Κων. Μαζαράκης Αινιάν ο Μακεδονομάχος

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΑΖΑΡΑΚΗΣ ΑΙΝΙΑΝ Ο ΜΑΚΕΔΟΝΟΜΑΧΟΣ

Ένας σπουδαίος Έλληνας

[Του Γιώργου Καλλιώρα]

Ο Κων. Μαζαράκης Αινιάν σε πίνακα του Πάνου Βασιλείου

Το παρακάτω δημοσίευμα είναι απόσπασμα από μια ευρύτερη εργασία τόσο για τον ίδιο όσο και για την πνευματική και ιστορική οικογένεια των Αινιάνων από την Υπάτη Φθιώτιδος.

Καπετάν Ακρίτας ή Γρέγος

Ο Κωνσταντίνος γεννήθηκε τα Χριστούγεννα του 1869 στο Ναύπλιο πιθανών σε κάποια από τις τακτικές μεταθέσεις του πατέρα του. Γονείς του ήταν η Αγανίκη Αινιάνος και ο Ιωάννης Μαζαράκης. Ο πατέρας του ήταν Γενικός Αρχίατρος του Στρατού και η μητέρα του υπήρξε ποιήτρια και από τις πρώτες Αρσακειάδες.

Ο Κωνσταντίνος πήρε τα πρώτα του μαθήματα στο μόνο ιδιωτικό σχολείο Αθηνών , του συλλόγου Ελληνικών Γραμμάτων. Συνέχισε στο Βαρβάκειο και τέλειωσε στο δημόσιο Γυμνάσιο της Νεαπολέως Αθηνών.

Στο πατρικό του σπίτι λόγω της μεγάλης επιστημονικής κατάρτισης του πατέρα του στρατιωτικού ιατρού Ιωάννη Μαζαράκη από την Κύθνο αλλά και της υψηλής παιδείας της μητέρας του Αγανίκης Αινιάνος Μαζαράκη το γένος Γεωργίου Αινιάνος από την Υπάτη της Φθιώτιδος γίνεται τακτικό φιλολογικό κέντρο στο οποίο συχνάζουν ο Γεννάδιος, ο Φιλήμων, ο Παλαμάς, ο Ξενόπουλος, ο Σκόκος και πολλοί άλλοι.

Εισήλθε στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, όπου και αποφοίτησε και το 1890 και ορκίστηκε ανθυπολοχαγός του Πυροβολικού. Από νέος αξιωματικός διακρίνονταν για την ζωηρότητα του, την πρωτοβουλία και το ευρύ πνεύμα. Πίστευε πως η καλή διοίκηση δεν μπορεί παρά να συνδυάζεται με μόρφωση και πραγματική αγάπη για τον στρατιώτη. Σε κάποιο σημείωμα του έγραφε, ότι του κάνει εντύπωση «η έλλειψη πνευματικής και εγκυκλοπαιδικής μορφώσεως πολλών αξιωματικών και η στεγνή μετ’ αυστηρότητος διοίκηση των νεωτέρων».

Υπηρέτησε διαδοχικά στο Σύνταγμα Πυροβολικού στην Αθήνα, στο οπλοστάσιο του Ναυπλίου και στην τοπογραφική υπηρεσία Ναυπλίου (είχε ειδικευτεί στις χαρτογραφήσεις, ύστερα από την εκπαίδευση του, από την αυστριακή αποστολή, στην νεοσύστατη Χαρτογραφική υπηρεσία στρατού στην Αθήνα).

Ο Κ. Μαζαράκης Αινιάν , συνειδητοποίησε από νωρίς τους κινδύνους που διέτρεχε ο μακεδονικός Ελληνισμός από τη δραστηριότητα των Βουλγάρων και φρόντισε για την οργάνωση και αποστολή ντόπιων ανταρτικών σωμάτων στη Μακεδονία (1895-97).

Ήταν ένας από τα πρώτα μέλη αναγνωρίστηκε δε σαν ένα πιο δραστήρια μέλη της Εθνικής Εταιρείας.

Έλαβε μέρος στον πόλεμο του 1897 και διακρίθηκε στη μάχη του Δομοκού. Με την πυροβολαρχία του υποστήριξε τους Γαριβαλδινούς στο Βαλεμίτσι και στον Δομοκό. Μετά την αποτυχία του πολέμου την διάλυση της Εθνικής Εταιρίας κάπου γράφει ότι «βλέπω να διαψεύδονται τα νεανικά μου όνειρα». Αλλά δεν το βάζει κάτω και στρέφει τις προσπάθειες του στον αγώνα για την απελευθέρωση της Μακεδονίας.

Όταν ο Λάμπρος Κορομηλάς τοποθετήθηκε γενικός πρόξενος της Ελλάδας στη Θεσσαλονίκη, κάλεσε επίλεκτους αξιωματικούς να πλαισιώνουν το προξενείο. Ανάμεσα τους ήταν και ο υπολοχαγός του πυροβολικού ο Κωνσταντίνος Μαζαράκης Αινιάν (Αύγουστος 1904), που με το ψευδώνυμο Δήμος Στεργιάκης αναλαμβάνει την οργάνωση του δικτύου πληροφοριών, εφοδιασμού και την συγκρότηση των ντόπιων ένοπλων ομάδων. Για αυτόν τον λόγο γύριζε σε πόλεις και σε χωριά της κεντρικής και δυτικής Μακεδονίας, άλλοτε σαν έμπορος, άλλοτε σαν επιθεωρητής σχολείων και άλλοτε σαν κυνηγός ή φωτογράφος.

Τον Απρίλιο του 1905 με το ψευδώνυμο Καπετάν Ακρίτας, συγκρότησε σώμα μακεδονομάχων και ως αρχηγός του ανταρτικού σώματος, έδρασε κατά των Βουλγάρων κομιτατζήδων με επιτυχία, στην περιοχή του Βερμίου και επέκτεινε τη δράση του στην Καρατζόβα.

Υπήρξε επίσης και συνεπίκουρος και των όντος της λίμνης των Γιαννιτσών αντάρτικων σωμάτων με το ψευδώνυμο Καπετάν Γρέγος. Στο τέλος του 1905 οι Τουρκικές αρχές επικήρυξαν τον καπετάν Ακρίτα. Ο Λάμπρος Κορομηλάς και οι Ναουσαίοι φοβήθηκαν ότι θα αποκαλυφτεί η ταυτότητα του σαν αξιωματικός του ελληνικού στρατού και του πρότειναν να αποσυρθεί.

Έτσι στο τέλος του ιδίου χρόνου αποσύρθηκε στην Νάουσα και αργότερα επέστρεψε στην Αθήνα όπου ασχολήθηκε μέχρι το τέλος του αγώνα με την οργάνωση και τον συντονισμό των ενόπλων σωμάτων στα βιλαέτια του Μοναστηρίου και της Θεσσαλονίκης.

Μετά το κίνημα των Νεότουρκων (1908) υπηρέτησε στην Λάρισα και το 1910 στάλθηκε στη Γαλλία για την παραλαβή των πρώτων λυόμενων ορειβατικών πυροβόλων.

Ο Κ. Μαζαράκης Αινιάν στους Βαλκανικούς πολέμους (1912-13) με τον βαθμό του λοχαγού υπηρετούσε στο 2ο γραφείο πληροφοριών του επιτελείο του Διάδοχου. Σκέφτηκε ότι έπρεπε να δημιουργηθούν ειδικά εκπαιδευμένες, ευέλικτες ομάδες που θα δρούσαν πίσω από τις γραμμές του εχθρού. Σαν μακεδονομάχος γνώριζε καλά την περιοχή της Μακεδονίας αλλά διατηρούσε και πολλούς συνδέσμους με τους ντόπιους. Πρότεινε στον επιτελάρχη Δαγκλή να χρησιμοποιηθούν για αυτόν τον σκοπό αξιωματικοί, υπαξιωματικοί και άντρες που είχαν δράσει στον Μακεδονικό αγώνα. Τελικά το σχέδιο του Κων. Μαζαράκη Αινιάν έγινε δεκτό από τον διάδοχο.

Έτσι όταν η πρόταση του Κων Μαζαράκη Αινιάν εφαρμόστηκε σχηματιστήκαν μικρές και ευέλικτες ομάδες που ονομάστηκαν «Πρόσκοποι». Αυτές οι ομάδες υπάγονταν απευθείας στο Γενικό επιτελείο. Λίγο πριν την έναρξη του πολέμου πέρασαν τα σύνορα της Τουρκίας και στον πόλεμο βρέθηκαν στα μετόπισθεν του Τουρκικού Στρατού. Την γενική αρχηγεία την ανέλαβε ο λοχαγός Κωνσταντίνος Μαζαράκης Αινιάν.

Τα τμήματα αυτά προπορεύονταν της στρατιάς στα ίδια χώματα που είχαν πολεμήσει στον μακεδονικό αγώνα.

Την ημέρα της εισόδου του Ελληνικού στρατού στην Θεσσαλονίκη ολόκληρη η περιοχή ανατολικά της πόλεως, είχε απελευθερωθεί χάρη στις ενέργειες ων Προσκόπων.

Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης οριστικοποιήθηκε μετά το πρωτόκολλο παράδοσης που συντάχθηκε στο χωριό Γέφυρα στις 26 Οκτωβρίου 1912. Το πρωτόκολλο συντάχθηκε μεταξύ του Χασάν Ταχσίν Πασά διοικητή των Οθωμανικών στρατευμάτων και των πληρεξουσίων του Διαδόχου Κωνσταντίνου που ήταν ο συνταγματάρχης Σοφοκλής Δούσμανης και ο Λοχαγός Ιωάννης Μεταξάς. Το πρωτόκολλο παράδοσης προέβλεπε τον αφοπλισμό του Τουρκικού στρατού αλλά και την παράδοση όλου του στρατιωτικού υλικού τους στους Έλληνες.

Λίγο πριν από τα μεσάνυχτα της 26ης Οκτωβρίου 1912, και αμέσως μετά την υπογραφή του Xασάν Tαχσίν πασά, μια ίλη του 1ου συντάγματος Ιππικού υπό τον ίλαρχο Βερύκιο έφτασε ως την πλατεία Ελευθερίας. Τμήματα της έβδομης μεραρχίας κατέλαβε το Διοικητήριο και άλλα δημόσια κτήρια, ενώ ο Θεσσαλονικιός Αλέξανδρος Ζάννας ύψωσε με τη βοήθεια ενός ναυτόπουλου την ελληνική σημαία στον ιστό του Λευκού Πύργου.

Αμέσως μετά εισήλθαν στην πόλη από την παραθαλάσσια περιοχή του Mπέχτσιναρ, τα πρώτα τμήματα Μακεδονομάχων πολεμιστών που τελούσαν υπό τις διαταγές του μετέπειτα στρατηγού Kων. Μαζαράκη Αινιάν. Τα ένοπλα τμήματα με επικεφαλή τον Κ. Μαζαράκη Αινιάν ήταν τα πρώτα ένοπλα τμήματα που εισήλθαν στην Θεσσαλονίκη. Oι Μακεδονομάχοι, γνωρίζοντας καλά τον τόπο, ήταν οι πρόσκοποι του αποσπάσματος και οι οδηγοί του ελληνικού απελευθερωτικού στρατού.

Στις 29 ή στις 30 Ιουνίου 1913, τα απόσπασμα Προσκόπων με επικεφαλή τον Κων Μαζαράκη Αινιάν και την 7η Μεραρχία του Ελληνικού Στρατού εισήλθαν στην κατεστραμμένη από τους Βουλγάρους πόλη των Σερρών. Ο Κ. Μαζαράκης Αινιάν ήταν αυτός που ύψωσε την Ελληνική σημαία στο διοικητήριο της πόλης και έγινε ο πρώτος Φρούραρχος της ελεύθερης πια πόλης των Σερρών.

Το 1916 υπηρετούσε στην Θεσσαλονίκη σαν διοικητής της Α΄ μοίρας Οβιδοβόλων. Τον Αύγουστο του 16 οι Βούλγαροι με την κάλυψη των Γερμανών εισέβαλαν στην ανατολική Μακεδονία και αιχμαλώτισαν όλο το Δ΄ Σώμα στρατού μαζί με όλο του το πολεμικό υλικό και τους μεταφέρθηκε στο Γκαίρλιτσ. Στις 4-17 Αυγούστου επιτέθηκαν και κατέλαβαν την Φλώρινα και πολιορκούσαν την μεραρχία Δράμας και τους λόφους γύρω από την Καβαλά. Όλα αυτά τα γεγονότα τον αναστατώνουν. στις 17 Αυγούστου του 1916, πρωτοστατεί στην κήρυξη του Κινήματος Εθνικής Άμυνας μαζί με τον με τον Επαμεινώνδα Ζυμβρακάκη για την συμμετοχή της Ελλάδος στο πλευρό των Συμμάχων κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Στην συνέχεια σαν επιτελάρχης της 1ης Ελληνικής μεραρχίας Σερρών που μπήκε στον πόλεμο , πολέμησε στο πλευρό των συμμάχων στην μάχη του Ραβινέ, όπου και τραυματίστηκε (1 Μαΐου 1917).

Το 1918 μετά την ανακωχή και σαν συνταγματάρχης πια, στάλθηκε στη Σόφια ως επικεφαλής της ελληνικής στρατιωτικής αποστολής. Εκεί κατόρθωσε να έρθει σε επαφή με δώδεκα Τούρκους βουλευτές της Δυτικής Θράκης στην «Σοβριάνε» (Βουλγαρική Βουλή)και τους έπεισε να στείλουν μέσω του Γάλλου Αρχιστρατήγου Francet d’ Espeetey υπόμνημα το οποίο σύνταξε ο ίδιος και να ζητήσουν από τους συμμάχους , την απαλλαγή τους από τον Βουλγαρικό ζυγό και την είσοδο του Ελληνικού στρατού και των συμμαχικών δυνάμεων στην Θράκη για προστασία. Έτσι μετά από λίγες ήμερες στην Διάσκεψη Ειρήνης των Βερσαλλιών, με βάση αυτό το υπόμνημα επιδικάζετε η δυτική Θράκη στην Ελλάδα.

Για τους επιτυχημένους του χειρισμούς προήχθη τηλεγραφικά σε υποστράτηγο από τον Βενιζέλο «εις αναγνώριση των μεγάλων του υπηρεσιών».

Κατά την παραμονή του στην Βουλγαρία απελευθερώνει χιλιάδες ομήρους από την Μακεδονία και την Θράκη και εκατοντάδες παιδιά που είχαν απαχθεί.

Το 1919 Παντρεύτηκε στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης με την Αριέτα Πορτοκάλογλου και απέκτησαν δυο παιδιά τον Ιωάννη και την Νόρα Αγανίκη.

Αργότερα τοποθετήθηκε αρχικά ως διοικητής της XVI Μεραρχίας στη Φλώρινα και ενώ ήταν έτοιμος να προελάσει στην Κορυτσά η μεραρχία του διαλύεται λόγο προσωπικών αντιζηλιών. Τότε αναλαμβάνει την σύσταση της Μεραρχίας στην Ξάνθης που αποτελούταν κατά την πολυψήφια από Θρακιώτες στρατιώτες και το ανατίθεται η κατάληψη της Δυτικής Θράκης.

Μετά τη συνθήκη των Σεβρών (Ιούλιος 1920) η Μεραρχία Ξάνθης πήρε μέρος στην επιχείρηση της Πανόρμου (Προποντίδα) όπου συναντήθηκε με τον αδελφό του Αλέξανδρο που έρχονταν από τον νότο σαν διοικητής της Μεραρχίας Σμύρνης.

Τον Ιούλιο περνάει στην Ανατολική Θράκη, - Διάβαση Έβρου - Αδριανούπολη όπου συνάντησε πάλι με τον αδελφό του Αλέξανδρο που έρχονταν από τη Ραιδεστό και την Ηράκλεια με την Μεραρχία του, απελευθερώνει τις Σαράντα Εκκλησιές και φτάνει έως την γραμμή Αίνου και Μήδειας.

Μετά τις εκλογές, το Νοέμβριο του 1920, ο Κ. Μαζαράκης Αινιάν , απομακρύνθηκε από το στράτευμα και αυτοεξορίστηκε στην Κωνσταντινούπολη αρχικά και αργότερα στο Παρίσι.

Επανήλθε μετά την Μικρασιατική καταστροφή, ορίστηκε πρόεδρος της σχετικής ανακριτικής επιτροπής και διακρίθηκε για την αντικειμενικότητα του. Έκρινε αμερόληπτα τους αξιωματικούς , άσχετα από τις πολιτικές τους πεποιθήσεις. Κατά την δικτατορία(1925-26) του Θεόδωρου Πάγκαλου, φυλακίστηκε και αποστρατεύτηκε τον Οκτώβριο του 1926 με τον βαθμό του αντιστράτηγου.

Μετά την αποχώρηση του από το στράτευμα έγραψε.

«Αποχωρώ από το στράτευμα με ήσυχη την συνείδηση μου διότι υπερασπίστηκα την αλήθεια και τους αδικημένους, σε όσες επαναστάσεις αναμείχτηκα ποτέ δεν παρασύρθηκα από προσωπικά πάθη, ούτε προσκολλήθηκα σε είδωλα, αναγνωρίζοντας τις πλάνες του Βενιζελισμού και τις υπερβάσεις των ωφεληθέντων.

Αργότερα (1928) πολιτεύτηκε και εκλέχτηκε βουλευτής Πέλλας. Το 1934 ανακλήθηκε στην ενεργό υπηρεσία και συμμετείχε στο συμβούλιο των αντιστράτηγων για την διόρθωση της Επετηρίδας των Αξιωματικών (Θέμα του αποτακτικού ζητήματος).

Κάποια στιγμή έγραψε: «Συνέτεινα νομίζω, στην άρση αδικιών, αδιαφορώντας αν οι κρινόμενοι ήταν Βασιλικοί ή αμυνίται. Απέκτησα ίσως εχθρούς εκ διαφόρων κομματικών παρατάξεων αλλά έμεινα με ήσυχη την συνείδηση διότι και αντιθέτους καλούς στρατιώτες βοήθησα και φίλους μη έχοντας δίκαιο δεν επροστάτευσα».

Επί κυβερνήσεως Μεταξά του προτείνετε το νεοσύστατο υπουργείο Αεροπορίας αλλά θέτει σαν Όρους την άρση της λογοκρισίας και την επάνοδο στο στράτευμα των αποταχθέντων με το κίνημα του 1935 νεώτερων αξιωματικών, αιτήματα τα οποία δεν έγιναν δεκτά.

Κατά την διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου φιλοξένησε στο σπίτι του το αγγλικό στρατηγείο ενώ με υπομνήματα του προς την ελεύθερη ελληνική κυβέρνηση εκδήλωσε το ενδιαφέρον του για την κατάσταση στην Μακεδονία και για τις εθνικές διεκδικήσεις.

Στα Δεκεμβριανά καταστρέφεται το σπίτι του και μαζί του χάνονται πολύτιμες συλλογές από τον Αγώνα του 1821, και των Βαλκανικών πολέμων και της εθνικής μας ζωής. .

Το 1949 φεύγει από την ζωή χωρίς να χάσει ποτέ την αισιοδοξία του και το θάρος του, παρά τις δυσκολίες και τις καταστροφές, συμπεριφερόμενος πάντοτε με γλυκύτητα και καλοσύνη προς όλους.

 

Υ/Γ Ολόκληρη η εργασία για τον καπετάν Ακρίτα είναι γύρω στις 30 σελίδες.

 

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου