Παραπόταμοι Σπερχειού

ΟΙ ΠΑΡΑΠΟΤΑΜΟΙ ΤΟΥ

ΣΠΕΡΧΕΙΟΥ

του Βασίλη Κανέλλου

Συνεχίζοντας την πορεία του προς το Μαλιακό ο Σπερχειός δέχεται ένα πλήθος μικρών και μεγάλων χειμάρρων. Οι σπουδαιότεροι είναι:

Ρουστανίτης

 Συμβάλλει στη δεξιά  όχθη του Σπερχειού και στο ύψος των χωριών Λευκάδα-Πτελέα. Είναι μεγάλος χείμαρρος, με ορεινή κοίτη 9 χλμ. περίπου και πηγάζει από τα όρη Οξιά και Τυμφρηστός. Είναι αρκετά ορμητικός και προκαλεί πολλές φορές, ιδίως το χειμώνα, ζημιές στις παρόχθιες καλλιέργειες. Τα νερά του χρησιμοποιούνται για την άρδευση και πρόσφατα κατασκευάστηκαν και ήδη λειτουργούν 2 μικρά υδροηλεκτρικά εργοστάσια.

Βίστριζα

Το φράγμα της Βίστριζας

Είναι ο μεγαλύτερος παραπόταμος του Σπερχειού και συμβάλλει στη δεξιά όχθη του, κοντά στο χωριό Καστρί. Σχηματίζεται από 2 άλλους μικρότερους χειμάρρους, το Γαρδικιώτη που πηγάζει από το όρος Οξιά και το Σμοκοβίτη που πηγάζει από τα όρη Βαρδούσια και Οίτη. Η ορεινή του κοίτη υπερβαίνει τα 40 χλμ. και η πεδινή έχει μήκος 6 χλμ. περίπου.

       Είναι πολύ ορμητικός χείμαρρος και μεταφέρει κροκάλες και άφθονο χονδρόκοκκο και λεπτόκοκκο υλικό. Η μεγάλη λεκάνη απορροής, η ορμητικότητά του και οι τεράστιες ποσότητες των υλικών που μεταφέρει κάθε φορά, είχαν σαν αποτέλεσμα να δημιουργήσουν έναν μεγάλο κώνο απόθεσης, με τη μορφή δέλτα, που εκτείνεται σε μεγάλες αποστάσεις δεξιά και αριστερά και προς βορρά, μέχρι τους πρόποδες της Όθρης.

       Το υδρωνύμιο Βίστριζα είναι σλαβικής προέλευσης (Bistrii =ταχύς, ορμητικός). Ονομάζεται επίσης και Ίναχος, από τα προϊστορικά ακόμα χρόνια.  Στην περί τον Ίναχο περιοχή κατοικούσαν οι Ιναχιείς, οι οποίοι συγκρούστηκαν και νικήθηκαν από τους Αινιάνες.

       Το  1977  κατασκευάστηκε αγωγός ύδρευσης που μεταφέρει πόσιμο νερό   από τις πηγές «Κανάλια Πύργου Υπάτης» σε οικισμούς των δήμων Σπερχειάδος, Υπάτης και Μακρακώμης. Αρδεύονται, επίσης, και χιλιάδες στρέμματα καλλιεργήσιμων εκτάσεων των περιοχών Σπερχειάδας και Υπάτης. Το 1991 άρχισε η κατασκευή υπόγειου φράγματος, προσαγωγών διωρύγων και 2 υδατοδεξαμενών, που σε συνδυασμό με τα έργα αναδασμού που βρίσκονται σε εξέλιξη θα βελτιώσουν τις συνθήκες άρδευσης. Από το 2005 λειτουργούν επίσης και 2 μικρά υδροηλεκτρικά εργοστάσια.  

Ξεριάς Υπάτης

Πηγάζει από το όρος Οίτη και η ορεινή του κοίτη έχει μήκος 5 χλμ.  περίπου. Μετά την έξοδό του από το βουνό, διαχωρίζεται σε 4-5 μικρότερους χειμάρρους, που όλοι τους καταλήγουν στο Σπερχειό, σχηματίζοντας έναν πολύ μεγάλο κώνο απόθεσης με κροκαλογενή εδάφη. Μεταφέρει πολύ νερό κατά την περίοδο των βροχοπτώσεων, από το φθινόπωρο έως την άνοιξη, ενώ το καλοκαίρι συνήθως στερεύει. Τα πηγαία νερά του είναι ελάχιστα.  

Γοργοπόταμος

Πηγάζει από τις ψηλότερες κορφές της Οίτης, λίγο πιο κάτω από το χωριό Πυρρά. Η ορεινή κοίτη του, που έχει μήκος 8 χλμ. περίπου, είναι βραχώδης και επικλινής και διερχόμενη μέσα από απόκρημνα εδάφη και χαράδρες, καταλήγει ορμητικά στην κοιλάδα του Σπερχειού, κοντά στο χωριό Φραντζή. Στην ορμητική- γοργή ροή του οφείλεται προφανώς και η ονομασία του. Κατά τη διαδρομή του, δέχεται άφθονα πηγαία νερά. Οι πηγές του, με το αρίστης ποιότητας νερό τους, υδρεύουν την πόλη της Λαμίας και άλλα παρακείμενα χωριά, ενώ λειτουργεί και εργοστάσιο  εμφιάλωσης πόσιμου νερού.

       Ο κώνος απόθεσής του, μαζί με τους κώνους των γειτονικών χειμάρρων, σχηματίζουν έναν μεγάλο κώνο, συναποτελούντες τη μεγάλη πεδιάδα της Ηράκλειας. Η αρχαία ονομασία του ήταν Δύρας και στα χρόνια των Περσικών πολέμων χυνόταν στο Μαλιακό κόλπο, απέχοντας τρία χλμ. περίπου από το σημείο εκβολής του Σπερχειού.

Μαυρονέρια

 Ο χείμαρρος πηγάζει από τις ανατολικές πλαγιές της Οίτης, διέρχεται μέσα από το χωριό Μοσχοχώρι και εκβάλλει στο Γοργοπόταμο. Ο Μέλας (η αρχαία ονομασία του) στα χρόνια των Περσικών πολέμων χυνόταν κι αυτός στο Μαλιακό κόλπο, σε απόσταση 3 χλμ. περίπου από το Δύρα.

       Η ορεινή κοίτη του είναι σχετικά μικρή και το μεταφερόμενο υλικό στον κώνο απόθεσής του είναι χονδρόκοκκος, κροκάλες και λεπτόκοκκος.

Ασωπός

Πηγάζει από το όρος Οίτη, ρέει ανάμεσα από τα χωριά Ελευθεροχώρι και Δέλφινο και διερχόμενος μέσα από σύμπλεγμα βράχων, που ονομάζονται «Σιδερόπορτα», εισέρχεται στην κοιλάδα του Σπερχειού και εκβάλλει στον ομώνυμο ποταμό, βορειοδυτικά της Γέφυρας της Αλαμάνας. Θεωρείται ότι χωρίζει την Οίτη από το Καλλίδρομο. Κατά τους Περσικούς πολέμους, χυνόταν στο Μαλιακό. Η ορεινή κοίτη του έχει μήκος 8 χλμ. και το μεταφερόμενο υλικό στον κώνο απόθεσής του είναι κροκάλες, χονδρόκοκκος και λεπτόκοκκος.  Ονομάζεται και Καρβουναριάς.

       Στον Ασωπό χύνεται και ένας μικρότερος χείμαρρος, ο Φοίνιξ, που συγκεντρώνει νερά από το Καλλίδρομο, κυρίως. Είχε δώσει τα παλιά χρόνια το όνομά του στη θειούχα πηγή των Ψωρονερίων (πηγή Φοίνικα).