδια όπως λάικα, όπου η νεολαία του χωριού μας διασκέδαζε.

Ο ίδιος χώρος κάθε Τετάρτη και Κυριακή μετατρεπόταν σε αίθουσα χειμερινού κινηματογράφου. Εδώ προβλήθηκαν σπουδαίες κινηματο-γραφικές ταινίες εποχής που διασκέδαζαν και μόρφωναν τους Αγιωργίτες. Στο καφενείο «ΑΚΡΟΠΟΛ» εκτός από χαρτοπαιξία πραγματοποιούνταν συγγενικές-φιλικές  συνάξεις και γλέντια.

Ακολουθούν μερικές φωτογραφίας που δίνουν ανάγλυφα το κλίμα εκείνης της αλησμόνητης  εποχής.  

Το κτήριο όπου στεγαζόταν στο ισόγειο το καφενείο «ΑΚΡΟΠΟΛ» και στον πρώτο όροφο το Αγροτικό Ιατρείο, τότε που ο Αη Γιώργης έσφυζε από ζωή

Το καφενείο του Πάνου Κουμαντάνου

 ΧΩΡΙΑΝΑ ΚΙ ΑΛΑΡΓΙΝΑ

ΤΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ ΤΟΥ ΠΑΝΟΥ ΚΟΥΜΑΝΤΑΝΟΥ

[Του Τάκη Ευθυμίου]

Ο καφετζής Πάνος Κουμαντάνος καμαρώνει δίπλα στο ψυγείο «Μέλισσα» με παγοκολόνες που προμηθεύτηκε για τις ανάγκες του καφενείου του τη δεκαετία του 1950

Τ

ο καφενείο του βρισκόταν κι αυτό στην πέρα συνοικία του χωριού μας, απέναντι από το περίπτερο του Γιάννη Τσιμάρα. Ο Πάνος υπήρξε δραστήριος και προοδευτικός επιχειρηματίας. Στο καφενείο του λειτουργούσε ο ίδιος και κουρείο. Μάλιστα ήταν από τους πρώτους που προμηθεύτηκε ηλεκτρική κουρευτική μηχανή.

Στην αυλή του καφενείου υπήρχε κληματαριά κι αυτός ο χώρος χρησιμοποιούταν για πετάλωμα των αχθοφόρων τετράποδων ζώων, φυσικά από τον ίδιο.

Το καφενείο αυτό ήταν το τελευταίο που λειτουργούσε στην δυτική συνοικία μέχρι τη δεκαετία του 2000.

Δημοσιεύουμε δύο ακόμα φωτογραφίες που αναφέρονται σ’ αυτό το καφενείο, ελπίζοντας να ξυπνήσουμε θύμησες αλαργινές στους παλιότερους χωριανούς μας.

Μπροστά στη χιονισμένη αυλή του καφενείου του ο Πάνος Κουμαντάνος επιδίδεται σε χιονοπόλεμο με συγγενικές του γυναίκες

Ο καφετζής Πάνος Κουμαντάνος με τη σύζυγό του Αγγέλω ψήνουν καφέδες για τους πανηγυριώτες στους Αγίους Αποστόλους το 1970

 

Ο Ι. Ν. Κοίμησης της Θεοτόκου Μεγάλης Κάψης

 

Ο Ι. Ν. Κοίμησης της Θεοτόκου Μεγάλης Κάψης

Νίκος Δημ. Παπαδιονυσίου

Ο Ι.Ν. Κοιμήσεως της Παναγίας, φωτογραφία μου πριν 15ετία…

Ο Ι. Ν. Κοίμησης της Θεοτόκου, η νεκροταφειακή Παναγία της Μεγάλης Κάψης, ανεγέρθη το 1693 από τον επίσκοπο Νέων Πατρών (Πατρατζίκι, μετέπειτα Υπάτης. στη Τουρκοκρατία) Ιωαννίκιο, όταν οι Τούρκοι επέτρεψαν την ανέγερση εκκλησιών. Ο Ιωαννίκιος διέμεινε στο Κάψι από το 1690 για τον φόβο τους τη περίοδο αυτή του τέλους του 17^ου με 18^ο αι. και τις μάχες σε Φθιώτιδα- Ευρυτανία Βενετών, Τούρκων, Ελλήνων εξωμοτών. Πέθανε το 1693 και τάφηκε σ’ αυτό, σημαδεύοντας την χρήση του χώρου του Ι.Ν ως χριστιανικού νεκροταφείου.

Το νεκροταφείο, χρησιμοποιούταν από παλιότερα, τα χρόνια του χωριού Μεταξά, των τριών μετέπειτα χωριών, Μεγάλη Κάψη, Μεσαία Κάψη, Πέρα Κάψη και πολύ παλαιότερα, σε χρόνια παγανιστικά, δεδομένου ότι κάποιοι σε παλιά αναγνώσματά μου, θεωρούσαν ότι ο εκχριστιανισμός των Αγράφων ολοκληρώθηκε τον 15^ο αι.!. Παρά ταύτα το 1480 και ΄85 ανεγέρθησαν δυο Ι.Ν. στη Ζημιανή (Δίκαστρο), πριν απαγορευτεί η ανέγερση από τους Τούρκους, που καθαιρέθηκαν- αντικαταστήθηκαν το 1925.

Παιδί, καθώς παρακολουθούσα με μεγάλους τη διάνοιξη του δρόμου περί το 1951-52 από τη δημοσιά με το Σχέδιο Μάρσαλ, έναν μικρό προωθητή γαιών να σκάβει έξω από τα όρια του νεκροταφείου, οστά από άγνωστους τάφους, χωρίς  επισήμανση, σταυρό ή έστω πέτρα, κατηφόριζαν στο πρανές εκσκαφής.

Αυτό δήλωνε την επί πολλά χρόνια χρήση του χώρου ως νεκροταφειακού.

Η απόπειρα δολοφονίας κατά του Ελευθερίου Βενιζέλου στη Λαμία το 1932

 

Η ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΔΟΛΟΦΟΝΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΣΤΗ ΛΑΜΙΑ ΤΟ 1932

[Άγνωστες πτυχές]

Του Τάκη Ευθυμίου

Ο εθνάρχης Ελευθέριος Βενιζέλος όσο συμπάθεια εισέπραττε  από τους οπαδούς του, άλλο τόσο μίσος εισέπραττε από τους αντιφρονούντες. Οι δολοφονικές απόπειρες εναντίον του συνιστούν ένα ξεχωριστό κεφάλαιο στην πολυκύμαντη βιογραφία του. Οι γνωστότερες είναι στον Σιδηροδρομικό Σταθμό της Λυών στο Παρίσι το 1920, στη λεωφόρο Κηφισίας το 1933, στις Αρχάνες Ηρακλείου το 1897 και στη Θεσσαλονίκη το 1912. Βέβαια υπήρξαν και άλλες λιγότερο γνωστές όπως στη Θεσσαλονίκη το 1917, στη Βουλή το 1917, στην Αθήνα το 1918, στη Λαμία το 1933, στο σπίτι του απέναντι από το Βυζαντινό Μουσείο το 1933 και τέλος στο Φάληρο το ίδιο έτος.

Εμάς θα μας απασχολήσει η περίπτωση της ιδιαίτερης πατρίδας μας της Λαμίας, επειδή οφείλουμε να γνωρίζουμε όχι μονάχα τις ένδοξες σελίδες της ιστορίας μας, αλλά και τις μελανές για διδαχή και παραδειγματισμό.

Η απόπειρα δολοφονίας του Ελευθερίου Βενιζέλου στη Λαμία το καλοκαίρι του 1933 εντάσσεται στο ιδιαίτερα τεταμένο πολιτικό κλίμα της εποχής, που ακολούθησε το αποτυχημένο βενιζελικό στρατιωτικό κίνημα της 6ης Μαρτίου 1933.

Ιστορικό Πλαίσιο

Στις εκλογές της 5ης Μαρτίου 1933, οι Φιλελεύθεροι του Βενιζέλου ηττήθηκαν από τον Λαϊκό Συνασπισμό υπό τον Παναγή Τσαλδάρη. Οι βενιζελικοί φοβήθηκαν παλινόρθωση της μοναρχίας και επιχείρησαν στρατιωτικό κίνημα (6 Μαρτίου), που όμως απέτυχε. Ακολούθησε κλίμα αντεκδίκησης και πολιτικής πόλωσης ανάμεσα σε βενιζελικούς και αντιβενιζελικούς.

Πρακτική εξάσκηση στην Αγγλία με την L.A.E.S.T.E του Ν. Παπαδιονυσίου

 

1964:Από την πρακτική μου εξάσκηση στην Αγγλία με την I.A.E.S.T.E

Νίκος Δημητρίου Παπαδιονυσίου, Μ.Μ.Μ./ΕΜ.Π..

Κοπή άνθρακα στο μέτωπο  long walls με κοπτική μηχανή (Φωτό από διαδίκτυο)

Εισαγωγή με λίγα για την N.C.B και τη χώρα 

Το καλοκαίρι του 1964 πήρα μια θέση μέσω του I.A.E.S.T.E. για πρακτική εξάσκηση σε ανθρακωρυχείο της τότε πασίγνωστης National Coal Board (N.C.B). Μέχρι τα χρόνια της Θάτσερ η δημόσια εταιρία απασχολούσα 10κάδες χιλιάδες ανθρακωρύχους και λοιπό προσωπικό. Εξόρυσσε τον περίφημο αγγλικό ανθρακίτη που μετέβαλε την Αγγλία στη πρώτη βιομηχανική χώρα στο κόσμο με την Βιομηχανική Επανάσταση. Σε όλη την Αγγλία έβλεπες τα ικριώματα των ανελκυστήρων με τους τροχούς στην κορυφή τους να ανεβοκατεβάζουν στα βαθιά πηγάδια ανθρώπους, κάρβουνο κι υλικά. Ειδικά στα Midlands, στην Μεσαγγλία, περνώντας με αυτοκίνητο από κωμοπόλεις και χωριά έβλεπες τα ικριώματα αυτά και σε πλατείες τους, ένδειξη της παλαιότητας λειτουργίας τους και στην αρχή δημιουργίας του χωριού γύρο από τα φρέατα.

Με τα χρόνια, την έρευνα για πετρέλαιο, τη κατάργηση των εργοστασίων φωταερίου με τα οποία ήσαν συνδεδεμένα όλα σχεδόν τα εγγλέζικα νοικοκυριά για ήπιες μορφές ενέργειας, τη κατάργηση της ατμοκίνησης και την άνοδο του κόστους εκμετάλλευσης, ελαττώθηκε σταδιακά η παραγωγή, μέχρι που η Θάτσερ έβαλε τέρμα στην εταιρία, ή αν ακόμη κάτι έχει απομείνει σήμερα που αγνοώ, θα είναι σκιά του παρελθόντος της N.C.B, κάτι που να δείχνει μόνο τι ήταν, σύμφωνα με τη προσκόλληση των Άγγλων με το παρελθόν τους.

Το καφενείο της Κώτσαινας

ΤΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ ΤΗΣ ΚΩΤΣΑΙΝΑΣ 

Β

ρισκόταν στην πέρα συνοικία του Αγίου Γεωργίου. Ήταν ένα απλό κλασικό καφενείο γειτονιάς που σέρβιρε ελληνικό καφέ, αναψυκτικά και διάφορα ποτά όπως τσίπουρο, κρασί και βέβαια μπύρα.

Τα χειμωνιάτικα βράδια οι θαμώνες κοντά στην ξυλόσομπα επιδίδονταν στην χαρτοπαιξία, κυρίως «κολτσίνας» και «ξερής» και σπάνια «κουμ καν», στοιχηματίζοντας το ξερολούκουμο που τρώγανε ή το παίρνανε για το σπίτι να γλυκάνουν τα μικρά παιδιά τους. Επίσης οι πιο μερακλήδες παίζανε και τάβλι. Η γιαγιά Κώτσαινα (προσωνύμιο που προερχόταν από το όνομα του άντρα της Κώστα, συνηθισμένη ονοματοθεσία των παντρεμένων γυναικών στο χωριό μας), πάντα αεικίνητη, εξυπηρετούσε με ευγένεια τους πελάτες.

Τελευταία που το διαχειριζόταν η νύφη της Μαρία (Τάσαινα, από το όνομα του άντρα της Τάσο) γινόταν ολονύχτια γλέντια με βραστό κόκορα που ετοίμαζε με μαστοριά η ίδια. Ο ίδιος έζησα τέτοια γλέντια τη δεκαετία του 1980-90, τότε που στο χωριό μας κατοικούσαν αρκετοί δημόσιοι υπάλληλοι.

Ακολουθούν δύο φωτογραφίες που δασώθηκαν και προσδιορίζουν απόλυτα τη λειτουργία του.

 

Στιγμιότυπο από το καφενείο της Κώτσινας

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου

ΟΙ Ι.Ν. ΑΓΙΩΝ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΑ & ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΣΤΟ ΚΑΨΙ

Οι Ι.Ν. Αγίων Παντελεήμονα και Παρασκευής στο Κάψι

Νίκος Δημητρίου Παπαδιονυσίου 

 

Ο Ι.Ν. του Αγίου Παντελεήμονα αναφέρεται σαν μοναστηριακή εκκλησιά στις «διαλελυμένες Μονές» της Ι. Μητρόπολης Φθιώτιδος.

Άγνωστο πότε κτίστηκε. Εικάζω λίγο μετά το 1778, όταν ο Πατροκοσμάς ο Αιτωλός (ή Κώνστας Σκόνδρας ή Εσωχωρίτης ή Βραχωρίτης ή Ανυφαντής ή Δημητρίου, επίθετα μή εξακριβωμένα) περιτριγύριζε κηρύσσοντας  και τα μέρη μας (Ρούμελη, Ήπειρο, Μακεδονία, κλπ) με τις ιατρικές του γνώσεις και θαύματα, η δωρεάν καλοσύνες του στους χωρικούς, διδάσκοντας μεταξύ των άλλων τους κατοίκους που εξολοθρεύονταν από επιδημίες, τα «θανατικά», να φτιάχνουν εκκλησιές και παρεκκλήσια αφιερωμένα σε θαυματουργούς Αγίους, θεραπευτές ασθενειών.

Τότε κτίστηκαν και στα χωριά του Τυμφρηστού πολλές εκκλησιές και παρεκκλήσια, πιθανέστατα και τα δικά μας των θαυματουργών Αγίων Παντελεήμονα της Μεγάλης Κάψης, με σπουδές ιατρικής, θεραπεία παραλυτικού και ίσως και της Αγίας Παρασκευής, θεραπεύτριας των ματιών και προστάτιδάς τους, παλιάς νεκροταφειακής εκκλησιάς της παλιάς Μεσαίας Κάψης πριν το χωριό μεταφερθεί στη νέα του θέση μετά την σταδιακή κατολίσθηση και καταστροφή του. Την Αγία Παρασκευή που μας μπερδεύει με τις εντοιχισμένες κτητορικές της πινακίδες, το 1977, το 1922, το 1868 (!). Την αγαπάμε όμως και τιμούμε σαν δική μας Μεγαλοκαψιώτικη, παρέα καθώς είναι με τον Άγιο Παντελεήμονά μας.

Εγκαίνια Λαογραφικού Μουσείου Δικάστρου

ΤΟ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΘΕΝ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΔΙΚΑΣΤΡΟΥ 

«Νικαίας-Καλλίδαμος- Φιλίστας»

Κατά την τελετή εγκαινίων του, εξ ολοκλήρου ανακαινισθέντος, Λαογραφικού Μουσείου Δικάστρου τον Αύγουστο του 2025 ο ένας εκ των ιδρυτών του Μουσείου, ο φίλτατος αντιστράτηγος Λεωνίδας Καρφής εκφώνησε τον παρακάτω πανηγυρικό λόγο. Αποτελεί υποχρέωση και εξαιρετική τιμή για μένα να τον δημοσιεύσω ώστε να γίνει κτήμα όλων μας:

 

Σεβασμιότατε, κ. Δήμαρχε, κ. δημοτικοί σύμβουλοι, κ. πρόεδροι της Κοινότητας, του Μουσείου και του Συλλόγου απανταχού Δικαστριωτών,

Κυρίες και Κύριοι,

Επιτρέψετε, να αναφερθώ, συνοπτικά, στις απαρχές της ίδρυσης του Μουσείου μας που εγκαινιάζουμε, σήμερα και στα ιστορικά και λαογραφικά εκθέματά του.

Αισθανόμαστε, οι Δικαστριώτες, ότι είναι εξαιρετική και τιμητική, η σημερινή ημέρα, για το Δίκαστρο, διότι εγκαινιάζεται, και επίσημα, το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο του, το οποίο είναι το ιστορικό καύχημα του χωριού και του καθενός μας.

Η ίδρυση αυτού του Μουσείου ξεκίνησε, τυχαία, δεν ήταν προκαθορισμένη, ούτε προγραμματισμένη.

Τρείς Δικαστριώτες, ο καθηγητής Λάμπρος Γράββαλος, ο δάσκαλος Νίκος Σωτηρόπουλοος και ο αντιστράτηγος Λεωνίδας Καρφής, (η σειρά κατά ηλικία), το καλοκαίρι του1993, σε έναν από τους περιπάτους μας, προς τη Μεγάλη Βρύση, συζητώντας για το μέλλον του Δικάστρου, καταλήξαμε, σε μια πολύ γενναία και σπουδαία απόφαση, Να ιδρύσουμε Μουσείο στο Δίκαστρο.