Οι Ταράτσες του Ασπρόκαμπου

ΟΙ ΤΑΡΑΤΣΕΣ ΤΟΥ ΑΣΠΡΟΚΑΜΠΟΥ

[Του Ηλία Προβόπουλου, δημοσιογράφου]

Εκπληκτική η θέα των κορυφών του Τυμφρηστού από τα μεγάλα λιβάδια του Ασπρόκαμπου

Απέναντι από το χωριό μου, τη Μεγάλη Κάψη Τυμφρηστού, απλώνεται μια μεγάλη περιοχή της οποίας το γεωφυσικό ανάγλυφο πρωτοδιάβασα στη ζωή μου και σε αυτό τον χάρτη της μικρής πατρίδας, έμαθα να ξεχωρίζω τα χωράφια και τις καλλιέργειες, τα δέντρα στις πλαγιές, τα μονοπάτια, τις στράτες και τα σύνορα του κόσμου. Σε αυτό τον χάρτη έμαθα να ξεχωρίζω κι ένα παρατημένο, λόγω κατολισθήσεων χωριό, τη Ζιώψη, κοιτίδα των περισσότερων οικογενειών στον Άγιο Γεώργιο Τυμφρηστού και του πατέρα μου.

Αιωνόβιες, υψωμένες βελανιδιές στον ξέφωτο  μπροστά από το εξωκλήσι του Αϊ - Λιά

Όλα αυτά ήταν ένα μεγάλο χωματόβουνο, που εκτείνεται πάνω από τον Άγιο Γεώργιο Τυμφρηστού ως το Δίκαστρο με δεκάδες ρέματα που δημιουργούσαν ιδιαίτερους μικρότοπους, καλείται γενικώς Ασπρόκαμπος και ελάχιστοι είναι πλέον στην περιοχή που μπορούν να μιλήσουν για την κοινωνία αυτού του τόπου και να αναφερθούν με τα σωστά τους τοπωνύμια για τα διάφορα σημεία που τον συνθέτουν. 

Από το ύψωμα του Αϊ – Λιά φαίνονται τα χωριά Τυμφρηστός, Μεγάλη Κάψη  και Μερκάδα χτισμένα όλα στο ίδιο υψόμετρο στις πλαγιές του Τυμφρηστού

Το γεγονός οφείλεται σε μια κατολίσθηση στις αρχές του 20^ου αιώνα που τραυμάτισε τη μητρόπολη της περιοχής, τη Ζιώψη και ανάγκασε τους κατοίκους της να μετακινηθούν χαμηλότερα προς τον Σπερχειό όπου μέχρι τότε υπήρχαν μόνο χάνια που εξυπηρετούσαν τους περαστικούς που πήγαιναν ή έρχονταν στην Ευρυτανία και λίγα σπίτια. Την μετεγκατάσταση όμως ενίσχυσε και το γεγονός ότι τότε ανοίχτηκε και ο αμαξιτός δρόμος προς Καρπενήσι και το μέρος με τα χάνια άρχισε να εξελίσσεται σε ένα σημαντικό εμπορικό κέντρο.

Ο Δημήτρης και ο Ηλίας Αντωνόπουλος στην αυλή της εκκλησίας της Παναγίας   απέναντι από το παλιό χωριό Ζιώψη που έχει αρχίσει να ζωντανεύει πάλι

Σιγά – σιγά λοιπόν και μέχρι την δεκαετία του ’50 η Ζιώψη εγκαταλείφθηκε και αυτό επηρέασε και τους άλλους συνοικισμούς γύρω της, όπως η Βίγλα, ο Ασπρόκαμπος, η Στρωμνού και άλλοι και μόνο λίγοι κτηνοτρόφοι τους πήγαιναν εκεί τα κοπάδια τους.  Σήμερα την ύπαρξη αυτών των παλιών συνοικισμών της Ζιώψης θυμίζουν ορισμένα εξωκλήσια που χάρη στη διάνοιξη πολλών δασικών δρόμων στην περιοχή έχουν επισκευαστεί και μπορούν πλέον να τα επισκεφτούν και άλλοι εκτός από τους κυνηγούς.

Το χωριό Άγιος Γεώργιος όπως φαίνεται από το δρόμο που ανεβαίνει στην Αγία Παρασκευή

Λέω κυνηγούς γιατί η περιοχή ήταν και παραμένει ένας εξαιρετικός κυνηγότοπος για τριχωτά θηράματα και πουλιά κι εκεί διακρίθηκαν πολλοί από τους κυνηγούς του Αγίου Γεωργίου. Την παράδοση αυτή συνεχίζουν σήμερα και πολλοί νεότεροι και σαφώς είναι πιο εύκολο γι’ αυτούς να ανέβουν στον Ασπρόκαμπο για μπεκάτσες με τα αυτοκίνητά τους και όχι μετά από ένα τρίωρο περπάτημα. 

Όπως και να έχει όμως η διαδρομή έχει τις χάρες της καθώς περνάει μέσα από όμορφες εξοχές τις οποίες καταπίνει ραγδαία το δάσος ενώ η θέα προς τον Τυμφρηστό καθώς ανεβαίνει το μονοπάτι προς την Αγία Παρασκευή είναι εξαίσια. Πρώτα φαίνονται τα χωριά Μερκάδα και Μεγάλη Κάψη και όσο ανεβαίνουμε και τα υπόλοιπα χωριά, Τυμφρηστός, Μαυρίλο και Νεοχώρι και στο τέλος, σαν φθάσουμε στον Ασπρόκαμπο, βλέπουμε το Βελούχι σε όλη του μεγαλοπρέπεια. Το ίδιο ωραία είναι και η θέα προς το δασωμένο βουνό Μαυρογιάννη και το συγκρότημα της Γραμμένης Οξυάς.

Οι ταράτσες αποτελούν από τα αρχαιότερα κτίσματα του ανθρώπου και δεν είναι παρά μια προέκταση του εδάφους πάνω σε ένα πλέγμα από κλαδιά και ξύλα που δημιουργούν μια στέγη η οποία στηρίζεται σε μεγάλα ξύλα. Για τις ταράτσες δεν απαιτείτο καμιά ιδιαίτερη τεχνική και μπορούσε να τις κατασκευάσει ο καθένας που τις είχε ανάγκη για να στεγάζει βασικές λειτουργίες στο χωράφι και το κοπάδι. Δεν ήταν όμως και λίγες οι φορές που στέγαζαν και όλη την οικογένεια, ιδιαίτερα δε στην περίοδο της Κατοχής και της καταστροφής των χωριών από τους Γερμανούς τον Αύγουστο του 1944. Σήμερα είναι ζήτημα αν υπάρχουν σε όλη την περιοχή πάνω από το Σπερχειό, από τον Άγιο Γεώργιο ως τη Βίτωλη λίγες ακέραιες ταράτσες

Δίπλα στη διαδρομή και όσο βλέπει το μάτι στις δασωμένες πλαγιές δεν διακρίνονται πλέον παρά ελάχιστα ίχνη από τις εγκαταστάσεις των προγόνων καθώς ο τρόπος κατασκευής τους και η απουσία των ανθρώπων τις άφησαν στο έλεος του καιρού. Από τα κτίσματα εκείνης της εποχής σώζονται κάποιες ταράτσες και αυτό χάρη στη ανάγκη των κτηνοτρόφων.  Ταράτσες επί του προκειμένου είναι μια κατασκευή η οποία αποτελείται από μια στέγη και τα ξύλα που την κρατάνε ενώ πολλές φορές στεγάζουν και ένα χαμηλό τοίχο που έπαιζε το ρόλο του μαντριού.

 Η στέγη της, όπως μας είπε ο Παναγιώτης Τσώνος παλαιότερα ήταν από πατημένο χώμα ενώ αρκετές ήταν και εκείνες που είχαν κεραμίδια που είχαν φτιάξει οι ίδιοι οι άνθρωποι και από αυτά που κομμάτια τους είναι διασπαρμένα σε διάφορα σημεία καταλαβαίνουμε που υπήρχαν κάποτε ταράτσες. Ο Παναγιώτης Τσώνος, ο ιστορικός χασάπης του Αγίου Γεωργίου πρόλαβε και πριν λυγίσει η ταράτσα στην οποία έζησε τα παιδικά του χρόνια σαν τσοπανόπουλο, την επισκεύασε και σήμερα αποτελεί ένα μνημείο για την περιοχή.

Μια άλλη ταράτσα με χώμα στη στέγη της αλλά πάνω από ένα αδιάβροχο υλικό είναι στον Ασπρόκαμπο και στεγάζει τον Γιάννη Στεφανή από τη Βίτωλη που βόσκει εκεί ένα κοπάδι κατσίκια.  Στην ίδια περιοχή, ανεβαίνουν μέχρι σήμερα και κάνα δυο άλλα κοπάδια, των Κυριακάκηδων από τον Άγιο Γεώργιο και διακρίνονται κάποιες εγκαταστάσεις που πολλές φορές χρησιμοποιούνται από τους κυνηγούς όταν τους πιάνει κακοκαιρία το χειμώνα.

Από τον Ασπρόκαμπο πήραμε το χωματόδρομο που οδηγεί στη Ζιώψη η οποία τελευταία προκαλεί το ενδιαφέρον και ήδη κατοικείται από δυο – τρεις ανθρώπους που τους αρέσει η τοποθεσία με την υπέροχη θέα στον Τυμφρηστό και οι οποίοι έχουν φτιάξει ωραίους κήπους που αρδεύονται από τα άφθονα νερά της βρύσης της πλατείας με τον μεγάλο πλάτανο. Το παράδειγμά τους όπως μαθαίνω σκέφτονται να ακολουθήσουν και άλλοι κι έτσι δεν αποκλείεται σε λίγα χρόνια να ζωντανέψουν όλα τα σπίτια του παρατημένου χωριού.

Ο Δημήτρης Αντωνόπουλος δείχνει την κουφάλα ενός δέντρου μπροστά από το εξωκλήσι του Αϊ – Λιά όπου όταν ήταν παιδί ανέβηκε να πάρει τα πουλάκια από μια φωλιά

Ζωντάνεμα παρατηρείται όμως και στην ευρύτερη περιοχή πάνω από τον Άγιο Γεώργιο καθώς είναι αρκετοί εκείνοι που έχουν τη δυνατότητα να αρχίσουν να ξαναφτιάχνουν τα χωράφια τους και τα αμπέλια τους, κυρίως συνταξιούχοι γιατί όπως καταλαβαίνουμε όλοι ένα τέτοιο εγχείρημα απαιτεί τουλάχιστον ένα μικρό σίγουρο εισόδημα. Ανάμεσα σε αυτούς είναι και ο Ηλίας Δ. Αντωνόπουλος που μαζί με τον πατέρα του περιηγηθήκαμε την περιοχή πριν από λίγες ημέρες και σταθήκαμε λίγο στο κτήμα τους, στη θέση Παναγία.

Ο Δημήτρης και ο Ηλίας Αντωνόπουλος μπροστά στις ωραίες και δροσερές βρύσες της Ζιώψης

Ο Ηλίας συνταξιοδοτήθηκε από την Πυροσβεστική και πήρε τη σκυτάλη στα κτήματα και τα αμπέλια από τον πατέρα του Δημήτρη Αντωνόπουλο και συνεχίζει ικανοποιητικά. Δεν έμεινε όμως σε αυτά που βρήκε αλλά φυτεύει συνέχεια νέα δέντρα και ακόμη έφτιαξε μελίσσια τα οποία διατηρεί σε ένα οργανωμένο μελισσομάντρι στην άκρη του χωραφιού. Δεν είναι πολλά για να αναγκάζεται να τα μετακινεί αλλά όπως λέει, ο τόπος μπορεί να συντηρήσει μελίσσια όλο το χρόνο και να κάνουν και ωραίο μέλι καθώς διαθέτει ένα πλήθος ανθοφόρας βλάστησης. 

ΥΓ. Το κείμενο και οι φωτογραφίες δημοσιεύτηκαν στο ένθετο περιοδικό για το κυνήγι και τη φύση, της εφημερίδας Έθνος.

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου