Παπαδάσκαλος

ΠΑΠΑΔΑΣΚΑΛΟΣ

Του Τάκη Ευθυμίου

Ο παπαγιώργης - παπαδάσκαλος Παπανικολάου - Παπαγεωργίου με την πρεσβυτέρα  Ιφιγένεια, το γιό  του Φώτη,  (δάσκαλο , αριστερά) με τη γυναίκα του Σπυριδούλα και το γιο του Νίκο, (ταγματάρχη Σ.Ε.Μ.Ε.Α, δεξιά) με τη γυναίκα του Κούλα καθώς και μερικά εγγόνια του. Ο παπαγιώργης υπήρξε μια σημαντική προσωπικότητα για τον Αη-Γιώργη στην ενορία του οποίου λειτουργούσε ως εφημέριος για τριάντα χρόνια και με την παροιμιώδη καλοσύνη του βοήθησε τους χωριανούς του ποικιλοτρόπως.

*

Όταν η πατρίδα μας απελευθερώθηκε από του Τούρκους, αγραμματοσύνη κυριαρχούσε παντού. Για το λόγο αυτό το ελληνικό κράτος ίδρυσε Ιεροδιδασκαλεία. Ένα τέτοιο λειτουργούσε στην πόλη της Λαμίας. Εκεί σπούδαζαν απόφοιτοι του Σχολαρχείου. Ήταν οικότροφοι με μικρό τίμημα. Οι σπουδαστές αυτοί ήταν υποχρεωμένοι να φορούν ράσο και καλυμμαύκι στο κεφάλι. Ύστερα από πενταετή, ευδόκιμη φοίτηση διορίζονταν ως δάσκαλοι σε διάφορα χωριά και συγχρόνως, αφού χειροτονούνταν, ασκούσαν και το λειτούργημα του παπά γι' αυτό ονομάστηκαν και παπαδάσκαλοι.

Εκείνο  τον  παλιό  καιρό,  οι παπαδάσκαλοι  δεν  μισθοδοτούνταν  από  το  Δημόσιο Ταμείο.Έτσι, ζούσαν αναγκαστικά από τις προσφορές των ενοριτών και με κάποια πενιχρή αμοιβή από το Δήμο για τις υπηρεσίες που πρόσφεραν ως δάσκαλοι γι' αυτό λέγονταν και δημοδιδάσκαλοι. Οι χωρικοί θεωρούσαν υποχρέωση τους να φροντίζουν τον παπαδάσκαλο επειδή μάθαινε στα παιδιά γράμματα και παράλληλα λειτουργούσε και την εκκλησία. Σαν αμοιβή τού πήγαιναν διάφορα πεσκέσια, όπως με κοτόπουλα, αυγά, λουκάνικα και άλλα. Χρήματα αραιά του έδιναν, επειδή σπάνιζαν. Ο παπαδάσκαλος μάθαινε στα παιδιά περισσότερο μαθήματα θρησκευτικού περιεχομένου, παρά μαθηματικά, φυσικά και ιστορία. Μ' αυτόν τον τρόπο, όμως, μειώθηκε η αγραμματοσύνη των κατοίκων και ανέβηκε αισθητά το πνευματικό τους επίπεδο. να γονατίζει πάνω σε χαλίκια. Ο παπαγιώργης με την ακάματη δραστηριότητα του κάλυψε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής και πολλά έργα φέρουν την προσωπική του σφραγίδα. Με δικές του ενέργειες συστήθηκε η ενορία Αγίου Γεωργίου και τοποθετήθηκε ο ίδιος ιερέας. Ενήργησε και πέτυχε την ίδρυση Δημοτικού Σχολείου στον Άη Γιώργη, όπου και διορίστηκε ως πρώτος παπαδάσκαλος. Παράλληλα, έκανε χρέη γραμματέα Κοινότητας και διηύθυνε το Ταχυδρομείο και το Τηλεγραφείο για μεγάλο χρονικό διάστημα, υπηρεσίες που στεγάζονταν στο ίδιο κτίριο με το σχολείο στο προαύλιο του σημερινού ναού του χωριού μας.

Στη γενέτειρα μου δυο παπαδάσκαλοι πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους: ο Κων/νος Ι. Λυτόπουλος (παπαλύτας) στη Ζιώψη και ο Γεώργιος Ν. Παπανικολάου (παπαγιώργης) στον Αη Γιώργη. Αυτοί οι παπαδάσκαλοι υπήρξαν ανήσυχοι, φίλεργοι και δημιουργικοί. Εργάστηκαν με ζήλο και αυταπάρνηση για την πρόοδο του χωριού μας και την ευημερία του ποιμνίου τους. Κοσμούμενοι με πολλές αρετές και κατεχόμενοι από βαθιά πίστη προς το θεό και αγάπη προς την πατρίδα, περιέβαλαν με πατρική στοργή τους μαθητές τους και υπήρξαν οι φωτεινοί οδηγοί αυτών. Οι Αγιωργίτες παπαδάσκαλοι ήταν πολυδιάστατες προσωπικότητες με αξεπέραστα όρια αντοχής προκειμένου ν' ανταποκριθούν στα πολλαπλά καθήκοντα τους. Το αριθμητικό δυναμικό των μαθητών του χωριού μας, μεταπολεμικά, κυμαίνονταν από 130 έως 220 μαθητές περίπου. Οι παπαδάκαλοι διοικούσαν τέτοιο μονοθέσιο σχολείο, κάτι αδιανόητο για τα σημερινά δεδομένα. Για το λόγο αυτό αναγκάζονταν για το σωφρονισμό των άτακτων μαθητών να χρησιμοποιούν, εκτός από παιδαγωγικά μέτρα και αυστηρές, σωματικές τιμωρίες, όπως ξυλοδαρμό των χεριών με κρανίσια βέργα ή ανάγκαζαν τον απείθαρχο αθητή

Οι παπαδάσκαλοι της εποχής εκείνης φαντάζουν ως πραγματικοί ήρωες και πολλά τους οφείλει η γενιά των χωριανών μας που γαλουχήθηκε απ' αυτούς στα ελληνοχριστιανικά ιδεώδη.     

Ο παπαδάσκαλος παπακώστας Ι. Λυτόπουλος

Ο ΙΕΡΟΣ ΔΙΔΑΧΟΣ

                     Εσύ βαστάς στην εκκλησιά, εσύ στο χέρι σου έχεις

                     τα ευαγγέλια τα ιερά και τ’ άγια τα βιβλία,

                     σε ξένες βρύσες δε γυρνάς, σ’ άλλες πηγές δεν τρέχεις,

                     έσκυψες κι ήπιες του Χριστού τα νάματα τα θεία.

                     Στα διψασμένα πρόβατα, στα διψασμένα ελάφια

                     δίνεις το ζωντανό νερό, γέρνει ο ντουνιάς και πίνει,

                     αυτό ήπιαν οι Μάρτρυρες, αυτό τ’ άγια ταράφια,

                     μ’ αυτό κι η Σαμαρείτισσα ξεδίψασε κι εκείνη.

                                                           Σαντάρμης Αν. Γιάννης

Ο παπαγιώργης Παπανικολάου

 Ο ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ

                     Εσύ ξέρεις τα γράμματα, εσύ την αλφαβήτα,

                     εσύ ξέρεις πως γίνεται στο ρέμα το γιοφύρι,

                     για κοίτα, παπα-Γιώργη μου το σπίτι ετούτο κοίτα,

                     κοίτα και το φτωχό σχολειό, που πάει κι αυτό να γείρει.

                     Και μπες μέσα και δίδαξε με τα ιερά σου χείλη,

                     πάρε την έγνοια  του γονιού και του θεού τη χάρη,

                     τα δασκαλούδια μάθε τα με πλάκα και κοντύλι

                     πως είναι φως τα γράμματα και της ζωής λυχνάρι.

                                                         Σαντάρμης Αν. Γιάννης