Σχολικό Εργόχειρο Ελάτειας

ΕΝΑ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΡΓΟΧΕΙΡΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΧΩΡΑ ΤΗΣ ΕΛΑΤΕΙΑΣ

Μία καλλιγραφική ανάμνηση...

Του Παναγιώτης Δημάκη, υπεύθυνου ιστορικού αρχείου

Δήμου Αμφικλείας-Ελατείας

Φωτο 1. Το Κεντημένο Αλφαβητάριο τής Αγίας Μαρίνας, δια χειρός Κωνσταντίνας Δημ. Μπενέκου, χρονολογημενο το 1896. Τα εργόχειρα αυτά, χρησίμευαν και ήσαν απαραίτητα, ιδίως στήν βασική εκπαίδευση, ώς οδηγοί τής γραφής, τήν εικόνα τής καλλιγραφικής γραφής, πού έχει συνέργιες με τήν καλαισθησία, οδηγεί στούς δρόμους τών εικαστικών Τεχνών, τής χωροταξίας, τήν αποτύπωση και αναδιατύπωση τών συμβόλων-γραμμάτων, τα χρώματα και τούς συνδυασμούς των, πού ήσαν χαριτωμένα απλοϊκά ή εγκεφαλικά και δυσνόητα, η γεωμετρία των και τόσα άλλα σημαντικά και παρασημαντικά, πού μόνον ο λογισμός και τ' όνειρο, μίας αποκλεισμένης ζωής μπορεί να σχηματοποίησει και να νοηματοδοτήσει. 

Ένα σχολικό εργόχειρο-κέντημα, χρονολογημένο, με το έτος 1896, είναι η πρώτη καλή είδηση, για το έτος 2018, πού δίνει, πολλές και διαφορετικές διαστάσεις, στα πολιτιστικά και πολιτισμικά στοιχεία, τής μικρής μας Πόλης, πού ακόμα βρίσκονται παρατημένα, στήν λησμονιά και στήν απαξίωση, λόγω τής ταχύτατης μεταβολής τών κοινωνικών προτύπων και συνθηκών, πού επιβάλλουν βιαστικές αναθεωρήσεις, τής αισθητικής και ιστορικής προστιθέμενης αξίας, χειροτεχνημάτων και τεχνέργων, τής λαϊκής μας παράδοσης, ενώ σε πολλά από αυτά, η δημιουργικότητα και η καλαισθησία, έχει ξεπεράσει την χρηστικότητα, με τήν δημιουργική πνοή, τών κοντινών μας προγόνων, πού τα δημιούργησαν και τα καθιστούν, εν δυνάμει, όχι μόνο αντικείμενα τέχνης, αλλά και φορείς ιστορικών στιγμών και γεγονότων, τής τοπικής μικροϊστορίας και εξελικτικής διαδικασίας, σε πολλές εκφάνσεις, αυτών τών αντικειμένων - δειγμάτων, τού δημοσίου και ιδιωτικού βίου. Βέβαια η επιλογή τών αντικειμένων, περνά πρώτα από τον συναισθηματικό δεσμό, για να καταλήξει στήν απόφαση περισυλλογής και προστασίας, προστατευτικής διάσωσης, τών αξιολογοτέρων δειγμάτων, πού αποτελούν μικρούς κρυμμένους θησαυρούς, σε υπόγεια, κασέλες, σκοτεινές γωνιές και άλλα σημεία, δυσπρόσιτα. Όμως ευαισθητοποιημένοι ήδη συμπολίτες μας, αμιλλώνται, στήν εξερεύνηση ξεχασμένων τέτοιων μικρών θησαυρών, τής τοπικής μας ιστορίας, το σπουδαιότερο με τήν επίγνωση τής συνειδητής πράξεως και επαναφέρουν στήν οριζόντια μνήμη, αντικείμενα, όπως το χειροποίημα αυτό, από τήν προίκα τής μητέρας του, πού μάς δείχνει τα αμυδρά ίχνη, μίας παράδοσης με πολυπλοκότητα, διαστάσεις κοινωνικές, με τήν εξέλιξη τής Παιδείας τών γυναικών, στήν κοιλάδα τού Κηφισού, συνελόντι ειπείν και στήν Κεντρική Ελλάδα. Ο φίλτατος και αγαπητός, φίλος και συμπολίτης μας, Δημήτρης Σπύρου Σταμόπουλος, από τήν γνωστή παλαιά πολύκλαδη οικογένεια τής Ελατείας, ανέσυρε από τήν προίκα τής μητέρας του, Ιωάννας Χήνα, από τήν Αγία Μαρίνα, σ' ένα παλιό σεντούκι, αυτό το σπάνιο, για τήν περιοχή, χειροτέχνημα, ένα κέντημα Αλφαβητάριο *, sampler, έναν οδηγό καλλιγραφίας, διαφορετικών γραμματοσειρών, γραμμάτων και αριθμών, μάλιστα με Ελληνικά γράμματα και όμορφα, κεντημένη καθοδηγητική υπογραφή, πού προσδιορίζει με ασφάλεια, το όνομα τού δημιουργού, τον χρόνο και τήν καταγωγή του, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΔΗΜ. ΜΠΕΝΕΚΟΥ 1896 * * φώτο 1.

Φωτο 2 . Στο 33ο παράρτημα τού Φ.Ε. Κ. τής 10ης Νοεμβρίου 1844, στούς έχοντες τα απαιτούμενα προσόντα ενόρκου, κατόπιν βασιλικής επιλογής, περιλαμβάνεται και ο Δέδης Μπενέκος, δημότης Ελατείας. ( το όνομα Δέδης συναντάται εν διασπορά και σε άλλα πολίσματα τής Χώρας τής Ελατείας. Το Δέδης ή Δέδες- Ντέντης- Ντίντης ώς όνομα και επώνυμο, πιθανώς ώς διαδικασία υποκοριστικού τού Κωνσταντίνος, με συλλαβική επανάληψη, σημειώνεται στήν περιοχή Γρεβενών, Κούσκο Αβδέλλας, Τσιαρούσιανο κ.λ.π. Περισσότερα Ν. Ταχινοσλής, Μορφές τού Κωνσταντίνος, Α. Π. Θ. Φιλοσοφική σχολή τμ. Φιλολογίας. Είναι, η ίσως δεν είναι, τυχαίο το όνομα Κωνσταντίνα, αλλά βέβαιες είναι οι μετακινήσεις ποιμενικών ομάδων και η ευτυχής συνοίκησις των, στήν κοιλάδα τού Κηφισού.)

Η οικογένεια Μπενέκου, με κατιόντες μέχρι σήμερα, κυρίως στήν Δυτική όχθη τού Κηφισού, κατοικεί και κατάγεται κυρίως, από το υποπαρνάσσιο χωριό τής Αγίας Μαρίνας, τής Δημοτικής ενότητας Αμφικλείας- Ελατείας και αναφέρεται ώς οικισμός, ...η Αγία Μαρίνα μετά τής πανηγύρεως αυτής..., στο σιγίλιο, τού Πατριάρχη Ιερεμία το 1572, στήν πολυπαραγωγική περιοχή αυτή, με τον " σκανδαλίζοντα πλούτο " , πού απέδιδε περισσότερα δοσίματα, από όλες τις υπόλοιπες Περιφερειακές Εκκλησιαστικές Επισκοπές. Ο παλαιόθεν αυτός, ομολογημένος πλούτος, φυσικό ήταν να συντηρεί και υψηλά επίπεδα διαβίωσης , όπως και αρχοντικά, κατά έναν τρόπο γένη, πού είχαν τήν οικονομική ευχέρεια, ιδίως στις προικοδοσίες, να περιλαμβάνουν και εκλεκτά, εντυπωσιακά διακοσμητικά αντικείμενα, πού θα ανέβαζαν το οικογενειακό κατεστημένο. Ένα από αυτά, το αλφαβητάριο- κέντημα τής Κωνσταντίνας Δημ. Μπενεκου, ένα sampler τής εποχής, βρέθηκε μέσα από παράλληλους συγγενικούς δρόμους, σε δεύτερη χρήση, σε επόμενη προικοδοσία, μία εκχώρηση-αναγνώριση αξίας, δείγμα τής βαθειάς εκτιμήσεως και τού σεβασμού, τής οικογένειας, στα γράμματα, συστατικά μάλιστα τότε, και αργότερα, μίας σαφούς κοινωνικής διαστρωμάτωσης, εν μικρώ. Άλλωστε , η Αγία Μαρίνα, υπήρξε από τα λίγα χωριά, πού όχι τυχαία, κράτησαν το Ελληνικό τους όνομα, στα ατελείωτα χρόνια τής Τουρκοκρατίας, αλλά και πριν, τών Λατίνων και άλλων επιδρομέων και φυσικό ήταν, αυτό να γίνει μέσω τής συνειδητής γνώσης. Η αναζήτηση και η σχηματοποίηση, τών κατιόντων τής οικογένειας Μπενέκου, μέσα από τα Αρχεία και κυρίως Δημοτολόγια, επί τού παρόντος, παρουσιάζει, ανυπέρβλητες δυσχέρειες, ιδιαίτερα για τα θήλεα μέλη, πού δεν καταγράφονταν, στα Δημοτολόγια ώς γνωστόν, όμως υπάρχουν παράλληλες, πηγές συμπληρωματικές και ελπίζουμε, στο μέλλον περισσότερα στοιχεία. Το έτος 1896, η εκπαίδευση τών κορασίδων ήταν προβληματική, τα σχολεία ελάχιστα, ιδιαίτερα στήν περιφέρεια και περιοριζόταν σ ελάχιστα "κολυβογράμματα ". Ήδη όμως στήν έδρα τού Δήμου Ελατείας, η δημιουργία εξαταξίου Δημοτικού Σχολείου, την 10ετια 1880-1890, πού ευτύχησε μάλιστα, να οργανωθεί και να διευθύνεται, από μια φωτισμένη παιδαγωγό, αφιερωμένη στο έργο της, πού άφησε αγαθή, τήν ανάμνηση της, στις γενεές τών κορασίδων τής Ελατείας, ενώ πλέον τών εκατό είχε βαπτίσει, η μακαριστή Μαριγώ Χαραλαμποπούλου. Έτσι ο δείκτης τού Sampler, Αλφαβηταρίου- κεντήματος, στρέφεται προς τα εκεί, αν και η σημασία τού ευρήματος αυτού, υπερβαίνει τον χώρο και το τόπο, λόγω τών Ελληνικών γραμματοσειρών, τού ονόματος και τής χρονολόγησης. Η περαιτέρω αποτίμηση και ανάλυση, θα χρειαστεί περισσότερο χώρο και χρόνο, διότι συμπλέκεται με πολλές παραμέτρους και πρέπει, τιμώντας το εύρημα, να μήν παρασυρθούμε σε βιαστικές εκτιμήσεις, αλλά αν μας δόσει ο Θεός καιρόν, να το συμπληρώσουμε με περισσότερα στοιχεία σύντομα, όπως τού αξίζει και να το καμαρώνουμε και να το θαυμάζουμε, αυτό το μοναδικό εργόχειρο, ονειροπόλημα μίας δικής μας κόρης, πού μέσα από γράμματα, σύμβολα και αριθμούς, έρχεται να μας θυμίσει, τήν ζωντάνια και τήν αδιάσπαστη συνέχεια, αυτή τήν μυστική κλωστή, τήν συνέχεια τού αίματος, πού πρέπει να διαφυλάξουμε, σε ημέρες ρέουσες και τώρα.

Φωτο 3. Σμήνος μαθητριών τού εξαταξίου Δημοτικού Σχολείου Ελατείας, περιβάλλει την θρυλική τους δασκάλα, Μαριγώ Χαραλαμποπουλου, πού αναλώθηκε στην εκπαίδευση και στην αγωγή τους, τα γράμματα και τα οικιακά καθήκοντα, πού σήμερα νομίζω ότι έχουν αποσυρθεί από την διδασκαλία, με συνακόλουθη βλάβη τών οικογενειακών θεσμών, τών οποίων υπήρξαν ανέκαθεν στηρίγματα. Η μνήμη της είναι ζώσα και σήμερα.

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου