Ο Τσολιάς της Λαμίας

Ο Τσολιάς του Πάρκου Λαμίας

& ο γλύπτης Περαντινός

(της Έφης Παπαευθυμίου, Εφόρου Δημ. Πινακοθήκης Λαμίας)

Η Πλατεία Πάρκου είναι μία από τις πιο πολυσύχναστες πλα­τείες της Λαμίας στο κέντρο της οποίας δεσπόζει ο ορειχάλκινος ανδριάντας του Έλληνα «τσολιά», που πήρε μέρος στους Βαλκανι­κούς πολέμους του 1912-13. Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι ήταν δύο πό­λεμοι που έγιναν στα Βαλκάνια, το 1912-1913, στους οποίους αρχικά η Βαλκανική Συμμαχία (Σερβία, Μαυροβούνιο, Ελλάδα και Βουλγαρία) επιτέθηκαν και απέσπασαν από την Οθωμανική Αυτο­κρατορία τη Μακεδονία και το μεγαλύτερο μέρος της Θράκης, ενώ στη συνέχεια, μετά τις διαφωνίες μεταξύ των νικητών για τον τελικό διαμοιρασμό των εδαφών, ξέσπασε δεύτερος πόλεμος (αυτή τη φορά με τη συμμετοχή και της Ρουμανίας) από τον οποίο εξήλθε τε­λικά ηττημένη η Βουλγαρία, χάνοντας το μεγαλύτερο μέρος των εδαφών που είχε αρχικά κατακτήσει.

Μετά τη νικηφόρα, για την Ελ­λάδα, έκβαση των δύο Βαλκανικών πολέμων εναντίον της Οθω­μανικής αυτοκρατορίας, η χώρα μας προσάρτησε στην εδαφική της επικράτεια τη Θράκη, τη Μακεδονία, την Ήπειρο, τα νησιά του Αι­γαίου (εκτός από την Τένεδο που παρέμεινε τουρκική και τα Δωδεκάνησα που παρέμειναν υπό ιταλική κατοχή) και την Κρήτη. Όπως αναφέρεται στην Ιστορία του Ελληνικού έθνους (τόμος ΙΔ, σελ. 354): «Η Ελλάδα απαλλασσόταν οριστικά οπό την εδαφική καχεξία, η οποία είχε συνυφανθεί στη διάρκεια του 19ου αιώνα με την οικονομική στενότητα, τη στρατιωτική ανεπάρκεια και τη δι­πλωματική αδυναμία. Η απόδοση στην καλλιέργεια των πλουσίων εδαφών που ανακτήθηκαν, η διάνοιξη νέων επικοινωνιακών οδών με το εσωτερικό της Βαλκανικής, οι νέες δυνατότητες στο στρα­τιωτικό και τα νέα μεγέθη στον οικονομικό τομέα συνέθεταν εικόνα αισιοδοξίας. Και ακόμη, πέρα από τα ποσοτικά δεδομένα, η ομό­νοια και η ομοψυχία στο επίπεδο τόσο της ηγεσίας, όσο και του λαού, αποτελούσαν το ασφαλέστερο έρεισμα για την ολοκλήρωση της εσωτερικής ανόρθωσης και την πληρέστερη δικαίωση των εθνικών προσδοκιών».

   Η ανέγερση λοιπόν του ανδριάντα της Πλατείας Πάρκου συνδέεται με την ιστορική μνήμη μιας εποχής, κατά την οποία η χώρα μας πέτυχε την ανάκτηση των εδαφών της ελευθερώνοντας τα από την τουρκική κατοχή και ολοκληρώνοντας τον τιτάνιο αγώνα που ξεκίνησε με την Επανάσταση του 1821.

   Ο ανδριάντας του Έλληνα τσολιά, εγκαταστάθηκε στην Πλα­τεία Πάρκου επί δημαρχίας του Ιωάννη Παπασιόπουλου (1955-1964), στο πλαίσιο της αισθητικής αναβάθμισης της πόλης και της προσπάθειας να προσλάβει η Λαμία την εικόνα μιας σύγχρονης αστικής πόλης. Σε έκθεση πεπραγμένων του τότε δημάρχου, κατα­χωρισμένων σε εφημερίδα της εποχής, αναφέρεται χαρακτηριστικό : «...η Πλατεία Πάρκου μεταβάλλεται εις την ωραιότερα με εγκατά­σταση ανδριάντα διά χρημάτων Ερανικής Επιτροπής του Τσολιά..». Ο ορειχάλκινος ανδριάντας του εικονιζόμενου Έλληνα «Τσολιά», είναι έργο του γλύπτη Νίκου Περαντινού, έχει ύψος 3 μέτρα και στήθηκε στην Πλατεία Πάρκου της Λαμίας, το έτος 1963. Ο Νίκος Περαντινός, ένας από τους σημαντικότερους γλύπτες της γενιάς του ‘30, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1910 και πέ­θανε το 1991. Οι γονείς του ήταν Κυκλαδίτες και έτσι εξηγείται η αγάπη του για την Πάρο, που τη θεωρούσε πατρίδα του πιο λευκού και διάφανου μαρμάρου στον κόσμο, του περίφημου «λυχνίτη» και πατρίδα της αρχαίας Γλυπτικής, εξαιτίας ακρι­βώς του μαρμάρου. Το παριανό μάρμαρο, είναι το μάρμαρο που πάνω σε αυτό δούλεψε ο Αγοράκριτος, ο Σκόπας και τόσοι άλλοι, για να γίνουν τα εξαιρετικά έργα γλυπτικής της αρχαιότητας. Σπού­δασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, με δάσκαλο το Θωμά Θωμόπουλο. Αποφοιτώντας, του απονεμήθηκε το Χρυσοβέργειο βραβείο.

Ο γλύπτης Νίκος Περαντινός

Από το 1935-1940, συνεργάστηκε με τον γλύ­πτη Μιχαήλ Τόμπρο και το 1941, διορίστηκε μουσειακός γλύπτης στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, άπου εκτέλεσε σημαντικές ερ­γασίες αποκατάστασης αρχαίων γλυπτών. Το 1947, με υποτροφία της Γαλλικής Ακαδημίας Αθηνών πήγε στο Παρίσι, για να παρακο­λουθήσει μαθήματα στην Ακαδημία Julian και τη Σχολή Καλών Τε­χνών. Είναι δάσκαλος της απλότητας και της κλασικής φόρμας, βαθιά επηρεασμένος από τον ανθρωποκεντρισμό και το μέτρο της αρχαίας ελληνικής τέχνης. Για το έργο του, απέσπασε πολλές δια­κρίσεις και βραβείο. Λίγο πριν πεθάνει, η Ακαδημία Αθηνών σε ανα­γνώριση του έργου του, στις 23 Μαρτίου του 1991, του απένειμε το «Αριστείο Γλυπτικής». Συνολικά έχουν στηθεί μέχρι σήμερα, 86 έργα του σε δημόσιες πλατείες του εσωτερικού και του εξωτερι­κού. Παράλληλα με τη γλυπτική, ασχολήθηκε με τη μεταλλιογραφία. Από την πλούσια συλλογή μεταλλίων που φυλάσσονται στο Μουσείο Γλυπτικής «Νίκος Περαντινός» της Πάρου, μαζί με τα 192 γλυπτά και ανάγλυφα που δώρισε ο γλύπτης στο νησί της Πάρου, ξεχωρίζουμε και αναφέρουμε στο σημερινό άρθρο, το αναμνηστικό χρυσό νόμισμα που κόπηκε το 1978, με την αφορμή της σύνδεσης της Ελλάδας με την ΕΟΚ. Στην μπροστινή όψη του νομίσματος, απεικονίζεται ο Απόλλωνας καθισμένος πάνω στον Ομφαλό, ενώ περιμετρικό υπάρχει η επιγραφή «Αμφικτιόνων».

Έτσι, την επόμενη φορά που θα αντικρύσουμε τον Έλληνα τσο­λιά στην Πλατεία Πάρκου, ίσως μπορέσουμε να αντιληφθούμε κα­λύτερα αυτό που σιωπηλά με την παρουσία του αντιπροσωπεύει, παρατηρήσουμε την ορμητική κίνηση του σώματος, την αποφασι­στικότητα στο βλέμμα, την εξιδανίκευση του μαχητή των ιδανικών ενός ολόκληρου έθνους στις αρχές του 20^ου αιώνα.-

Πηγή: «Λαμιακή Φωνή»

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου