Γνωρίζοντας την ορεινή Φθιώτιδα και Ευρυτανία
Νίκος Δ. Παπαδιονυσίου
(Προσοχή:
Αρχίζοντας το κειμενάκι μου θέλω να τονίσω ότι το πρωτόγραψα σχεδόν αμέσως μετά
την εκδρομή. Επομένως αναφερόμενα στοιχεία είναι αυτά του 2000 σχετικά με την
ύπαρξη ή όχι δρόμων, την κατάστασή τους, τους δήμους, τα χωριά και τις υποδομές.
Για περισσότερες λεπτομέρειες για τις εκδρομές ερευνήσατε στο Google Φθιωτικό
Τυμφρηστό και τον τίτλο)
Το Βελούχι από τη
θέση Λελούδα Μεγάλης Κάψης-Μερκάδας δυτικής ορεινής Φθιώτιδας…
Στην
δεκαετία 1997- 2007 επισκέφτηκα τους περισσότερους αξιόλογους τόπους της
ορεινής Φθιώτιδας κι΄ Ευρυτανίας που ανέκαθεν θεωρώ σαν μια ενιαία ενότητα αλλά
και των γειτονικών άκρων των διπλανών νομών, όχι όλους, γιατί πάντοτε υπάρχει
και κάτι που δεν το γνωρίζεις,. Στους
περισσότερους πήγα τρεις, τέσσερις, ακόμη και περισσότερες φορές με
διαφορετικούς φίλους.
Υπήρχε
και υπάρχει η διάθεσή, παρότι τα χρόνια πέρασαν, να διερευνήσω, να ιδώ και
θαυμάσω τους τόπους που έζησαν οι ανιόντες μου από την πλευρά της μάνας μου, να
μιλήσω με τους κατοίκους τους και να ζήσω τον τρόπο τους έστω για λίγο και όσο
αυτό είναι δυνατό σήμερα με τις μεγάλες αλλαγές που έχουν συμβεί. Είχα βέβαια
δει σε μικροεκδρομές από πολύ νεώτερος, γύρο από το χωριό μας και το Καρπενήσι,
ακούσει και διαβάσει, για τις ομορφιές των τόπων, όπως και τα ιστορικά γεγονότα
με πολύ μεγάλες επιπτώσεις για τη χώρα μας, που συνέβησαν σ’ αυτούς. Ταυτόχρονα
ήθελα να φέρω σ’ επαφή με την περιοχή φίλους και φίλες μου, ξεκινώντας στις
πλέον απίθανες μέρες όταν ευκαιρούσαμε πριν γίνουμε συνταξιούχοι, από την
Μεγάλη Κάψη με σύντομη περιήγηση με επίσκεψη στη νεκροταφειακή Παναγιά και
εκτέλεση καθηκόντων προς τους εκλιπόντες μου, στον Πάνω Μαχαλά, στην Αγία
Τριάδα «επιστρατεύοντας» τους εκάστοτε επιτρόπους να μας ανοίξουν, στο μαγαζί
Γιώργου και Μαρίκας Ξαγάρα για «πόντσι» τον Χειμώνα, στο Λιβαδάκι, στη Λελούδα,
άδειο συνήθως
Φθινοπωρινή αντάρα
στη Μεγάλη Κάψη…
τότε τουριστικό
Καλαντζή για την υπέροχη θέα, μπαίνοντας από κάποια τρύπα της περίφραξης.
Στόχος μου ήταν να τους κάνω να την αγαπήσουν, όσο και όλη την ορεινή Φθιώτιδα
κι΄ Ευρυτανία, γενόμενοι κι’ οι ίδιοι διαφημιστές της ο καθένας από τη θέση
του. Άλλος σαν δημοσιογράφος, άλλος σαν πανεπιστημιακός, δικηγόρος, Μηχανικός,
αρχιτέκτονας ή απλός ταξιδευτής.
Η
διαπίστωση αυτή έδειχνε και δείχνει κατά τη γνώμη μου, τον ενδεικνυόμενο δρόμο
ανάπτυξης των περιοχών μας με την αποδοχή τους
Στη νεκροταφειακή «Παναγιά»,
Κοίμηση της Θεοτόκου Μεγάλης Κάψης, για την απόδοση αυτών που πρέπει στους εκλειπότες…
όπως
ανέφερα, σαν ενιαίας ενότητας της ορεινής Φθιώτιδας και Ευρυτανίας, με πρώτο
τον τουρισμό, μαζί από την ανύπαρκτη σήμερα ανάπτυξη με σύγχρονες κτηνοτροφικές
μονάδες, αναζήτηση νερού για μαζικές οικολογικές και επιλεγμένες καλλιέργειες
στα εγκαταλελειμμένα κήπια με αγορές ή
ενοικιάσεις γης από νέους επιχειρηματίες
από τις περιοχές μας, καθώς το μοντέλο των συνεταιρισμών απέτυχε. Ταυτόχρονα με
σύγχρονη ανάπτυξη της εξίσου εγκαταλελειμμένης δενδροκομίας και της εκμετάλλευσης
δασών..
Θεωρώ
επίσης απαραίτητο να λείψουν οι φαντασιοπληξίες για βουνά χωρίς ήπια παραγωγή
ηλεκτρικής ενέργειας, π.χ. ανεμογεννήτριες, με έλεγχο των τοπικών κοινωνιών,
εξαιρούμενων βέβαια γνωστών ιστορικών τόπων.
Οι
εκδρομές αυτές είχαν ορμητήριο το σπίτι του Βαγγέλη Υφαντή στο Κάψη ή τον ξενώνα Λιόγερμα στη Μεσαία Κάψη
αργότερα, το Καρπενήσι αρκετές φορές, ακόμη και το σπίτι μου στο Παλιό Φάληρο.
Ήσαν εκδρομές δύο ή τριών ημερών λόγω έλλειψης χρόνου των συμμετεχόντων.
Λίγες οδηγίες για επίδοξους, ανεξάρτητους, ταξιδευτές-εκδρομείς
Δεκάδες
χιλιάδες χιλιόμετρα έχω κάνει σε όλη την Πατρίδα μας χρησιμοποιώντας
επαρχιακούς ασφαλτόδρομους, χωματόδρομους καλής, μέτριας, κακής και πολύ κακής
βατότητας, ακόμη και σε μικρά κομμάτια δασικών ζωνών πυροπροστασίας, με πρώτες
την ορεινή Φθιώτιδα και Ευρυτανία. Κάποιες φορές μακριά από κατοικημένες περιοχές, χωρίς
δυνατότητα επικοινωνίας με κινητό τηλέφωνο. Ακόμη και με περιπτώσεις μη
εφαρμογής του χρυσού κανόνα για
διαδρομές αυτής της μορφής, δηλαδή κοινή διαδρομή με δεύτερο αυτοκίνητο φίλων
για ώρα ανάγκης. Οι δυσκολίες στη
πρώτη που πραγματοποίησα αρχές
Άνοιξης, με μετατόπιση πεσμένων δένδρων
από τον χειμώνα, βράχων ή χωμάτων από τα πρανή, πέρασμα από νεροφαγώματα και
πετρωμένο χιόνι σε στροφές που δε τις βλέπει ήλιος, χάσιμο δρόμου, έγιναν δάσκαλός για την επιλογή του χρόνου πραγματοποίησής τους..
Ο
εφοδιασμός με ποιοτικούς χάρτες, παρ’ ότι κάποτε έχουν ανακρίβειες που σε
αιφνιδιάζουν, και η καλή μελέτη της
διαδρομής με προσεγγιστικό υπολογισμό αποστάσεων και του απαιτούμενου γι’
αυτές χρόνου, είναι απαραίτητα στοιχεία.
Πρώτη
φροντίδα, αμέσως μετά το ότι απαιτούνται ψηλά
αυτοκίνητα με κατάλληλα λάστιχα για να περνούν πάνω από ανωμαλίες, κατά προτίμηση 4 Χ 4, χωρίς αυτό να
είναι απαραίτητο παρά σε πραγματικά δύσκολες διαδρομές, θα πρέπει να είναι
μετά από σχετικά πρόσφατη συντήρηση. Απαραίτητη η γνώση του αν οι ορεινοί δρόμοι των διαδρομών είναι ανοικτοί από τις επιπτώσεις του
χειμώνα. Να έχουν καθαριστεί και συντηρηθεί όσοι δεν χρησιμοποιούνται το
χειμώνα. Αρμόδια για την πληροφόρηση είναι τα δασαρχεία που καθαρίζουν τους δασικούς δρόμους
και φροντίζουν για τη συντήρησή τους και οι τεχνικές υπηρεσίες των νομαρχιών.
Από τηλεφωνική επικοινωνία με τους πιο
πάνω μπορεί κανείς να πληροφορηθεί
πράγματα για τυχόν δυσκολίες ή επισκέψιμα σημεία που ο ίδιος
αγνοεί.
Έχω
τηλεφωνήσει σε δημάρχους και δασάρχες που με κατατόπισαν με ευχαρίστηση.
Η
εκδρομική συντροφιά πρέπει να είναι κατάλληλη. Ν’ αγαπούν το
βουνό, να μην ανυπομονούν σε ενδιάμεσες
διαδρομές χωρίς ιδιαίτερη σημασία ή ν’ ανησυχούν στην πρώτη δυσκολία, να
ξυπνούν νωρίς σύμφωνα με το απαραίτητο πρόγραμμα, να μην θέλουν ντάντεμα. Αν
δεν συμβαίνουν αυτά, δυστυχώς ανάλογη πρέπει να είναι και η σχεδίαση της εκδρομής, που γίνεται
όμως χαμηλού ενδιαφέροντος σε κοντινές αποστάσεις, με σύντομη μεσημεριανή
κατάληξη σε κάποια ψησταριά για ψητό σούβλας, κοκορέτσι, πίτες, φασολάδες και
κρασί, με απώλεια βασικών επισκέψιμων σημείων. Όχι βέβαια ότι και αυτό είναι
άσχημο.
Δεν
διστάζω να ομολογήσω ότι οι πλέον αγαπητές μου εκδρομές στους τόπους μου ήσαν
αυτές που η συντροφιά ήταν μικρή. Ένα ή δυο φίλοι..
Αν
η σχεδίαση της εκδρομής το απαιτεί, θα πρέπει έγκαιρα να κλειστούν δωμάτια για διανυκτέρευση σε
συγκεκριμένα, σύμφωνα με το δρομολόγιο, χωριά. Ποτέ τέτοιου είδους εκδρομές
χωρίς να έχει κανονιστεί κατάλυμα.
Απαραίτητη
η γνώση του μετεωρολογικού δελτίου,
ειδικά για μη καλοκαιρινές εκδρομές.
Ακόμα και από το Κάψη παλιότερα, μέχρι την 10ετία του 80 ή αρχών του 90 που ο
δρόμος δεν ανοιγόταν γρήγορα, Νοέμβρη π.χ, μόλις που προλαβαίναμε να φύγουμε
πριν μας κλείσει το χιόνι. Όχι ότι είναι κάτι άσχημο όταν έχεις στέγη, ζεστό
κρεβάτι και εφόδια, συμπεριλαμβανομένου σίγουρα του καλού τσίπουρου. Το θέμα
είναι να έχεις χρόνο, χωρίς υποχρεώσεις, και κατάλληλη παρέα.
Η
καταλληλότερη εποχή γι’ αυτές τις
εκδρομές, γιατί όλες έχουν τη δική τους ομορφιά, είναι κατά τη δική μου γνώμη η
Άνοιξη. Την Άνοιξη στα μέρη μας τα πάντα είναι πράσινα και λουλουδιασμένα. Τα
ποτάμια, τα ρέματα, οι πηγές γεμάτες νερά. Λιώνουν τα χιόνια. Ο ήλιος ζωογόνος,
όλα χαρούμενα. Φθινόπωρο- Χειμώνα με την μελαγχολική ομορφιά, το χρώματα είναι
διαφορετικά, γκριζωπά, πανέμορφα όμως. Πολλά δένδρα έχουν πετάξει τα φύλλα τους
και τα κλαδιά τους είναι γυμνά. Κιτρινωποί ή κοκκινωποί όμορφοι θάμνοι όμως,
πολλές φορές σε μεγάλη έκταση ή σε συστάδες, σαν σε κάποιον τεράστιο
σουρεαλιστικό ζωγραφικό πίνακα, κάνουν
το τοπίο μαγευτικό. Συχνά η αντάρα δυσκολεύει τη θέα και κάνει δύσκολη τη
διαδρομή περιορίζοντας τα ενδιαφέροντά της. Υπάρχουν όμως και πολλά
πλεονεκτήματα στις χειμωνιάτικες εκδρομές. Είναι η ευχαρίστηση της καλής παρέας
κοντά στο τζάκι με καλό κρασί ή τσίπουρο ή πόντσι ή ρακόμελο και το ανάλογο
χειμωνιάτικο φαγητό, η κουβέντα με τους ντόπιους κάθε τόπου, μαζεμένους κι’
αυτούς από το κρύο.
Είπαμε,
τα πάντα ανάλογα με τη συντροφιά.
Απαραίτητο
το κατάλληλο ντύσιμο και ο εφοδιασμός. Ακόμη και κουβέρτες, αν
ανάλογα με τη διαδρομή, υπάρξει πιθανότητα για αναγκαστική διανυκτέρευση στο
αυτοκίνητο, πράγμα που μέχρι σήμερα δεν μου έχει συμβεί. Για τις κρύες ημέρες,
ειδικά του χειμώνα, προτείνεται ένα μεταλλικό, ανοξείδωτο παγουράκι με τα
ποτηράκια του με ..«θερμαντικό» τσίπουρο.
Κάποτε
για δύσκολες, για πρώτη φορά διαδρομές, παίρνω μαζί με τους χάρτες μου βαρομετρικό υψόμετρο και πυξίδα ακριβείας.
Η εμπειρία μου σ’ αυτά είναι πολύ μεγάλη λόγω σπουδών, επαγγέλματος και
στρατιωτικής θητείας. Σήμερα με το G.P.S, τα όργανα αυτά, απαραίτητα για
μένα σαν παλιότερο, ακούγονται αναχρονιστικά. Παρ’ όλ’ αυτά δεν εγγυώμαι ότι
όλες οι ορεινές περιοχές περιέχονται στο G.P.S
ακόμη και σε συχνά ενημερωμένα προγράμματα της Ελλάδας. Σήμερα πολύ
καλό, τέλειο, είναι το Google
Earth..
Κάποιες
απ’ αυτές τις εκδρομές, εννοώντας μόνο αυτές τις δύσκολες ή αρκετά δύσκολες,
όχι γιατί οι υπόλοιπες δεν μου αρέσουν, τις έχω ξεχωρίσει, αδυνατώντας να τις
βάλω σε μια σειρά προτεραιότητας ευχαρίστησης γιατί μοιάζουν σαν παιδιά σου που
δεν θέλεις να ξεχωρίσεις ή διαφορετικά γιατί η μια απ’ την άλλη έχουν σε
διαφορετικά σημεία τα πλεονεκτήματά τους.
Επισημαίνω
ότι από τότε που τις πραγματοποίησα κάποια πράγματα έχουν αλλάξει. Π.χ.
χωματόδρομοι πολλών χιλιομέτρων στρώθηκαν, μειώνοντας τον ..συντελεστή
δυσκολίας για πρόσβαση, για μένα βασικό παράγοντα επιλογής εκδρομής, θέλοντας δύσκολους στόχους.
Κάποιοι άγνωστοι παλιότερα προορισμοί έχουν γίνει
γνωστοί από περιοδικά και τηλεόραση τα τελευταία χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι
μπορείς να πας σήμερα στο μοναδικό Πανταβρέχι στον Κρικελλοπόταμο
π.χ, και να βρεις το πέρασμα προς ή από Ροσκά γεμάτο Hammer T, Land Cruisers, Porsche Cayenne, Mercedes, τσερόκια, κ.λ.π, το ποτάμι να έχει
μεταβληθεί σε πασαρέλα με κυρίες με σορτσάκια να πηγαινοέρχονται ή να
κινδυνεύεις να διασταυρωθείς σε μια πολύ δύσκολη ανάβαση ή κατάβαση μ’ ένα απ’
τα παραπάνω θηριώδη οχήματα, αγορασμένο με άφθονες δόσεις, χωρίς την παλιότερη
ευγενή αντίληψη για εκτός δρόμου διαδρομές ή και επαγγελματική τους χρήση ή με
κάποιον αδίστακτο, ανυπόμονο και άσχετο νεόπλουτο ερασιτέχνη!.
Από
τις πάμπολλες εκδρομές μου, κάποιες τις ξεχωρίζω. Οι ενδιαφερόμενοι, παρόλο οι
συνθήκες έχουν αλλάξει από τις χρονολογίες εκτέλεσής τους, μπορούν να διαβάσουν
τα πιο κάτω που είναι καλύτερο να αναζητηθούν στο Google:
Μια εκδρομή στο Πανταβρέχι του
Κρικελλοπόταμου Ευρυτανίας του 2001.
Αξέχαστη
η ανάβαση και κατάβαση της Καλιακούδας, η ποτάμια πορεία (river trekking) στον Ανοιξιάτικο Κρικελλοπόταμο με το νερό του
μέχρι και τη μέση, ποτάμι που ενισχυμένο πιο κάτω από το ρεύμα που πηγάζει απ’
τις κορυφές της περιοχής της Δομνίστας,
συναντιέται με τον Καρπενησιώτη στη
θέση Διπόταμα του δρόμου Καρπενησίου
Προυσός και μετά με τον Τρικεριώτη
εκβάλλοντας στη Λίμνη του Αχελώου.
Από
την μεγάλη γέφυρα στο δρόμο αυτό, το σμίξιμο αποτελεί ένα όμορφο θέαμα. Κάποιες
φορές λάτρεις του αθλήματος με τα canoe kayak τους κατεβαίνουν το ορμητικό ποτάμι, όταν έχει αρκετό νερό ή κάνουν το ομαδικό rafting. Ακόμη, πολύ σπάνια, καταρρίχηση
(κατάβαση με σχοινιά- rappel)
από γνώστες, που αγκιστρώνουν τα σχοινιά τους στις χαλύβδινες κουπαστές της
γέφυρας και καταρριχώνται στην όχθη του ποταμιού.
Εδώ
σημειώνω ότι εκνευρίζομαι διαβάζοντας σε
κάποιους χάρτες ή σε περιγραφές υποτιθέμενων επαϊόντων σε περιοδικά, τελευταία
να το γράφουν το Πανταβρέχει, ή το
Πάντα βρέχει αντί το Πανταβρέχι…
Μια
ορεινή διαδρομή από Μεγάλη Κάψη της Δ.Φθιώτιδας στη Λίμνη Πλαστήρα
Μια εκδρομή τον Μάρτη το 1997 που δικοί μου
χαρακτήρισαν σαν σαφάρι για την ποιότητα των έξω από την άσφαλτο δρόμων, την
ανοιξιάτικη ομορφιά των τοπίων και τις δύσκολες συνθήκες..
Εκδρομή
στη Λίμνη Αχελώου και Γρανίτσα Ευρυτανίας το 1998
Στην εμφυλιοπολεμική
γέφυρα Belley του Παρκιό πάνω από τον Ταυρωπό (Μέγδοβα)
Στα κοντινά της Λίμνης από τη μεριά της Μονής της
Τατάρνας, πριν μερικά χρόνια…
Η γέφυρα της
Τατάρνας του Αρίσταρχου Οικονόμου…
Στη γέφυρα της
Τατάρνας του 1997 θαυμάζοντας την απεραντοσύνη της λίμνης των Κρεμαστών
Από το Καρπενήσι πήραμε τον δρόμο
προς Αγρίνιο μέχρι την Ανατολική Φραγκίστα μέσω Καλεσμένου, μια
καταπράσινη διαδρομή, γεμάτη νερά, στο Παρκιό μετά με
τα άφθονα νερά του Ταυρωπού. Συνέχεια στη Δυτική Φραγκίστα και στις Αμπάρες
όπου υπάρχει η διασταύρωση, στα Ν.Δ., ασφαλτοστρωμένη για τη Μονή
Τατάρνας και Δ. προς Λογγίτσι.
Αφού επισκεφτήκαμε την Μονή της
Τατάρνας και θαυμάσαμε την απεραντοσύνη της Λίμνης του Αχελώου από την Γέφυρα
της Τατάρνας, περάσαμε στην Αιτωλοακαρνανία, στο Τρίκλινο.
Στον χωματόδρομο-
πετρόδρομο τότε στη Καλάνα πάνω από τη Λίμνη του Αχελώου…
Αφήνοντας το Τρίκλινο, μετά τον Αγραπιδόκαμπο, τους Χαλκιόπουλους,
τον Άγιο Μηνά, φτάσαμε στο Νέο Χαλκιόπουλο, όπου είχαμε ένα
υπέροχο γεύμα.
Πήραμε τον δρόμο για Άρτα.
Μερικά χιλιόμετρα πιο πάνω, κάνοντας δεξιά, πήραμε ένα στενό χωματόδρομο για Εμπεσό
ή μάλλον EMBESON,
όπως μας πληροφορούσε μια σκουριασμένη πινακίδα, που προκάλεσε τα γέλια μας.
Είχαμε μπει για τα καλά στη
περιοχή των χωριών του Βάλτου.
Περάσαμε το Περδικάκι, τα
.Πηγάδια και τα Βρουβιανά μετά και φτάσαμε στη Γέφυρα της
Τέμπλας, κατασκευασμένη το 1915, όπου κάναμε στάση για καφέ, στο Καστράκι
και Τοπόλιανα ύστερα.
Στη γέφυρα της
Τέμπλας, στάση για καφέ…
Στην pont flottant στο
Γρανιτσιώτικο Ρέμα στη Κάτω Ποταμιά
Νέα στάση στη Κάτω Ποταμιά
ύστερα με το Γρανιτσιώτικο Ρεύμα της και στο τέρμα μας, την ιστορική και
πανέμορφη Γρανίτσα όπου είχα ήδη κλείσει δωμάτια στο χαριτωμένο
ξενοδοχείο της με τοιχογραφίες από το 12θεο, σχεδιασμένες από τον ντόπιο
καλλιτέχνη με εκθέσεις στην Αθήνα και δική του στην Γρανίτσα, μόνιμο κάτοικό
της, τον Λευτέρη Θεοδώρου, του οποίου κάναμε την γνωριμία..
Την άλλη μέρα, ακολουθώντας τη
διαδρομή Λημέρι, Βούλπη, Αμπάρες και ακολουθώντας τη
διαδρομή από την ανάποδη, γυρίσαμε στο Καρπενήσι.
Εκδρομή Μεγάλη Κάψη-Άγραφα του 2000
Στο ιστορικό γεφύρι της Βίνιανης
20 ημέρες μετά το Πάσχα του 2000 με βάση μας τον γενέθλιο
τόπο μου, την Μεγάλη Κάψη της ορεινής
Φθιώτιδας, μέσα στην αντάρα να μη βλέπεις στα 10 μέτρα, ξεκινήσαμε. Λίγο πριν
το Μαυρίλο, καθάρισε.
Είχα σχεδιάσει τη «διαδρομή μας έτσι που να είναι όσο
γινόταν προσεγγιστική προς αυτήν του τέλους του Άρη του Βελουχιώτη...
Μεγάλη Κάψη, Μερκάδα. Και νάσου!. Το πούσι εξαφανίζεται φτιάχνοντάς
μας την διάθεση.
Μαυρίλο μετά, Νεοχώρι,
χωμάτινη διαδρομή μετά και στάση στην πηγή, την Αηλιόβρυση, πάνω στο
χωματόδρομο που συνδέει το Νεοχώρι με τον περιφερειακό του Βελουχιού και τον
δρόμο προς Φουρνά κλπ. Την πηγή που καλλιεργήθηκε με την ευγενική χορηγία του
Νεοχωρίτη Χαρίλαου Μηχιώτη,
Συνεχίζοντας : Αγία Τριάδα,
Αγία Παρασκευή, Δομιανοί. Ο περιφερειακός του Βελουχιού δεν είχε
στρωθεί όλος
Σε πολύ χειρότερο κατηφορικό
δευτερεύοντα χωματόδρομο στα δεξιά μας προς τον Μέγδοβα (Ταυρωπό) μετά
προκειμένου προσπερνώντας τον να πάρουμε τον δρόμο από Δάφνη προς Βίνιανη.
Νέα Βίνιανη, ιστορικό μονότοξο γεφύρι της Βίνιανης στη συνέχεια, non stop, χωρίς ιδιαίτερο
ενδιαφέρον, Κερασοχώρι μετά, Κρέντης ύστερα από
λίγο.
Πήραμε τον τραχύ «χωματόδρομο»
προς Βορά για Άγραφα, δίπλα στον Αγραφιώτη, έχοντας από πάνω μας
κυριολεκτικά τα Ανατολικά Άγραφα όπως και τα Δυτικά, όταν πιο πέρα περάσαμε
στην απέναντι όχθη του ποταμιού. Τον δρόμο που είναι και το Ευρωπαϊκό
Μονοπάτι Ε 4, που ενώνει όλη την Ελλάδα από
τη Πελοπόννησο και συνεχίζει προς Βαλκάνια και Ευρώπη. Το ίδιο μονοπάτι
της πορείας προς το τέλος που πιθανά ακολούθησε κι’ ο Άρης.
Ο Αγραφιώτης κυλάει ορμητικός και πάει να συναντήσει τη λίμνη
των Κρεμαστών. Ποτάμι μόνο της Ευρυτανίας με μήκος 58 km, χωρίζοντας την περιοχή σε Ανατολικά
και Δυτικά Άγραφα.
Οι εικόνες είναι μαγευτικές.
Πανύψηλα βουνά, χιονισμένα και όχι, βράχια που κατεβαίνουν απότομα, απειλητικά,
πάνω μας και προς το ποτάμι, τεράστιες σε ύψος και πλάτος σάρες που
κατηφορίζουν μέχρι το ποτάμι, απρόβλεπτοι μικροοικισμοί- μαντριά, άγρια η
βλάστηση παντού. Χλωρίδα με μεγάλη ποικιλία.
Αναρωτιόμασταν: Τι άνθρωποι ήσαν
αυτοί που μπορούσαν να κάνουν στην απόλυτη ερημιά και μοναξιά με παρέα το πολύ
ένα ραδιοφωνάκι !
Τα πάντα ήσαν ανάλογα και
ταυτόχρονα πολύ πιο εντυπωσιακά, πρωτόγονα και απόλυτα πιο καθαρά και αγνά απ’
ότι γνώριζα διαβάζοντας για την περιοχή και τους ανθρώπους της από
βιβλία ,αφηγήσεις, ταξιδιωτικές αναμνήσεις. Φαράγγια μικρά και μεγαλύτερα
που με τα νερά τους καταλήγουν στο ποτάμι. Ξύλινα, ετοιμόρροπα λες γεφυράκια,
μια μεταλλική εμφυλιακή Belley,
κάποια γεφύρια από μπετόν…
Γεφύρι σε παραπόταμο του Αγραφιώτη στο δρόμο για Β. Άγραφα, κατεστραμμένη τον Χειμώνα
Δίκαια η Unesco χαρακτήρισε
την περιοχή σαν μία από τις πέντε πρώτες στον πλανήτη μας σε καθαρότητα
περιβάλλοντος.
Ο χρόνος λες και δεν έχει περάσει
από τις προϊστορικές εποχές.
Ο χρόνος περνά αμείλικτος. Για να
φέρουμε βόλτα όλη την προγραμματισμένη διαδρομή, μας περίμεναν οι εργασιακές
μας υποχρεώσεις, ποιος ξέρει και αν μου δοθεί η ευκαιρία να την ξανακάνω
σκεφτόμουν, σπρωχνόμαστε να βάζουμε στόχους εφικτούς. Σκέφτηκα έχοντας όλο το
πλάνο της στο μυαλό μου, ότι το μόνο που μας έμενε να κάνουμε ήταν να
γνωρίσουμε το χωριό Άγραφα και να κοιμηθούμε, στο Πετρίλο ή
μάλλον στα Πετρίλα του Νομού Καρδίτσας.
Στο χωριό Άγραφα. Μια από τις φωτογραφίες του…
Προσπερνάμε χωρίς να σταματήσουμε να δούμε σχεδόν
εγκαταλειμμένα χωριά, την Βαρβαριάδα, τον πρώτο οικισμό που
εμφανίζεται με το παράπηγμα- καφενείο του Μπάρμπα-Λάμπρου Κοντογούνη, που
αργότερα ασχολήθηκαν πολλοί μαζί του, οικισμό του Μάραθου, πατρίδας του Κατσαντώνη. Τον
οικισμό Σελίστα, το Μοναστηράκι και τον Μάραθο δεξιά και τον Καρβασαρά.
Ετοιμασία για φευγιό
από τον ξενώνα μας στα Πετρίλα…
Πιο πάνω σε μια διασταύρωση
αφήνουμε τον δρόμο και ανεβαίνουμε δεξιά για το χωριό Άγραφα (840μ.
υψ.), 4 χιλ. πιο πάνω όπου πήραμε τον καφέ μας και είδαμε το χωριό.. Ξαναπήραμε
τον δρόμο μας για τα βόρεια.
Τα Επινιανά ψηλά αριστερά
μας στα Δ. Άγραφα. Το Τρίδενδρο αριστερά του Αγραφιώτη.
Ακολουθούν τα Βραγγιανά, δεξιά στ’ ανατολικά Άγραφα, αρκετά έξω από τον
δρόμο μας και αριστερά μας, σχεδόν πάνω στον δρόμο μας το Τροβάτο...
Ανάβαση μετά για το διάσελο τα Τρία Σύνορα, τα σύνορα Ν. Ευρυτανίας και
Ν. Καρδίτσας σε υψ. περίπου 1800 μ. Από το σημείο αυτό αρχίζει μετά λίγο η
σταδιακή κατάβαση προς Πετρίλα Καρδίτσας. Στο Πετρίλο όπου κατέληγε ο
ασφαλτόδρομος από το Μουζάκι
Ίσα που προλάβαμε τον ιδιοκτήτη
του μικρού ξενώνα- μαγαζιού που έφευγε με το αυτοκίνητό του. Φάγαμε ότι βρέθηκε
και κοιμηθήκαμε δίπλα στο πυρωμένο τζάκι και στόφα σκεπασμένου με βελέντζες για
την παγωνιά.
Ξεκινήσαμε πρωί μέσα σ’ ένα
οργιαστικό περιβάλλον από βλάστηση, πουλιά και τρεχούμενα γάργαρα νερά πηγών
και παραποτάμων του Αχελώου, όπως το Πετριλιώτικο Ρέμα που
χύνεται στον Αχελώο, με ντόπιες ελληνικές πέστροφες. «Επιτρέπεται το
ψάρεμα με μονάγγιστρο» έγραφε κάποια χειρόγραφη, στραβοβαλμένη και
κακοποιημένη ταμπέλα, με πρόθεση να προστατευτεί η πέστροφα από το
υπερβολικό ψάρεμα.
Λέγεται ότι σ’ αυτά τα νερά
ψάρευε ο βασιλιάς Παύλος.
Οδηγώντας μετά πάνω στον άσχημο
χωματόδρομο, άλλοτε χώμα και άλλοτε πέτρα, φτάσαμε στη περίφημη Μονή της
Σπηλιάς(Κοίμησης της Θεοτόκου)του 1064!..
Συνεχίζοντας το δρόμο μας
περάσαμε από τη Στεφανιάδα και τη Λίμνη της που προέκυψε από
κλείσιμο ρεματιάς το 1963-64 μετά μεγάλη κατολίσθηση και δημιουργία έτσι ενός
φυσικού χωματοφράγματος. Φύγαμε προς Β.ΒΔ πατώντας μετά φόβου θεού στο δρόμο,
στη μεγάλη σάρα που δημιούργησε η κατολίσθηση.
Στη λίμνη της
Στεφανιάδας
Περάσαμε από την περιοχή του
εγκαταλελειμμένου λόγω εποχής, όνομα και πράγμα, χωριού Αετοχώρι, και
πιο πέρα, αγναντέψαμε από ψηλά τη περιοχή του Πετρωτού και τον Αχελώο.
Δεν είχαμε το χρόνο να κάνουμε μια μεγάλη παράκαμψη για να κατέβουμε απ΄ τα
ψηλά για να πάμε. Εγώ ήδη είχα επισκεφτεί την περιοχή για επαγγελματικούς
λόγους δύο χρόνια πριν, λίγο μετά το ξεκίνημα της σήραγγας εκτροπής του Αχελώου
προς Δρακότρυπα και του φράγματος εκτροπής Συκιάς, μέσω των
χωριών της Αργιθέας.
Στο Πετρωτό (για
μεγαλύτερη ακρίβεια στη Μεσούντα, νότια του Μυριόφυλλου) ήταν το
τέλος της πορείας του Άρη στις 12 Ιούνη του 1945...
Βλέποντας τον
Ασπροπόταμο από ψηλά…
Συνεχίζοντας το δρόμο μας και
«πέφτοντας» στη συνέχεια στα κοντινά του Ασπροπόταμου, αφού περάσαμε από
χωριά όπως ο Μάραθος, τα Ξεράκια, περάσαμε από τα (Μικρά)Βραγκιανά,
έδρα τότε του Δήμου.
Με το δήμαρχο είχα επικοινωνήσει
πριν από 15 ημέρες να τον ρωτήσω για την κατάσταση των δρόμων. Μου είπε να
ανταμώσουμε εκεί. Μάλιστα θα μας πέρναγε με το περατάρι (εναέριο
βαγονάκι σε συρματόσχοινο) πάνω απ’ τον Αχελώο. Θα ήταν μια αξέχαστη εμπειρία.
Τελικά ο δήμαρχος έλειπε σε συνέδριο. Δεν σταματήσαμε άλλωστε γιατί ο χρόνος
δεν μας έπαιρνε. Αποπειραθήκαμε όμως να περάσουμε το ποτάμι ή έστω να δούμε το
περατάρι να λειτουργεί ρωτώντας κάποιον πως πάμε. Το μόνο που πετύχαμε ήταν να
πέσουμε σ’ ένα δρόμο που κοβόταν απότομα έχοντας υποστεί επικίνδυνη καθίζηση πολλών μέτρων.
Κοβόταν με από κάτω γκρεμό, χωρίς κάποια προειδοποίηση. Πρόλαβα και σταμάτησα.
Κατέβασα τους επιβάτες μου φίλους και με αλλεπάλληλες μανούβρες γύρισα τα πίσω
με τη ψυχή στο στόμα.
Περάσαμε ύστερα από τη Ρογκιά.
Σύντομα στη συνέχεια μπήκαμε πάλι στην Ευρυτανία, από τα δυτικά πλέον σύνορα
των δύο νομών. Μετά μερικά km
άρχισε ο ασφαλτόδρομος που πλησίαζε στα Κέδρα Ευρυτανίας.
Αισθανθήκαμε σαν να μπαίνουμε
στον πολιτισμό!.. Την διαφορά έκανε η πλήρης εγκατάλειψη της περιοχής αυτής του
νομού Καρδίτσας εκείνη την εποχή, ειδικά στο οδικό δίκτυο.
Μεταξάδες, Πρασιά, Φουσιανά,
Κάτω Ραπτόπουλο, Ραπτόπουλο, Λιθοχώρι, ξεκούραση και φαγητό στην ιστορική Γρανίτσα
μετά…
Συνεχίσαμε, Γέφυρα της Τέμπλας.
Λημέρι, Βούλπη, Γέφυρα της Τατάρνας, Λογγίτσι, Αμπάρες, Δυτική και
Ανατολική Φραγκίστα, Παρκιό και γέφυρα, κλπ, μέχρι Καρπενήσι, αφού
περάσαμε γρήγορα- γρήγορα από τόσες άλλες γνωστές ομορφιές της Ευρυτανίας, τόσο
πολυειδομένες από μένα, επιστρέφοντας αργά απόγευμα στο Κάψη, κουρασμένοι αλλά
γεμάτοι ευχαρίστηση.
Νίκος Δημητρίου
Παπαδιονυσίου
15.08.2018
Επιμέλεια-Ανάρτηση:
Τάκης Ευθυμίου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου