Λαμία

Λ Α Μ Ι Α

[ Του Αθανασίου Δ. Χριστοδούλου ]

(Πηγή φωτο: Δήμος Λαμιέων)

Λαμία, μια πόλη στο κέντρο της Ελλάδας

ένα σταυροδρόμι, πέρασμα από βορρά προς νότο

παρούσα στη λεωφόρο της παγκόσμιας ιστορίας

ζυμώθηκαν πολλές φυλές με σιωπή και κρότο.

Κτισμένη σε δυο λόφους, της Όθρυς απολήξεις

σκεπάζει τις γύρω πλαγιές, άγονες και γόνιμες περιοχές

κανένας δεν γνωρίζει τον ιδρυτή της ακριβώς

στους Μαλιείς πέφτει της ιστορίας, έντονα, το φως.

Το πότε κτίστηκε δεν είναι ακριβώς γνωστό, δεν την αναφέρουν οι ιστορικοί

Ηρόδοτος και Θουκυδίδης, είτε γιατί δεν υπήρχε είτε γιατί ήταν ασήμαντη, μικρή.

Μνημονεύεται για πρώτη φορά από τον Δημήτριο Καλλατιανό

για τον μεγάλο, που έγινε το 427 πΧ., καταστρεπτικό σεισμό.

Τ’ όνομά της το διεκδικούν, κατά τη μυθολογία,

ο Λάμος, γιος του Ηρακλή και της Ομφάλης, κι η Λαμία,

 βασίλισσα των Τραχινίων, του Ποσειδώνα θυγατέρα

κι οι Λάμιες που ζούσαν στην πυκνή βλάστηση, στο μεγάλο ρέμα.

Ο Αριστοτέλης αναφέρει τη λέξη Λαμία σαν περιοχή, σαν χώρα

ανάμεσα σε δυο λόφους, όπως ήταν τότε και συνεχίζει τώρα.

Τον δέκατο ένατο μετά Χριστό αιώνα την είπαν Σεβαστή

πάλι πήρε τ’ όνομα Λαμία, κι ύστερα,  στην ογδόη Οικουμενική

Σύνοδο απαντάται σαν Ζητούνι, με πολλές μετέπειτα παραλλαγές

Ζηρτούνιον, Ζητόνιον, Gipton, Situn, El Sito και Ιζντίν.

Στα χώματά της λατρεύτηκαν ο Ζευς, ο θεός προστάτης των Αχαιών

ονομαζόμενος και Δωδωναίος ή Πελασγικός, με μηνύματα ανασκαφών

η Αφροδίτη, ο Ποσειδώνας, ο Διόνυσος και η θεά Δήμητρα, πολύ κοντά  

στην αρχαία Ανθήλη, έδρα των Αμφικτυονιών και μετά.

Γνώρισε περιόδους ανθηρές, αλλά και ολοκληρωτική καταστροφή

κι ο Καρχιδόνιος στρατηγός Αννίβας έμελε να τη διαβεί,

στα στενά σοκάκια της περπάτησε με τον Σύριο βασιλιά

τον Αντίοχο, μα τη λεηλάτησαν και την κατέστρεψαν σε μια βραδιά.

Στα χώματά της Αθηναίοι δημοκρατικοί ν’ απαλλαγούν απ΄ το ζυγό

των Μακεδόνων, έστειλαν πολύ στρατό με το Λεωσθένη αρχηγό.

Οι Μακεδόνες με τον Αντίπατρο με πεζικό και ιππικό διάβηκαν το Σπερχειό

 να συγκρουστούν σ’ ένα πόλεμο, που τον είπανε Λαμιακό.

Μετά από την κατάληψη από το Ρωμαίο Ακίλιο λεηλατήθηκε ανηλεώς

Ρωμαίοι κι Αιτωλοί  κατέστρεψαν, αφάνισαν την πόλη, δυστυχώς!

Στην Οικουμενική Σύνοδο της Εφέσου το τετρακόσια τριάντα ένα      

μνημονεύεται τ’ όνομά της και επί Ιουστινιανού το πεντακόσια πενήντα ένα 

ακόμα μια φορά, μετά από ένα μεγάλο καταστροφικό σεισμό που την αφάνισε

κι ύστερα έπεσε σε παρακμή, στα δεινά των Σλάβων και Οστρογότθων δεν άντεξε.

Στο πέρασμα, από τα χώματά της, των Αποστόλων Παύλου και Λουκά

οι Λαμιώτες ασπάστηκαν το Χριστιανισμό για πρώτη τους φορά.

Στην Κωνσταντινούπολη το οχτακόσια εξήντα εννιά ήτανε γραφτό,

νέο όνομα, «Ζητούνι» και μέχρι το χίλια οχτακόσια τριάντα έξι πορεύτηκε μ’ αυτό.

Οι Φράγκοι κι οι Καταλανοί πάτησαν το δόλιο της « κορμί»

την κατάντησαν πόλη ασήμαντη, φέουδο τ’ αφέντη κι Αλβανοί

άπλωσαν πάνω της τα χέρια, τη λεηλάτησαν, την κατέστρεψαν κι αυτοί

δεν έφτανε η βαρβαρότητα που έδειξαν οι Φράγκοι κι οι Καταλανοί.

Το χίλια τετρακόσια σαράντα έξι, βρέθηκε κάτω από μπότα τουρκική

κι η ζωή των Λαμιωτών κάτω από την τούρκικη κυλούσε κατοχή.

Οι Λαμιώτες κατάντησαν έρμαια στα χέρια των Τούρκων, των πασάδων

και κατοπινά στα χέρια των κοτζαμπάσηδων κι αγάδων.

Ο κεφαλικός φόρος, το παιδομάζωμα, τα τσιφλίκια του πασά

γονάτισαν τον εγκαταλειμμένο, πάμφτωχο, Έλληνα ραγιά.

Οι Λαμιώτες, οι «Ζητουνιάτες», γίνανε κλέφτες και αρματωλοί

Τούρκοι, Αρμένιοι, Λατίνοι, Γύφτοι και Εβραίοι στην πόλη έζησαν αυτή.

Το αρχαίο νόμισμα της ήταν ένα αργυρό Αιγινίτικο ημίδραχμο με προτομή,

στη μία όψη, του Διονύσου νέο με μακριά μαλλιά στεφάνι και κισσό.

με επιγραφή, στην άλλη όψη, σε δύο τμήματα δεξιά κ’ αριστερά

να απεικονίζει έναν αμφορέα και μια οινοχόη με δέκα, διάμετρο, χιλιοστά.

Στις είκοσι οχτώ του Μάρτη, το 1833, ήρθε η πολυπόθητη η λευτεριά

παρέδωσαν το κάστρο ύστερα από 387 χρόνια βία και σκλαβιά.

Ξεπούλησαν οι Τούρκοι τις περιουσίες σε μια νύχτα βιαστικά

με χρυσόβουλα από τον Αγά πέρασαν στον Έλληνα μεγάλο τσιφλικά.

Μακεδόνες , Θεσσαλοί και Ηπειρώτες καταφθάνουν στη Λαμία

ν’ αποκτήσουν την ελληνική ιθαγένεια, μεροκάματο κι ελευθερία.

Στη Λαμία λειτουργούσε Τούρκικο προξενείο και τελωνείο

κι ήταν τυχεροί  όσοι περνούσαν, της λευτεριάς κέρδιζαν το «πολυπόθητο λαχείο».

Λοιμώδεις αρρώστιες, ελονοσίες κι ο δάγκειος πυρετός

η μεγάλη παιδική θνησιμότητα των Λαμιωτών ήταν ο καημός.

Φιλοξένησε την οροφυλακή, τη λαιμητόμο και δυο στρατοδικεία

να στριμώξουν τους ληστές , μα συνέχιζε ακάθεκτη η ληστεία.

Το χίλια οχτακόσια τριάντα πέντε το πρώτο Ελληνικό σχολείο στη Λαμία

και το χίλια οχτακόσια πενήντα το γυμνάσιο έδωσε την ευκαιρία,

να μορφωθούν της πόλης τα  παιδιά, έδωσαν και ονόματα Ελληνικά

στους δρόμους, έφτασαν και τα πρώτα μπουλούκια τα θεατρικά.

Δεσπόζει το κάστρο, η ακρόπολη και το τείχος της πόλης της Λαμίας

με δύο πύλες, μια ΝΑ, τη λεγόμενη και «σιδηρά» πύλη που επικοινωνεί

με την κάτω πόλη και μία ΒΑ που οδηγεί στην Όθρυ, βόρεια το ακροπύργιο

έσχατο των υπερασπιστών του κάστρου καταφύγιο.

Στο πλάτωμα, στην ΝΔ γωνιά, υπήρχε μια δεξαμενή κι ένα καλαίσθητο τζαμί,

στην εποχή του Όθωνα στο κέντρο του μεσαίου πλατώματος σε ορθογωνική μορφή

κτίστηκε διώροφο κτίριο, κατά το Β’ παγκόσμιο πόλεμο αποτέλεσε στρατώνα

 σήμερα η αρχαιολογική υπηρεσία και το συνεδριακό κέντρο άλλη δώσανε εικόνα.

Πηγή φωτο: kaliterilamia.gr

                                             ΛΑΜΙΑ

                                              Λαμία, μια πόλη στο κέντρο της Ελλάδας

                                              ένα σταυροδρόμι, πέρασμα από Βορρά προς Νότο

                                              παρούσα στη λεωφόρο της παγκόσμιας ιστορίας

                                     ζυμώθηκαν πολλές φυλές με σιωπή και κρότο.

                                     Κτισμένη σε δυο λόφους της Όθρυς απολήξεις

                                     σκεπάζει τις πλαγιές, ρεμάτων καταλήξεις.

                                     Κανένας δεν γνωρίζει ιδρυτή της ποιός

                                     στην ιστορία πέφτει των Μαλιέων φως.

                                    Πότε κτίστηκε δεν ξέρουμε ακριβώς,

                                    γιατί ήταν ασήμαντος πολίχνης οικισμός

                                    Τη μνημονεύει πρώτα κάποιος Καλλατιανός

                                    το 427 π.Χ., καταστροφής σεισμός.

                                    Τ’ όνομά της διεκδικούν ο Λάμος και η Λαμία

                                    κι ο Αριστοτέλης την αναφέρει σαν χώρα,  μόνο μία

                                    τον 10^ο μ.Χ.  αιώνα, την είπαν «Σεβαστή»

                                    κι ύστερα «Ζητούνι» στην 8η Οικουμενική.

                                    Στα χώματά της λάτρεψαν Πελασγικό τον Δία,

                                    τον Ποσειδώνα, Διόνυσο, τη Δήμητρα και  Ήρα

                                    Αρχαία Ανθήλη, Ηράκλεια, Τραχίνα, Θερμοπύλες

                                    όλα τα κάστρα δίπλα της σαν Αμφικτυονίες.

                                   Το αρχαίο νόμισμά της ήταν αργυρό

                                   ημίδραχμο Διονύσου στεφάνι με κισσό.

                                   Μια οινοχόη με έναν αμφορέα να κερνά

                                   Αιγινίτικο με επιγραφές δέκα χιλιοστά.

                                                                                                   Λαμία 20-4-2015

                                                                                       Αθανάσιος Δ. Χριστοδούλου

..............................................................................................................................................................................................

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου