Ξεφλουδίσματα

ΞΕΦΛΟΥΔΙΣΜΑΤΑ ΚΑΛΑΜΠΟΚΙΟΥ

του Τάκη Ευθυμίου

ΤΟ ΞΕΦΛΟΥΔΙΣΜΑ ΤΟΥ ΚΑΛΑΜΠΟΚΙΟΥ

                                     Βγαίνω ψηλά και χουχοτώ στης Ζιώψης τη ραχούλα.

                                  Χαραλαμπάκη Γιώργο μου, κάθε άλλο απόψε κόψε,

                                  νωρίς τα βόδια πάχνιασε, σίντα θα ‘ρθει η βραδούλα,

                                  γιατί απόψε έχω μεντζί, παρακαλιά έχω απόψε.

                                  Πολλά κορίτσια θα ‘ναι εδώ, θα ‘ρθουν για τον ξεφλούδο,

                                  κι εσύ μην έρθεις μοναχός, πάρε και τους βλαμάδες,

                                  θέλω τραγούδι εγώ από ‘σε ν’ ακουρμαστώ βελούδο,

                                  να λέει για κλέφτικες χαρές, για αρματολών αντρειάδες.

                                                                                                           Σαντάρμης Αν. Γιάννης

Στα τέλη Μαΐου άρχιζε η καλλιέργεια του καλαμποκιού. Για τη σπορά του το χωράφι οργωνόταν τρεις φορές για να γίνει ψιλοχωματισμένο και ακολουθούσε το σβάρνισμα για τη διατήρηση της υγρασίας. Μετά το φύτρωμά του επακολουθούσε το σκάλισμα, το βοτάνισμα από τα αγριόχορτα και το αραίωμα για την κανονική ανάπτυξη του.

Στο ίδιο χωράφι ανάμεσα στα καλαμπόκια έσπερναν οι χωρικοί και μερικά μαυρομάτικα φασόλια, τα επονομαζόμενα γυφτοφάσουλα που τα μαγείρευαν, συνήθως, φρέσκα.

Κατά τα τέλη Σεπτεμβρίου, οι γεωργοί άρχιζαν το μάζεμα του καλαμποκιού που το μετέφεραν με τα ζώα τους στις αυλές των σπιτιών τους. Εκεί, γινόταν το ξεφλούδισμα με τη βοήθεια των φίλων και συγγενών κατά τις νυχτερινές, κυρίως, ώρες. Η δουλειά αυτή ήταν ευχάριστη γιατί πλαισιωνόταν από τραγούδια, αστεία, κουτσομπολιά και φαγοπότι. Η σπιτονοικοκυρά φίλευε την παρέα σταφύλια, πεπόνια, σύκα και φυσικά τσίπουρο και κρασί. Ακολουθούσε επιτόπιος χορός που μερικές φορές, όταν ξεχείλιζε το κέφι, μεταφερόταν στο κοντινότερο αλώνι και συνεχιζόταν μέχρι τα χαράματα.

Περιζήτητος της παρέας στα ξεφλουδίσματα στη Ζιώψη ήταν ο Γιώργος Αντωνόπουλος (Χαραλαμπάκης) που πάντα ξεκινούσε με το τραγούδι: «Αϊ μωρέ, χορεύουν τα κλεφτόπουλα...». Δεν παρέλειπαν ακόμη να συζητήσουν και για τα προξενιά. Έτσι, εύρισκαν τα κατάλληλα άτομα για νύφη και γαμπρό που ταίριαζαν απόλυτα. Με την πρωτοβουλία του προξενητή το προξενιό είχε, συνήθως, αίσιο τέλος.

Τα ξεφλουδίσματα ήταν μια ευχάριστη ομαδική ασχολία, η οποία φανερώνει μια οργανωμένη μορφή κοινωνικής και πολιτιστικής ζωής που πάντοτε προκαλούσε το ενδιαφέρον των γεωργών για τη δουλειά τους και ταυτόχρονα μεγάλωνε την αγάπη και τη συνεργασία μεταξύ τους. Το ψήσιμο των χλωρών καλαμποκιών και τα στοιχήματα για το ποιος θα φάει τα περισσότερα ήταν σε ημερήσια διάταξη.

Μετά το ξεφλούδισμα, άπλωναν τα κορμούζια στον ήλιο να στεγνώσουν και κρεμούσαν μερικά στον τοίχο που τα έπλεκαν μεταξύ τους σε κλιματσίδες. Αφού στέγνωναν, ακολουθούσε το στούμπισμα, δηλαδή το ξεσπίρισμα από το κότσαλο. Το στούμπισμα γινόταν με το λιοράβι που αποτελούταν από δύο άνισα ραβδιά δεμένα μεταξύ τους με καναβίδι. Η χρήση του απαιτούσε επιδεξιότητα. Κρατούσαν το μεγαλύτερο ραβδί με τα δυο τους χέρια και με μια απότομη επαναλαμβανόμενη κίνηση, με φόρα, χτυπούσαν το άλλο ραβδί πάνω στα κορμούζια του καλαμποκιού και έτσι τα ξεσπύριζαν. Ακολουθούσε λίχνισμα, κοσκίνισμα και λιάσιμο. Τέλος το σάκιαζαν και το αποθήκευαν στο αμπάρι. Προοριζόταν για άλεσμα και παρασκευή της μπομπότας, του αλειτούργητου άρτου όπως αλλιώς την έλεγαν. Με τα φλούσια, που προέκυπταν από το ξεφλούδισμα, παραγέμιζαν τα μαξιλάρια και τα στρώματα. Ακόμη, πάχνιαζαν τα ζωντανά τους.

Παλιότερα, η καλλιέργεια του καλαμποκιού ήταν αναγκαία για τους κατοίκους του χωριού μας. Το καλλιεργούσαν συστηματικά περισσότερο στα χωράφια του Νεοχωρακίου που είναι γόνιμα και ποτιστικά.

Όλες οι παλιές φάσεις παραγωγής και αξιοποίησης του καλαμποκιού, διανθισμένες από έντονα λαογραφικά στοιχεία, αποτελούν πλέον ένα ζωντανό παραμύθι!

Λιοράβι