Το Διδασκαλείο Λαμίας

Το Διδασκαλείο Λαμίας

και η ιστορία του Διδακτηρίου του (1914-1934)

(του Γιώργου Σταυρόπουλου)

Τριτάξιο Διδασκαλείο Λαμίας.  Ανάμεσα στους καθηγητές διακρίνεται, καθήμενος τέταρτος 
από δεξιά, ο εξέχων παιδαγωγός Μιχάλης Παπαμαύρος (Ιούνιος 1929)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η πόλη μας της Λαμίας πριν την ίδρυση της Παι­δαγωγικής Ακαδημίας, φιλοξένησε ένα άλλο εκπαιδευτικό ίδρυμα για τη μόρ­φωση των Δασκάλων. Ήταν το Διδασκαλείο της Λαμίας, το πρώτα εκπαιδευ­τικό ίδρυμα πού παρέσχε εκπαίδευση ανώτερου βαθμού στην πόλη. Γεννήθηκε, έζησε και τέλειωσε την αποστολή του μέσα σε προβλήματα, κατάφερε όμως να μορφώσει Δασκάλους, που υπηρέτησαν οι περισσότεροι σωστά την εκπαίδευση κι ορισμένοι διακρίθηκαν και σ’ άλλου είδους «στίβους». Νομίζουμε σωστό, να σας παραθέσουμε στοιχεία απ’ την ιστορία του γιατί μέχρι τώρα δεν έχει γρα­φτεί σχεδόν τίποτα γι’ αυτή και παραμένει άγνωστη σε νεότερους και σε πολλούς παλαιότερους.

Η   ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΕΙΟΥ

Οι νικηφόροι Βαλκανικοί πόλεμοι των χρόνων 1912-1913, έχουν σαν απο­τέλεσμα την προσάρτηση νέων εδαφών στην Ελλάδα. Η χώρα μεγαλώνει και δη­μιουργούνται πολλά προβλήματα που η Κυβέρνηση πρέπει να λύσει. Ένα απ’ αυ­τά είναι κι ο πολλαπλασιασμός των αναγκών της χώρας σε δημοδιδάσκαλους. Λύ­ση του προβλήματος ο νόμος 381 του 1914 που προβλέπει την ίδρυση Διδασκαλεί­ων στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη (δύο) και σε άλλες δέκα επαρχιακές πόλεις, με­ταξύ των Οποίων κι η πόλη της Λαμίας¹. Υπουργός Παιδείας ήταν τότε ο Φθιώτης πολιτικός Ιωάννης Τσιριμώκος. Έτσι από τη σχολική χρονιά 1914-1915 άρχι­σε να λειτουργεί το Διδασκαλείο της Λαμίας με Διευθυντή τον Ι. Σκουτερόπουλο και σαράντα μαθητές εισαχθέντες στην πρώτη τάξη. Την πρώτη αυτή χρονιά υπήρχε και μια τάξη προσαρτημένη, με τριάντα εννιά μαθητές, που ίσως προερχό­ταν απ’ το Διδασκαλείο Λάρισας².

Τα έτη σπουδών καθορίστηκαν σε τρία και παρέμειναν έτσι μέχρι το 1929 που καθορίστηκαν για όλα τα Διδασκαλεία σε πέντε.

Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΕΙΟΥ

α) Το διδακτήριο.

Το Διδασκαλείο κατά τη διάρκεια της εικοσάχρονης ζωής του, δεν ευτύχησε ν’ αποκτήσει δικό του κτίριο. Το κτίριο πού στεγαζόταν ήταν νοικιασμένο και βρι­σκόταν στη γωνία των οδών Μακροπούλου (τότε Αχιλλέως) και Αινιάνων. Το κτίριο αυτό ήταν μικρό, δεν είχε αυλή, οι αίθουσες του ήταν ανθυγιεινές και σκο­τεινές³. Επειδή δεν επαρκούσε για την ύπαρξη των προβλεπομένων εργαστηρίων, βιβλιοθηκών κλπ. νοικιάστηκε στα 1929 και το διπλανό κτίριο του Ν. Κρίτσα⁴. Το ποσό του ενοικίου ανερχόταν στα  1932-33 στις 10.000 δρχ. το μήνα⁵. Το γεγο­νός ότι το Διδασκαλείο δεν είχε δικό του κτίριο, δημιούργησε σ’ αυτό ένα σωρό προ­βλήματα και παρά λίγο να γίνει αιτία μεταφοράς του απ’ την πόλη.

β) Προβλήματα.

Απ’ την αρχή της λειτουργίας του το Διδασκαλείο της Λαμίας καθώς και τα υπόλοιπα δώδεκα της χώρας, παρουσίαζαν αισθητές ελλείψεις σε προσωπικό⁶. Δεν υπήρχαν τοποθετημένοι καθηγητές όλων των ειδικοτήτων. Άλλοι ήταν απο­σπασμένοι από Γυμνάσια της πόλης ή δίδασκαν παράλληλα και σ’ αυτά. Οι συχνές αναρρωτικές, άδειες, αναχωρήσεις για μετεκπαίδευση κ.ά. έκαναν το πρόβλημα με­γαλύτερο. Η έλλειψη καθηγητών όλων των ειδικοτήτων, είχε σαν συνέπεια να μη διδάσκονται ορισμένα μαθήματα κι άλλα να διδάσκονται από καθηγητές διαφορε­τικής ειδικότητας. Ενδεικτικά αναφέρουμε το φιλόλογο Γ. Αποστολόπουλο, που για αρκετά χρόνια ήταν κι ο γυμναστής του Διδασκαλείου... Βέβαια ορισμένες χρο­νιές υπήρχε επάρκεια στο προσωπικό, όπως στα  1931-32 που δεν απουσιάζει παρά ένας μόνο καθηγητής χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα⁷. Κοντά στην έλλειψη προσωπικού, θα πρέπει ν’ αναφέρουμε και την έλλειψη των αναγκαίων εποπτικών μέσων, οργάνων, κατάλληλων βιβλίων πού απαιτούσε η σωστή διδασκαλία των μα­θητών, Ιδιαίτερα τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του.

Προβλήματα προσωρινής διακοπής των μαθημάτων του, παρουσιάστηκαν στο Διδασκαλείο από το ξέσπασμα επιδημιών, όπως αυτή της οστρακιάς στα 1932-33. Το Διδασκαλείο αναγκάζεται τότε να διακόψει τα μαθήματα του για ενάμιση μήνα⁸. Το 1933 όμως παρουσιάζεται κι άλλο ένα πρόβλημα. Η κλοπή 7.000 φυσιγ­γίων φλόμπερ, πού χρησιμοποιούσαν οι μαθητές του Διδασκαλείου για σκοποβολή⁹. Ένα μέρος των κλοπιμαίων βρίσκονται στο κατάστημα του Κ. Νικολάου. Το γε­γονός αυτό οδηγεί στη σύλληψη του δράστη. Είναι ο μαθητής Κ. Αργύρης που στην ανάκριση ομολογεί και τα ονόματα των συνενόχων του που είναι οι συμμα­θητές του Γ. Θεοδοσόπουλος, Ε. Πολυζώης και Ν. Βάρσος¹⁰.

Το μεγάλο και χρόνιο όμως πρόβλημα του Διδασκαλείου αφορούσε το διδα­κτήριο του. Όπως αναφέραμε το οίκημα του ήταν ανεπαρκές και μισθωμένο. Γι’ αυτό το λόγο πολλές φορές αποφασίστηκε η μεταφορά του σε πόλη που θα διέθε­τε ιδιόκτητο οίκημα και θα γλύτωνε το κράτος από ένα αξιόλογο χρηματικό ποσό. Τελικά παραμένει χάρις στην επέμβαση τοπικών πολιτικών παραγόντων. Αρχικά για τη λύση της στέγασης του προτάθηκε η μεταφορά του στο κτίριο του Παρθε­ναγωγείου¹¹. Αυτό όμως θα δημιουργούσε προβλήματα στο σχολείο που στεγαζό­ταν εκεί. Γι’ αυτό αποφασίζεται η ενοικίαση του διπλανού κτιρίου που ελαττώνει κάπως το πρόβλημα¹². Τότε δημιουργούνται για πρώτη φορά όλες οι απαιτούμενες αίθουσες κι εργαστήρια Φυσικής - Χημείας, Φυτολογίας - Βιολογίας, Χειροτεχνί­ας - Ιχνογραφίας καθώς και δυο βιβλιοθήκες. Την ίδια εποχή εκδηλώνεται και κάποιο ενδιαφέρον από πλευράς Στυλίδας για τη μεταφορά, στέγαση και λειτουρ­γία εκεί του Διδασκαλείου, χωρίς όμως συνέχεια¹³.

Στα 1930 ο τότε πρόεδρος της Βουλής  Ι. Τσιριμώκος τονίζει στο Δήμο Λαμιέων την ανάγκη να χορηγήσει ένα καλό οικόπεδο για την ανέγερση κτιρίου του Δι­δασκαλείου, αναφέροντας ότι το διεκδικούν πολλές πόλεις¹⁴. Ο Δήμος αρχικά σκέ­φτεται το οικόπεδο του Γυμναστηρίου αλλάζει όμως γνώμη και προσανατολίζεται στην αγορά του οικοπέδου του Κόντου, που πρόσφερε τιμή 10 δρχ. το μέτρο ειδι­κά για το Διδασκαλείο¹⁵.

Στις 6.6.31 φθάνει στη Λαμία για τη θεμελίωση δυο Δημοτικών Σχολείων ο τότε Υπουργός Παιδείας Γ. Παπανδρέου. Μιλάει στον εκπαιδευτικό κόσμο της πόλης κι ακούει με τη σειρά του τα προβλήματα και τις επιθυμίες του, που έχουν αναλάβει να του εκθέσουν οι διευθυντές του Γυμνασίου, Παρθεναγωγείου, Διδα­σκαλείου κ.α. Μοιραία λοιπόν αναφέρονται δυο προβλήματα: του κτιρίου του Δι­δασκαλείου και του Γυμνασίου. Ακολουθεί «μακρά σύσκεψις» κι αποφασίζεται η ανέγερσή τους να βαρύνει εξ ίσου το Δήμο και το Κράτος. Δίνεται μάλιστα εντο­λή στον αρχιτέκτονα του Υπουργείου Παιδείας να ετοιμάσει το γρηγορότερο τον προϋπολογισμό των έργων, με σκοπό τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς να προκη­ρυχθεί η σχετική δημοπρασία¹⁶. Ο Δήμος Λαμιέων κινείται πρώτα για να βρει το κατάλληλο οικόπεδο και παράλληλα ζητάει τη σύμβαση δανείου απ’ την Κτηματική Τράπεζα, ύψους 1.500.000 δρχ. του μισού δηλ. της προϋπολογισμένης δαπάνης, παρά τις οικονομικές του δυσκολίες. Όσον αφορά το οικόπεδο, ο Δήμος στρέφεται ξανά σ’ αυτό του Κόντου, που βρισκόταν δίπλα στο Γυμναστήριο. Υποβάλλει και σχεδιάγραμμα του στο Υπουργείο Παιδείας και... περιμένει. Το Υπουργείο Ε­σωτερικών, αρμόδιο για την έγκριση του δανείου, δεν το εγκρίνει, με τη δικαιολο­γία ότι ο Δήμος είναι αρκετά βεβαρυμμένος και δεν μπορεί να επιβαρυνθεί άλλο. Το άλλο Υπουργείο, της Παιδείας, στέλνει μετά από μερικούς μήνες τους «αρμο­δίους» του για να εξετάσουν το οικόπεδο κι αυτοί αποφαίνονται πως δεν είναι κα­τάλληλο, αντιπροτείνοντας την αγορά ενός άλλου αξίας 450-000 δρχ. που δεν μπορούσε να διαθέσει ο Δήμος¹⁷. Κι επειδή δήλωσαν ρητά πως μόνο αυτό είναι το κατάλληλο, αφού ανήκε σε «ευτυχή ημέτερο» όπως εύστοχα τον χαρακτήρισε τοπική εφημερίδα¹⁸, το πρόβλημα παρέμεινε άλυτο.

Το ίδιο καλοκαίρι του 1931, το Διδασκαλείο κινδυνεύει να μεταφερθεί στη Μυτιλήνη. Τελικά χάρις στην επέμβαση του Ι. Τσιριμώκου παραμένει και στη Μυ­τιλήνη μεταφέρεται το Διδασκαλείο Καστοριάς¹⁹.

Την άλλη χρονιά ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Παιδείας δεν προβλέ­πει ποσό για την ανέγερση του Διδασκαλείου²⁹, ούτε και την μεθεπόμενη με Υπουργό Παιδείας το Δ. Χατζίσκο. Η εφημερίδα «Επαρχία» προτείνει το ποσό του ενοικίου του Διδασκαλείου να εξυπηρετήσει «τοκοχρεωλυτικώς» δάνειο για την α­νέγερση του κτιρίου²¹, ενώ ο τότε Δήμαρχος κι αργότερα Βουλευτής Γ. Πλάτης προσπαθεί να πείσει το Υπουργείο να εγκρίνει άλλο οικόπεδο κι ελπίζοντας στην άρση της απαγόρευσης του Υπουργείου Εσωτερικών²². Μάταια όμως.

Την ίδια χρονιά (1933), αποφασίζεται η κατάργηση των Διδασκαλείων κι η ίδρυση Παιδ. Ακαδημιών²³ κι έτσι σταματά να υπάρχει και πρόβλημα.

……………………………………………………………………………………………

Υποσημειώσεις

1.   Μεγάλη Παιδαγωγική Εγκυκλοπαίδεια τ. Β. σελ. 167-168.

2.     Υπάρχει η πληροφορία (χωρίς να έχει εξακριβωθεί με πληρότητα), ότι ο Ι. Τσιρι­μώκος θέλοντας να εξυπηρετήσει την περιφέρεια του, μετέφερε εδώ, το Διδασκαλείο που λειτουργούσε στη Λάρισα. Αυτό, προκάλεσε τις αντιδράσεις και επερωτήσεις στη Βουλή των Θεσσαλών πολιτικών, χωρίς αποτέλεσμα. Έτσι εξηγείται κι η προσαρτη­μένη τάξη που υπήρξε στην πρώτη χρονιά, λειτουργίας του Διδασκαλείου.

3.        Εφημερίδα «Η Επαρχία», Λαμία, φ. 700, 19.8.33.

4.    Εφημερίδα «Η Επαρχία», Λαμία, φ. 88 30.10.29.

5.        Εφημερίδα «Η Επαρχία», Λαμία, φ.  606, 12.1.33.

6.         Χρ. Λέφα «Ιστορία της εκπαιδεύσεως», Αθήνα 1942, σελ. 236.

7.         Εφημερίδα «Η Επαρχία», Λαμία, φ. 464, 30.1.32.

8.         Εφημερίδα «Η Επαρχία», Λαμία, φ. 583 10.11.32 και περιοδικό «Εργασία και Ζωή>, Λαμία, τ. 8, 9, 10, 1933.

9.       Εφημερίδα «Η  Επαρχία», Λαμία, φ.   686,  18.7.33.

10.    Εφημερίδα «Η Επαρχία», Λαμία, φ. 687,  20.7.33.

11.     Πρόκειται για το γνωστό κτίριο που στεγάζει σήμερα το 6^ο Γυμνάσιο.

12.          Εφημερίδα «Η  Επαρχία»,  Λαμία, φ.  88,  30.10.29.

13.          Στο ίδιο, παραπάνω, φύλλο.

14.         Εφημερίδα «Η Επαρχία», Λαμία, φ. 259,  9.7.30.

15.         Εφημερίδα «Η Επαρχία», Λαμία, φ. 293, 3.11.30.

16.    Εφημερίδα «Η Επαρχία», Λαμία, φ.  367,  11.6.31.

17.          Εφημερίδα «Η Επαρχία», Λαμία, φ. 702, 24.8.33.

18.     Εφημερίδα «Η Επαρχία», Λαμία, φ.  564, 24.9.32.

19.            Εφημερίδα «Η Επαρχία», Λαμία, φ. 388, 30.7.31.

20.     Εφημερίδα «Ή Επαρχία», Λαμία, φ.  512, 24.5.32.

21.     Εφημερίδα «Η Επαρχία», Λαμία, φ. 606, 12.1.33.

22.     Εφημερίδα «Η Επαρχία», Λαμία, φ. 702, 24.8.33.

23.     Χρ. Λέφα «Ιστορία της εκπαιδεύσεως», Αθήνα 1942, σ. 250.

Πηγή: «Φθιωτικά Χρονικά»

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου