Σφραγιδόλιθοι με θέμα τον Αχιλλέα

Κλεμμένοι αρχαίοι σφραγιδόλιθοι

σε ξένα μουσεία με θέμα τον Αχιλλέα!

Γράφει ο συγγραφέας κ. Γιώργος Λεκάκης, www.lekakis.com

 

Δεν τα είπε μόνο ο Όμηρος. Δεν τον τραγούδησε και επαίνεσε μόνον αυτός. Τον καθιέρωσε. Και κυρίως τον εδραίωσε στις καρδιές των ανθρώπων. Και οι καλλιτέχνες τον πήραν και τον απαθανάτισαν κι αυτοί! Διότι εάν ήταν ένα ψέμα και μόνο - όπως ισχυρίζονται οι ανόητοι ότι είναι η μυθολογία μας - τότε όλα θα είχαν σβηστεί και ξεχαστεί στον πανδαμάτορα χρόνο…

Παρακάτω διάλεξα μερικούς μόνο πανέμορφους σφραγιδόλιθους και καλλιτεχνικά έργα-μινιατούρες, που κοσμούν προθήκες ξένων μουσείων.

Οι σφραγιδόλιθοι είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο στην Ιστορία της Τέχνης, αλλά και γραπτό μνημείο μαρτυρίας ιστορίας και πολιτισμού. Και ως τέτοιο θα πρέπει κάποτε να το ιδούμε οι καημένοι. Δυστυχώς είναι πολύ μικρό και κλέβεται και κρύβεται εύκολα. Προσέξτε τις διαστάσεις τους. Μόλις και μετά βίας ξεπερνούν το ένα εκατοστόμετρο!  Έτσι είναι – μαζί με τα νομίσματα - από τα ευκολότερα να λεηλατηθούν αρχαία αντικείμενα.

Για τους λάτρεις των μινιατουρών, καλό είναι να πούμε πως ο πρώτος και περιφημότερος μικροτεχνίτης του κόσμου ήταν ο Μυρμηκίδης (με καταγωγή από την Μίλητο ή την Αθήνα). Εφιλοτεχνούσε σε ελεφαντοστούν, μάρμαρο ή μέταλλο και κατασκεύαζε περίφημες «μινιατούρες». Ήταν περιβόητος τορευτής. Εκατασκεύασε - μαζί με τον Καλλικράτη[1] - ένα τέθριππο με οδηγό, που μπορούσαν να το σκεπάσουν πτερά κουνουπιού! Έφτιαξε ένα καράβι, που χωρούσε κάτω από μια μύγα! Ένα τέθριππο που μπορούσε να το σέρνει ένα κουνούπι, ή μια μύγα. Εσκάλιζε μυρμήγκια, που γυμνός οφθαλμός δύσκολα διέκρινε τα πόδια τους! Έγραψε μάλιστα στίχους του Ομήρου επάνω σε ένα σπόρο από σουσάμι…[2] φτιάχνοντας και το αρχαιότερο βιβλίο-μινιατούρα στον κόσμο…

Η Φθιώτις ανήκει στην μεγάλη χορεία των περιοχών της Ελλάδος, όπου έχουν βρεθεί σφραγιδόλιθοι. Είναι κατάπαστος από τέτοια έργα τέχνης. Από την μυκηναϊκή εποχή, και μάλλον από την ακόμη αρχαιότερή της, μινυακή-μινωική. Αλλά αυτό έως τώρα παραμένει θέμα… ανέγγιχτο.

Παρακάτω σας παρουσιάζω μερικούς μόνο σφραγιδόλιθους, με κεντρικό θέμα τον Αχιλλέα. Άγνωστο (;) πού ευρέθησαν. Αλλά ποιος θ’ αγαπούσε περισσότερο τον Μυρμηδόνα ήρωα, από ένα Φθιώτη, ούτως ώστε να τον επιλέξει να τον φορά και στο δάκτυλό του, σαν άγιο-φύλακά του;

Άγνωστο (;) πώς έφθασαν στις προθήκες των μουσείων… Δεν θα σας πω από ποιες «συλλογές» επισήμων μουσείων προέρχονται. Δεν με ενδιαφέρει. Ούτως ή άλλως οι κάτοχοί τους τα κατέχουν παράνομα και παράτυπα, και πρέπει να τα επιστρέψουν. Αυτή (θα έπρεπε να) είναι η δουλειά του υπουργείου Πολιτισμού. Και θα είναι, όταν θα υπάρξει ελληνικό κράτος που θα σεβαστεί τον πολιτισμό του.

Εγώ θα αρκεστώ στην περιγραφή 6 απ’ αυτών:

Η πέτρα δακτυλιδιού με τον Αχιλλέα και την Πενθεσίλεια, φιλοτεχνήθηκε το διάστημα 300 π.Χ.-100 μ.Χ. Έχει διαστάσεις μόνο 1,7  x  0,9 εκατ.!

 

Αχιλλέας-Πενθεσίλεια

Σε άλλη μικροπαράσταση, σε χάλκινο δαχτυλίδι, ο Αχιλλέας σέρνει το νεκρό σώμα του Έκτορος, με το άρμα του. Ελληνορωμαϊκής εποχής (30 π.Χ.-200 μ.Χ.). Το θέμα υπάρχει σε πολλές παραλλαγές. Ήταν ιδιαιτέρως δημοφιλές. Σε άλλη παρόμοια παράσταση, ο Αχιλλεύς σέρνει τον νεκρό του Έκτορος, πάλι με το άρμα του. Επίσης ελληνορωμαϊκής εποχής (30 π.Χ.-200 μ.Χ.), σε υάλινη πέτρα χρυσού δακτυλιδιού (διαστάσεων μόλις 1,1  x  1,2 εκατ.)!

 

Αχιλλέας-άρμα-Έκτωρ

Άλλο αγαπητό θέμα ήταν ο Αίας που μεταφέρει τον νεκρό Αχιλλέα. Πέτρα δακτυλιδιού από αχάτη (του 300 π.Χ.-100 π.Χ.). Διαστάσεις: 1,1  x  0,8 εκατ!

 

Αίας-Αχιλλέας

Άλλο υπεραγαπημένο θέμα του κόσμου και των καλλιτεχνών, ήταν ο πολυμήχανος βασιλεύς της Ιθάκης, Οδυσσεύς, με τα όπλα του Αχιλλέως. Το συγκεκριμένο έργο φιλοτεχνήθηκε μεταξύ 300 και 100 π.Χ. και είναι από υαλί, διαστάσεων 1,3  x  0,8 εκατ.!

Οδυσσέας-όπλα Αχιλλέα

Στα ιδιαιτέρως δημοφιλή και ο Πρίαμος να ικετεύει τον Αχιλλέα για το σώμα του νεκρού αγαπημένου του υιού, Έκτορος. Έργο του 30 π.Χ.-200  μ.Χ. από υαλί, διαστάσεων 0,9  Χ  1,1 εκατ.

Πρίαμος-Αχιλλέας

Έτσι, εικονοποιήθηκε ο Όμηρος. Εάν θα μπορέσουμε ποτέ να ξανα-συλλέξουμε τα έργα τέχνης των προγόνων μας, τότε ίσως, όχι μόνο θα ξαναδιαβάσουμε την Ιστορία, αλλά και θα την εικονοποιήσουμε. Και μαζί με εμάς θα την δει και όλος ο κόσμος. Γιατί εμείς δεν κάναμε πολιτισμό για να ’κονομήσουμε, αλλά για να διαφωτίσουμε…

…………………………………………

ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΤΑΚΗ ΕΥΘΥΜΙΟΥ

Ευχαριστώ θερμά τον άοκνο ερευνητή-ιστοριοδίφη, καταξιωμένο δημοσιογράφο και αγαπητό φίλο Γιώργο Λεκάκη επειδή μου εμπιστεύθηκε το παρόν μοναδικό άρθρο του να δημοσιευθεί στον «Φθιωτικό Τυμφρηστό», γνωρίζοντας τις επίμονες, πολύχρονες ερευνητικές και συγγραφικές μου απόπειρες, σε συνεργασία με σπουδαίους επιστημονικούς συνεργάτες, να καταδείξουμε τη σύνδεση του ομηρικού ήρωα Αχιλλέα με την κοιλάδα του Σπερχειού, που προβάλλει ως η πιθανότερη βασική πατρίδα του.

Ευελπιστώ σε ανάλογες μελλοντικές συνεργασίες. Η έρευνα και προβολή της ιστορίας μας είναι καθήκον κάθε σκεπτόμενου Έλληνα!

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

---

[1] Κατ’ άλλους ήταν συνεργάτες, κατ’ άλλους ανταγωνιστές.

[2] Βλ. Αθήναιο (11, 782, B), σχολ. Διονυσίου του Θρακός, Γαληνός, Κλ. Αιλ. (1, 17), Πλίνιο Πρεσβύτερο, Neudecker R. " Myrmecides", Brill’s New Pauly. Antiquity vol., εκδ. H. Cancik και H. Schneider, Brill Online, 2012.

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου