TREILER

Το παρόν Ιστολόγιο έχει σκοπό να περισώσει & να προβάλλει τη ρουμελιώτικη ιστοριολαογραφία -

Τετάρτη 29 Φεβρουαρίου 2012

Μαρτιάτικο βραχιόλι

Πρωτομαρτιάτικα βραχιολάκια


Ο ερχομός του Μάρτη, άθελά μας μάς προβάλλει στη μνήμη μας σαν κινηματογραφική ταινία, μια μικρή συνήθεια που τηρούσαμε την πρωτομαρτιά με θρησκευτική, μάλιστα, ευλάβεια.
Πρόκειται για το «Μάρτη», ένα βραχιολάκι καμωμένο από ασπροκόκκινη στριφτή κλωστή που περίσσευε από το υφάδι του αργαλειού και που φύλαγε η μάνα μας για τέτοιες στιγμές.
Ήταν απαράβατη συνήθεια και πατροπαράδοτο έθιμο να φορέσουμε όλοι οι πιτσιρικάδες στο χέρι μας αυτό το βραχιολάκι που είχε διάφορους συμβολισμούς.

Ασφαλώς το κόκκινο χρώμα είναι ένα έντονο σημάδι, μία οριακή γραμμή που σηματοδοτούσε το διώξιμο του χειμώνα και τον ερχομό της άνοιξης.

Ακόμα, φορώντας το δεν μαυρίζαμε από τον καυτό μαρτιάτικο ήλιο, όπως μας έλεγε η μάνα μας και φυσικά δεν είχαμε κανένα λόγο να μην την πιστέψουμε.
Κάτι άλλο σημαντικό, δεν έπρεπε να το χάσουμε, ούτε να το καταστρέψουμε αλλά στο τέλος του μήνα το τοποθετούσαμε προσεχτικά πάνω στο φράχτη για να ‘ρθουν και να το πάρουν τα χελιδόνια, οι αγγελιοφόροι αυτοί της άνοιξης, για να χτίσουν μαζί με λάσπη τη φωλιά τους. Όποιο παιδί δεν άφηνε το «Μάρτη» του για τα χελιδόνια, είχε την ατυχία αυτά να μη φωλέψουν στο σπιτικό του.
Ασήμαντες συνήθειες, ξεχασμένα σχεδόν ήθη και έθιμα που όμως έδιναν κάποιο χαρακτηριστικό νόημα στην παιδιάστικη  ζωή μας.

Για τον καυτό ήλιο του Μάρτη ο θυμόσοφος λαός μας λέει:

                  "Οπόχει κόρη ακριβή το Μάρτη ήλιος μην τη δει"
                  "Το Μάρτη ο ήλιος βάφει και πέντε μήνες δεν ξεβάφει"
                  "Ο ήλιος του Μαρτιού τρυπάει κέρατο βοδιού"
                  "Του Μάρτη οι αυγές με κάψανε, του Μάη τα μεσημέρια"

Για το έθιμο του «μάρτη» ο Κωστής Παλαμάς συνέθεσε τους παρακάτω ρομαντικούς στίχους:

                                    Ρόδιζ’ η πρώτη του Μάρτη μέρα
                                    και στο παιδάκι της η μητέρα
                                    γελώντας πάει:
                                    «Με μάρτη έρχομαι το λαιμό σου
                                    να στεφανώσω σαν άγγελό σου
                                    θα σε φυλάει.
                                    Από χρυσάφι, προτού να φέξει
                                    με τι φροντίδα το έχω πλέξει.
                                    Για το χρυσό μου!
                                    Με κάθε χρώμα το έχω ντύσει
                                    ουράνιο τόξο, που θα στολίσει
                                    τον ουρανό μου!»

Αλήθεια, φέτος πόσα παιδιά θα φορέσουν το μαρτιάτικο βραχιόλι τους;

Καλό μήνα! Χαρούμενη άνοιξη!

Τάκης Ευθυμίου


4 σχόλια:

tselos photos -Nature of Roumeli είπε...

Ο Μάρτιος, αφιερωμένος από τους Ρωμαίους στον θεό του πολέμου Άρη (Mars στα λατινικά) διεμβόλιζε τους μήνες Ανθεστηριώνα και Ελαφηβολιώνα του Αττικού ημερολογίου και σημαδευόταν από τις μεγάλες γιορτές των Ελλήνων , "μεγάλα εν άστει Διονύσια" και την γένεση του δράματος στην Αθήνα και τα ιωνικά "Δήλια" προς τιμήν του μουσηγέτη Απόλλωνα στη Δήλο.

Αλλά και σήμερα ο Μάρτης με την επέτειο της εθνεγερσίας, με την Σαρακοστή, τη γιορτή της Παναγίας και τους χαιρετισμούς δεν παύει να αποτελεί ένα ορόσημο ανάμεσα στον χειμώνα και την άνοιξη, ανάμεσα στον θάνατο και τη ζωή, στην ελευθερία και τη σκλαβιά . Μήνας γεμάτος συμβολισμούς και πανάρχαια έθιμα όπως τα "χελιδονίσματα", τη "Μαρτόλα" και φυσικά το δέσιμο του "Μάρτη" που αποτελεί κατάλοιπο της αρχαίας Ελληνικής λατρείας σε άμεση σύνδεση με την "κρόκη" που έδεναν οι μύστες στα Ελευσίνια μυστήρια και την απότοκη εξ' αυτού συνήθεια της περίδεσης χρωματιστών νημάτων, την οποία καταδίκασε ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος ως μη χριστιανική.

Ο "Μάρτης" λειτουργούσε σαν προληπτική εμπειρική ιατρική για τις περιπτώσεις της εαρινής χοριομηνιγγίτιδας , της ελονοσίας της φυματιώδους αδενοπάθειας κ.α .

Αυτά τα λίγα (για την οικονομία του blog) για να καταλάβουμε ότι οι πρόγονοί μας μόνο αφελείς και ανόητοι δεν ήταν .....

Καλό μήνα και καλή άνοιξη , Τάκη !!

Τακης είπε...

Και πάλι σ' ευχαριστούμε φίλε Ηλίε για τον πλούτο και την ποιότητα των σχολίων σου!

dimosf είπε...

Ωραίο και ενδιαφέρον θέμα!
Είναι έθιμο που το έχουν και άλλοι Βαλκάνιοι. Τουλάχιστον γνωρίζω για Ρουμανία και Βουλγαρία. Στη Φιλιππούπολη (Plovdiv) δίπλα στο αρχαίο θέατρο είναι ένα δέντρο που πάνε και αφήνουν το "Μάρτη" μετά το τέλος του μήνα.
Αλήθεια πως λειτουργεί η πρόληψη; Το έχω ξανακούσει αλλά δεν ξέρω κάτι σχετικά.
Καλή συνέχεια!

ΕΥΡΥΤΑΝΑΣ ΙΧΝΗΛΑΤΗΣ είπε...

Η σοφία και οι συμβολισμοί της λαϊκής παράδοσης αποτελούν ανεκτίμητο θησαυρό.
Καλό μήνα.