Μαντείο του Οδυσσέα στην Ευρυτανία

TO ΜΑΝΤΕΙΟ TOY ΟΔΥΣΣΕΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ

[Ιστορική & Λαογραφική προσέγγιση]

- Του Τάκη Ευθυμίου -

Ο ομηρικός ήρωας του τρωικού πολέμου πολυμήχανος Οδυσσέας, βασιλιάς της Ιθάκης, λατρεύτηκε σαν θεός σα διάφορα μέρη της πατρίδας μας. Το ίδιο συνέβη και στο άγριο  ευρυτανικό τοπίο από τους Ευρυτάνες, επειδή η επιτυχής κατάληξη του πολύχρονου και πολυβασανισμένου ταξιδιού του από την Τροία προς την Ιθάκη έδιναν ελπίδα και θάρρος στους Ευρυτάνες, που δύσκολα συμβίωναν στην κακοτράχαλη και κακοχείμωνη ευρυτανική γη.

Έτσι, λοιπόν, ίδρυσαν Μαντείο στ’ όνομά του που η ιστορική παράδοση το τοποθετεί σε μια σπηλιά σε τοποθεσία κοντά στη Καστανιά ή στην Αποκλείστρα, χωρίς όμως ν’ αποδειχθεί κάτι χειροπιαστό.

Κατά την περίοδο της επανάστασης του ’21 στη σπηλιά αυτή εύρισκε καταφύγιο ο οπλαρχηγός Καραϊσκάκης με τους άνδρες του γι’ αυτό και το Μαντείο μετονομάστηκε σε «Μαύρη σπηλιά».

Ο Αριστοτέλης, τώρα, ιστορικά στην "Ιθακήσιων Πολιτεία" αναφέρει: "Ευρυτάνες έθνος είναι της Αιτωλίας, ονομασθέν υπό Ευρύτου, παρ' οις μαντείον Οδυσσέως. Το δ' αυτό και Νίκανδρος φησίν εν Αιτωλικοίς". (Κανένα άλλο ιστορικό στοιχείο δεν έχουμε για το μαντείο του Οδυσσέα).

Ο Άγγλος ιστορικός C.M.Woodhouse το τοποθετεί με μεγάλη βεβαιότητα στη θέση που σήμερα βρίσκεται η Μονή Προυσού.  Έχουμε και εδώ το ίδιο φαινόμενο που επαναλαμβάνεται σε όλον τον πρώην αρχαιοελληνικό χώρο. Η "νέα" χριστιανική θρησκεία, για να εδραιωθεί στη συνείδηση του πληθυσμού αναγείρει ναούς ακριβώς πάνω στα ερείπια αυτών της παλιάς θρησκείας.

Ιστορικές αναφορές για την παρουσία του Οδυσσέα στο χώρο της Αιτωλίας έχουμε από τον Πλούταρχο και τον Απολλόδωρο: Επιστρέφοντας στην Ιθάκη συγκρούεται με τους σφετεριστές της εξουσίας του, τους οποίους εξοντώνει αποκαθιστώντας την κυριαρχία του. Όμως ο θάνατος των μνηστήρων προκάλεσε νέες τριβές στο βασίλειό του και ζήτησε να κριθεί από τον Νεοπτόλεμο (Πλούταρχος), ο οποίος βασίλευε στην Ήπειρο, εκείνος όμως τον καταδίκασε σε εξορία, εποφθαλμιώντας την Κεφαλονιά. Έτσι βρέθηκε απέναντι, στην Αιτωλία, όπου τον δέχτηκε ο βασιλιάς Θόας, παλιός συμπολεμιστής του από την Τροία. Εκεί, ο Οδυσσέας παντρεύεται την κόρη του Θόαντα και μαζί της αποκτά ένα γιο, τον Λεοντόφονο, ενώ πεθαίνει στην Αιτωλία σε μεγάλη ηλικία: «Οδυσσέα δέ εις Αιτωλίαν πρός Θόαντα  Ανδραίμονος παραγενόμενον τήν τούτου θυγατέρα γημαι καταλιπόντα παίδα Λεοντόφονον εκ ταύτης γηραιόν τελευτήσαι» (Απολλόδωρος Επιτομή ΙΙΙ) . 

Πηγές

1. «Σημαντικές αρχαίες τοποθεσίες που φθάσαμε να ξεχνάμε», άρθρο της Μυρτλω Κολοβού, γεωπόνου, Στερεά Ελλάδα, τ. 519Ιαν. 2015

2. El.wikipedia.org/wiki/Μαντείο του Οδυσσέα

3. http://eyrytixn.blogspot.gr