TREILER

Το παρόν Ιστολόγιο έχει σκοπό να περισώσει & να προβάλλει τη ρουμελιώτικη ιστοριολαογραφία -

Δευτέρα 17 Οκτωβρίου 2011

Βρυσομάνες Ζιώψης

ΟΙ ΒΡΥΣΟΜΑΝΕΣ ΤΗΣ ΖΙΩΨΗΣ
του Τάκη Ευθυμίου

ΟΙ ΒΡΥΣΟΜΑΝΕΣ
                  Καμάρια μου πεντάκρουνα, κουπάνες μου νερούσιες,
                  έρχομαι με λαχταριστούς, σ’ εσάς, χαρά γιομάτους,
                  τ’ αφίρια σας τα ολόδροσα, οι ανάβρες σας οι πλούσιες,
                  μου παίρνουνε τη δίψα μου, μου δίνουν τη δροσιά τους.

                  Παίρνω νερό και νίβομαι, κορφοδροσολογιέμαι
                  και στα πλατάνια κάθομαι, που ‘ναι δικό σας θρέμμα,
                  με τη γλυκιά γαργάρα σας θαρρώ πως ακουρμιέμαι
                  τον κότσυφα να τραγουδά στης ποταμιάς το ρέμα.
                                                                                                       Σαντάρμης Αν. Γιάννης
Γλωσσάρι
ακουρμιέμαι = ακούω.
καμάρι, το= πέτρινη μεγάλη κούπα νερού, κουπάνα.

Πρωταρχικό ρόλο στη δημιουργία του οικισμού της Ζιώψης, αναμφισβήτητα, διαδραμάτισε η ύπαρξη πλούσιων πηγών πόσιμου νερού στο χώρο με τα θεόρατα πλατάνια. Οι πηγές αυτές σωστά χαρακτηρίζονται ως βρυσομάνες, αφού διαθέτουν αφθονότατα γάργαρα νερά ακόμη και σε περιόδους ξηρασίας.
Η πρωταρχική αξιοποίηση των νερών και η κατασκευή των πέτρινων κρηνών χάνονται στο βάθος του χρόνου. Ο Σπύρος Τόλιας διηγιόταν στο γιο του Τάσο ότι καλέσανε ειδικό τεχνίτη από τα Μαστοροχώρια των Ιωαννίνων για να κατασκευάσει την υδρομάστευση. Πράγματι, ο έμπειρος τεχνίτης, για να μη χαθεί ούτε σταγόνα νερού, χρησιμοποίησε υλικό με πρώτο συστατικό το ασπράδι του αυγού για να κατασκευάσει το βαένι. Τότε οι νοικοκυρές συγκέντρωσαν για το σκοπό αυτό εκατοντάδες αυγά απ' τα οποία χρησιμοποίησαν το ασπράδι, επειδή έχει την ιδιότητα να σμαλτώνει και να στεγανοποιεί την επιφάνεια που καλύπτει. Χάρη σ' αυτή την τεχνική συγκεντρώθηκαν όλα τα πηγαία νερά και οδηγήθηκαν σε δυο πέτρινες κοπάνες απ' τις οποίες ξεχύνονταν ορμητικά για να δροσίζουν τους κατοίκους της Ζιώψης και να ποτίζουν τα ζωντανά και τα κηπευτικά τους.
Οι βρυσομάνες ήταν το σημείο αναφοράς και συνάντησης των γυναικών, όπου έσπευδαν καθημερινά να προμηθευτούν το απαραίτητο για το νοικοκυριό τους νερό και φυσικά να επιδοθούν στο κουβεντολόι και κουτσομπολιό, έως ότου γεμίσουν τις φτσέλες και τις στάμνες τους και να επιστρέψουν στο σπιτικό τους, κουβαλώντας τες στον ώμο τους.
Εκεί, είχαν και το μόνιμο στέκι τους, για το αναγκαίο πλύσιμο των ρούχων. Εκεί συναντιόνταν και οι νέοι για να χαρούν την ομορφιά του φυσικού περιβάλλοντος, να ξεδιψάσουν, να ξαποστάσουν και ν' απολαύσουν τη δροσιά των Βαθύσκιωτων πλατανιών, που και σήμερα δεσπόζουν με τα τεράστια κλωνάρια τους, απλωμένα σα στοργικές φτερούγες, προστατεύοντας το τοπίο. Αργότερα, όταν το χωρίο εγκαταλείφθηκε από του κατοίκους, λόγω των καθιζήσεων, ήταν μοιραίο να παραμεληθούν και οι βρυσομάνες.
Επί προεδρίας Χριστόφορου Κλειτσάκη αναπαλαιώθηκαν όπως ακριβώς εμφανίζονται και σήμερα. Η πρόσοψη επενδύθηκε καλλιτεχνικά με ορθογώνια πέτρα από το Γιάννη Γόνη. Τοποθετήθηκαν ξανά οι παλιές πέτρινες κοπάνες και δυο ακόμη σωληνώσεις, απ' όπου ρέουν με χαρακτηριστικό κελαρυσμό τα πλούσια κρυστάλλινα νερά προσφέροντας τη χρησιμότητα τους. Σήμερα, με κάθε ευκαιρία, οι φυσιολάτρες επισκέπτονται και χαίρονται τον παραδεισένιο, ήρεμο, αυτό χώρο.
Στο αντάμωμα των Αγίων Πάντων, οι βρυσομάνες και ο γερο-πλάτανος γίνονται μάρτυρες ενός απόλυτου κεφιού και ξεφαντώματος των πανηγυριωτών, αναπολώντας θα λέγαμε, τις παλιές καλές στιγμές όταν η γενέτειρα Ζιώψη έσφυζε από ζωή.
Η Μαρία Αντωνοπούλου και η Χρύσω Ριτσώνη ποτίζουν τις αγελάδες τους
στις παλιές βρυσομάνες της Ζιώψης, το 1970.
ΤΟ ΠΟΤΙΣΜΑ
                     Εδώ τ’ αφίρια τα πολλά, εδώ ‘ναι οι βρυσομάνες,
                     εδώ λυγάν τα γόνατα και σταματάν τα πόδια,
                     γιομάτες οι πετρόκουπες, γιομάτες οι κουπάνες,
                     πίνουνε το κοντόβραδο και ξεδιψάν τα βόδια.

                     -Σούρα τα τα καματερά να γλυκοπιούνε, Χρύσω,
                     κι εσύ, Αντωνοπούλαινα Μαριώ μου, μην προγκάς τα,
                     μέριασε από το πλάγι τους, τραβήξου λίγο πίσω,
                     δεμένο από τα κέρατα το βοϊδοσχοίνι βάστα.
                                                                                                           Σαντάρμης Αν. Γιάννης
Γλωσσάρι
αφίρι, το= άριστης ποιότητας και πολύ παγωμένο νερό.
κουπάνα, η= πέτρινη κούπα βρύσης.
 Δροσερό  ...προσκύνημα στο γενέθλιο τόπο (Αύγουστος 2010)

                    


Δεν υπάρχουν σχόλια: