Φυσερό

ΦΥΣΕΡΟ

του Τάκη Ευθυμίου

Στα χωριά μας αργαστήρι έλεγαν το κατώγειο σπιτάκι, όπου υπήρχε το καμίνι με το φυσερό και δούλευε ο χαλκιάς, ο σιδεράς.

Το καμίνι θεωρείται το πρωταρχικό εργαλείο του σιδερά. Γι’ αυτό ολόκληρο το εργαστήρι ονομαζόταν καμίνι. Η κατασκευή του καμινιού ήταν απλή. Διάλεγαν το αντικριστό προς το παραθυράκι χώρο για να φωτίζεται το καμίνι και να διευκολύνει το μάστορα στη δουλειά του. Εκεί κατασκεύαζαν μια βάση με πέτρινο τοίχο, έως ένα μέτρο ψηλό. Στο πάνω μέρος της βάσης έφτιαχναν ένα βαθούλωμα, τη φουφού, όπου τοποθετούσαν κι άναβαν τα κάρβουνα για να ζεστάνουν το σίδερο που ήθελαν να δουλέψουν. Στο πίσω μέρος όρθωναν έναν τοίχο με πέτρες και λάσπη για να προφυλάσσει τη φωτιά. Στον πάτο άνοιγαν μια τρύπα, όπου εφαρμοζόταν το ακροφύσιο του φυσερού για να προωθεί τον αέρα στη φουφού. Το φυσερό κατασκευαζόταν από τους ίδιους τους σιδεράδες. Απαραίτητο ήταν το μεγάλο αργασμένο γιδοτόμαρο. Όταν δεν αρκούσε, συγκολλούσαν δυο και τρία δέρματα μαζί. Το φυσερό αποτελούνταν από δυο σανίδες τριγωνικού σχήματος πάνω στις οποίες προσάρμοζαν το δέρμα. 0 σιδεράς τραβούσε και αμολούσε την αλυσίδα που ήταν κρεμασμένη στην άκρη του φυσερού. Με το τράβηγμα οι σανίδες του ξεμάκραιναν και το φυσερό ρουφούσε αέρα. Με το αμόλυμα οι σανίδες του κοντοζύγωναν και ο αέρας ξεφυσούσε από το ακροφύσιο και ζωντάνευε τη φωτιά στη φουφού. Εκεί μέσα παράχωνε ο μάστορας το ακατέργαστο σιδερικό για να κοκκινίσει και μαλακώσει, ώστε να το δουλέψει σαν παιχνιδάκι στα δυνατά του χέρια με το σφυρί και το αμόνι.

Πατροπαράδοτα τέτοια καμίνια-φυσερά στη Ζιώψη είχαν ο Κοσιάς και ο Κουδουνάς (Γυφτοκώστας). Στον Άη Γιώργη το παλιότερο ήταν του μπαρμπα-Γιώργη Τσιρώνη στην πέρα συνοικία που σώζεται μέχρι σήμερα. Εκεί, ως πιτσιρικάδες, γευτήκαμε τη λειτουργία του φυσερού σε παιγνιώδη μορφή, αφού ο καλοκάγαθος μπαρμπα-Γιώργης μας επέτρεπε να τραβάμε την αλυσίδα και ν’ απολαμβάνουμε την τέχνη και τα χωρατά του. Ακόμη καμίνια διατηρούσαν ο Μάνθος Λαγός, ο Γιάννης Μητσάκης και ο Παναγιώτης Κουμαντάνος στο κατώι του σπιτιού τους. Σήμερα, εξακολουθούν να κατέχουν εργαστήρια καμινιού οι αδελφοί Λαγού.