Αναρτήσεις για τον λεπτουργό Στέλιο Υφαντή

ΚΑΠΟΙΕΣ ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΛΕΠΤΟΥΡΓΟ ΣΤΕΛΙΟ ΥΦΑΝΤΗ 

Απ΄ όσες αναρτήσεις για τον Στέλιο Δ. Υφαντή με τον Φθιωτικό Τυμφρηστό, δύο που αντιλήφθηκα, εκτός των πρώτων του που αφορούν την ζωή και το έργο του, ήταν αυτή του Ιερός Ναού Αγίων Πάντων Θεσσαλονίκης http//agpanton-thessalonikis, Blogspot.com/ (31/01/2011), ιστολόγιο nikolaos921@yahoo.gr,,που με συγκίνησε ιδιαίτερα ως πρώτη που είδα στις αρχές των ενδιαφερόντων μου για θέμα της αναγνωρισιμότητας του, πριν τις έρευνές μου και φωτογραφήσεις γι΄ αυτόν, που μ΄ έκαναν να πιστέψω κι επιμείνω σ΄ αυτές, και της εφημερίδος  ΕΥΡΥΤΑΝΙΚΟΣ ΠΑΛΜΟΣ, «Ο Ευρυτάν της εβδομάδος», (13.06.2022)

 Λίαν επαινετικές οι παρατηρήσεις στον ΕΥΡΥΤΑΝΙΚΌ ΠΑΛΜΟ. Ευχαριστούμε Τελευταία, το 2023, μετά την έκδοση του βιβλίου μου γι  αυτόν, προέκυψαν λίαν χρήσιμες προσθήκες, άγνωστές μου παρά τις προσπάθειές μου να τις αποκαλύψω. Για τον λόγο αυτό ότι τέλη 2023 προέκυψε νέο και στις γνώσεις μου για τον παππού μου τις αναφέρω  στις Προσθήκες μου.

 

Η ανάρτηση μετά μήνυμα μου στο nikolaos921@yahoo.gr ‘ηταν::

Στυλιανός Υφαντής Ο λεπτουργός, εκκλησιαστικός ξυλογλύπτης- ιεροψάλτης ( 1875 - 1971).

Δευτέρα 31 Ιανουαρίου 2011

Στυλιανός Υφαντής Ο λεπτουργός, εκκλησιαστικός ξυλογλύπτης- ι

Στο νεκροταφείο της Μεγάλης Κάψης Φθιώτιδας, τόπο της τελευταίας κατοικίας του, σʼ ένα ταπεινό τάφο αναπαύεται ο Στέλιος Υφαντής, ο λεπτουργός- εκκλησιαστικός ξυλογλύπτης- ιεροψάλτης.

Ελάχιστοι πλέον απέμειναν που να θυμούνται και μνημονεύουν, όπως οφείλουν, αυτόν, το έργο του και το μέγεθος της προσφοράς του στη Ρούμελη και ειδικά στην Ευρυτανία και Φθιώτιδα.

Ήπιος, σεμνός, μοναχικού χαρακτήρα, σχεδόν παπαδιαμαντικός, με το θάνατο του πατέρα του Δημήτρη, Αγραφιώτης⁽²⁾ χωρίς να μας λέει από πού απʼ τα Άγραφα, έφηβος, ακολούθησε σαν παραγιός Ηπειρώτες «μαστόρους του ξύλου» που πέρασαν απʼ το χωριό του, όπως μας είχε ο ίδιος πει όταν τον ρωτούσαμε που έμαθε τη τέχνη του ξυλογλύπτη⁽²⁾.

Λιτός στις συζητήσεις του μαζί μας, σύντομος στην ομιλία του, δεν μας έλεγε πολλά για τη ζωή του και τους ανιόντες του. Κάποιες φορές στις επίμονες ερωτήσεις μας απαντούσε στενοχωρημένος κάνοντάς μας να μην επιμένουμε:

- Μη με ρωτάτε, πέρασα τα μαρτύρια του Ιώβ !!.

Παντρεύτηκε τη Φωτεινή απʼ τη Καρύτσα της Ευρυτανίας με την οποία απέκτησε τρία αγόρια, τον Γιώργο, τον Δημήτρη και τον Βαγγέλη και δυο θυγατέρες, την Ελένη και τη μικρότερη απʼ όλους Δέσποινα. Έμειναν στο Καρπενήσι απʼ όπου ανέπτυξε το περισσότερο και καλύτερο έργο του στη Ρούμελη. Γιʼ αυτό σε κάποια περιοδικά και χάρτες της Ευρυτανίας αναφερόταν παλιότερα, πριν ξεχαστεί, σαν Καρπενησιώτης ξυλογλύπτης.

Η πρώτη του οικογένεια πραγματικά ξεκληρίστηκε. Τα δυο του αγόρια έφυγαν από πνευμονία, ασθένεια μη εύκολα θεραπεύσιμη εκείνη την εποχή. Η γυναίκα του, το τρίτο αγόρι και η Ελένη από επιδημία που είχε σαρώσει την περιοχή το 1918 με 19. Έστειλε τη Δέσποινα, στα επτά χρόνια της, να μείνει σε συγγενείς στη Καρύτσα.

Η αδελφή του, παντρεμένη στη Μεγάλη Κάψη, ανέλαβε να ξαναπαντρέψει τον αδελφό της. Του προξένεψε την Ειρήνη Ποντικού, χήρα Σακελάρη. Παντρεύτηκαν το 1928. Έτσι ο Στέλιος Υφαντής δημιούργησε την νέα του οικογένεια στη Μ. Κάψη, όπου πήρε και την διασωθείσα κόρη του.

Ο γράφων εγγονός του, γιος της κόρης του, τον θυμάται παιδί σε καλοκαίρια διακοπών του στην Κάψη, να δουλεύει σε μεγάλη ηλικία πια, τα λίγα τελευταία του έργα. Το σχεδίασμα με το μελανί μολύβι που διαρκώς σάλιωνε πάνω στα ημιδιαφανή χαρτιά της εποχής ιερών αμπέλων, των φύλλων τους, τσαμπιών σταφυλιών, τις γιρλάντες, τις περιστερές και άλλα, που μετά τα πέρναγε στη καλολειασμένη καρυδιά, για νʼ αρχίσει στη συνέχεια τη ξυλογλυπτική, χωρίς κανένα από τα σύγχρονα εργαλεία, μόνο με τα κοφτερά του σκαρπέλα και το ξύλινο σφυρί. Κάθε τόσο κοίταζε και έλεγχε το έργο του από κάθε μεριά και στο τέλος ετοίμαζε και το πέρναγε με το λούστρο.

Δεν υπέγραφε⁽³⁾ τα έργα του από απόλυτη σεμνότητα με αποτέλεσμα με τα χρόνια η αναγνωρισιμότητα της δουλειάς και ονόματός του να είναι κτήμα ελάχιστων μόνο με γνώσεις, όπως κάποιων μεγάλης ηλικίας ιερωμένων καθώς ο γράφων τυχαία ανακάλυψε. Άλλοι, για να διαφημίσουν ότι η εκκλησιά του χωριού τους διαθέτει αξιόλογο τέμπλο, διέδωσαν σε συντάκτες χαρτών ότι κατασκευάστηκε από τον Καρπενησιώτη λαϊκό τεχνίτη Υφαντή. Μια μάλιστα φορά για να διαπιστώσουμε αν πράγματι συμβαίνει κάτι τέτοιο σε χωριό της Ευρυτανίας που δεν αναφερόταν σε λίστα έργων του που μας έγραψε ο ίδιος, ταλαιπωρηθήκαμε άνθρωποι και αυτοκίνητο για νʼ ανέβουμε υπό βροχή ένα κακοτράχαλο χωματόδρομο για να βεβαιωθούμε ότι το τέμπλο πράγματι δεν είχε καμιά σχέση με το έργο του.

Πιο κάτω παρατίθεται πίνακας έργων του που μας έγραψε κάποιο απόγευμα με το μελανί του μολύβι σε κόλλες αναφοράς στο μπαλκονάκι του σπιτιού του στη Μ. Κάψη το 1964, μετά από φορτικές μας παρακλήσεις. Διατηρούνται όλα τα ορθογραφικά και αρίθμησης λάθη του. Έχουν αφαιρεθεί πνεύματα και περισπωμένες. Τονίζονται τα ονόματα των χωριών και πόλεων.

Εκλησιαστικά έργα κατασκευασθέντα υπό του καλιτέχνου της Ξυλογλυπτικής Στυλιανού .Δ. Υφαντή.

1 Το Τεμπλεον της εκλησ. της Λάσπης. Αγ. Νικόλαος

2 Το Τεμπλεον της εκλησ. Κλεπά Ναυπακτίας Δεσποτ. και κ.λ.π

3 Το Τεμπλεον της εκλ. Μυρίσης Καρπενησίου

4 Το Τεμπλεον της εκλης. Καρύτσης Καρπενησίου

5 Το Τεμπλεον της εκλησίας Ανιάδος ευρυτανίας

6 Το Τεμπλεον της εκλ. Κλαυσίου. κ.λ.π ευρυτανίας

7 Το Τεμπλεον της εκλησ. Μαραθιά ευρυτανίας

8 Το Τεμπλεον κ.λ.π. εκλ. Μεγάλου Χωριού ευρυτανίας

9 Το Δεσποτικόν και .άμβωνα εκλ. Δομοκού φθιώτιδος

10 Το Δεσποτικόν και προσκυνητάρι Καρπενησίου (Αγ. Τριάδα ?)

11 Το Τεμπλεον Καστανιάς Προσού ευρυτανίας

12 Το Τεμπλεον κ.λ.π εκλησίας Κερασόβου ευρυτανίας

13 Το Τεμπλεον κ.λ.π εκλησ. Καλεσμένου

14 Το Τεμπλεον εκλ. ραυτοπούλο ευρυτανίας 15

15 Το Τεμπλεον εκλ. Δικάστρου φθιώτιδος

16 Το Τέμπλεον εκλ. Περιβλέπτου φθιώτιδος

17 Το Τεμπλεον εκλ. Γαρδικίου φθιώτιδος

18 Το Τεμπλεον εκλ. Αργυρίων φθιώτιδος

19 Το Τεμπλεον εκλ. Ροσκάς ευρυτανίας

20 Το Τεμπλεον Δολιανών ευρυτανίας

21 Το Δεσποτικόν Άμβωνα και προσκυνητάρι εκλ. Κρικέλου ευρυτανίας

22 Το Τεμπλεον κ.λ.π. εκλησία Μοσχοχωρίου φθιώτιδος

22 Το Τεμπλεον κ.λ.π. Μεγάλης Κάψης φθιώτιδος

23 Το Δεσποτικόν. κ.λ.π. Τυμφρηστού φθιώτιδος

24 Το Τεμπλεον εκλ. Μεσαίας Κάψης φθιώτιδος

25 Τον άμβωνα Λιανοκλαδίου φθιώτιδος

26 Τον άμβωνα εκλ. Μάκρυσης φθιώτιδος

27 Το Τεμπλεον κ.λ.π. εκλησ. Τσεκλήστας ευρυτανίας

28 Τον άμβωνα εκλ. Ανθήλης φθιώτιδος

29 Το Τεμπλεον. Προσκυνητάρι ες ορχομενόν Βοιωτίας

30 Το Δεσποτικόν. Αγ. Παρασκευής Λαμίας

31 Το εικονοστάσιον Αγίου Δημητρίου Λαμίας

32 Το Τέμπλεον εκλ. Γαρδικακίου φθιώτιδος

32 Το Δεσποτικόν εκλ. Αποστολιά Γραβιάς

33 Το Δεσποτικόν άμβωνα. κ.λ.π. ες Άγιον Σεραφείμ φθιώτιδος

34 Το Δεσποτικόν και Άμβωνα εκλ. Μακρακώμης

35 Το Δεσποτικόν προσκυνητάρι. κ.λ.π. ες Μαυρίλον φθιώτιδος

36 Το Τέμπλεον Μοναστ. Κουμασίων Καρπενησίου

37 Το Τέμπλεον εκλ. Χωριανάδων Καρπεν.

38 Το Τέμπλεον. κ.λ.π. εκλ. Φειδακίων ευρυτανίας

39 Το Τέμπλεον εκλ. Σελών ευρυτανίας

40 Το Τέμπλεον εκλ. Λιασκόβου φθιώτιδος

41 Το εικονοστάσιον Σπερχιάδος

42 Το Δεσποτικόν εις Αχινόν φθιώτιδος

43 Το Τέμπλεον εκλ. Στάγια φθιώτιδος

44 Το Δεσποτικόν Προσκυνητάρι ες Άμπλιανη ευρυτανίας

45 Το προσκυνητάρι εις Μαγνησίαν Λαμίας

46 Το προσκυνητάρι εκλ. Μεγάλης Κάψης

47 Το Τέμπλεον της Παναγίας Μεγ. Κάψης

48 Το εικονοστάσιον Αγ. Τριάδος Μεγ. Κάψης δωρεά Γρηγορίου Ποντικού

49 εκλ. έργα της εκλ. Λαστόβου ευρυτανίας

50 εκλ. έργα στενώματος ευρυτανίας

51 εκλ. έργα Τέρνου ευρυτανίας

52 Το Δεσποτικόν και εικονοστάσιον εκλ. Κερασόβου δωρεά Δημοσθένους Δέσ ιατρού

53 εκλ. έργα της εκλ. Άγιο Σώστης φθιώτιδος και άλλα εκλ. έργα όπου δεν γράφονται εδώ

54 Το Τέμπλεον Αγ. Γεωργ. το εικονοστάσιον κ.λ.π. δωρεά Γεωργίου Κουτσονίκα Τυμφρηστόν

55 Τον Άμβωνα της εκλ. Μεξιάτες φθιώτιδος

56 Το Τέμπλεον της εκλησ. Υπάτης και το εικονοστάσιον

57 Τον Άμβωνα της εκλης. του Νεοχωρίου υπάτης

58 Το Δεσποτικόν χωρίου Μάρμαρα Φθιώτιδος

Όλα αυτά τα έργα του τα σκαλισμένα με τα χέρια του, προϊόντα όχι μόνο της φαντασίας και τεχνικής του αλλά και της αστείρευτης χριστιανικής του πίστης και γνώσης, έναντι των πολύ χαμηλών, σύμφωνα με την εποχή, αμοιβών που μπορούσαν να διαθέσουν τα φτωχικά παγκάρια των εκκλησιών. Π.χ, για εργασίες του σε κοντινό χωριό της Μ. Κάψης «πληρώθηκε» το 1942 με κάποια σακιά καλαμπόκι!.

Ο Μεγαλοκαψιώτης εγγονός του

Νίκος Δ. Παπαδιονυσίου, Μεταλλειολόγος και Μεταλλουργός Μηχανικός ΕΜΠ, Ομότιμο Μέλος του ΤΕΕ, Αχιλλέως 7- 9 Π. Φάληρο 175 62, 210 9888060, npapadionysiou@gmail.com

Αναρτήθηκε από nikolaos στις 23:28

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση Αρχική σελίδα

Η ανάρτηση από τον ΕΥΡΥΤΑΝΙΚΟ ΠΑΛΜΟ ήταν με το Blog του Φθιωτικού Τυμφρηστού, δική μου, του αγαπητού Τάκη Ευθυμίου, η ίδια, με τον πίνακα έργων του φωτοαντίγραφό του όπως τον είχε γράψει...

ΠΡΟΣΘΗΚΕΣ

1,Σχόλιο του ΕΥΡΥΤΑΝΙΚΟΥ ΠΑΛΜΟΥ: Δεκάδες εκκλησίες και μοναστήρια της Ρούμελης κοσμούνται με τα αριστουργήματα της ξυλογλυπτικής τέχνης του Αγραφιώτη Στέλιου Υφαντή. Τέμπλα, Άμβωνες, προσκυνητάρια   και Δεσποτικά είναι κυρίως τα δημιουργήματά του, προϊόντα όχι μόνο της φαντασίας και τεχνικής του, αλλά και της αστείρευτης χριστιανικής του πίστης και γνώσης, έναντι των  πολύ χαμηλών σύμφωνα με την εποχή αμοιβών. Ο Στέλιος Υφαντής έμαθε την τέχνη της ξυλογλυπτικής στην εφηβεία του από Ηπειρώτες τεχνίτες και της αφιερώθηκε για μια ολόκληρη ζωή. Μεγάλο Χωριό, Κρίκελλο, Καρύτσα Προυσού, Ανίαδα, Κλαυσί, Μαραθιάς, Ραπτόπουλο, Ροσκά, Μυρίκη, Καστανιά, Δολιανά, Καλεσμένο, Κερασοχώρι, Φιδάκια, Τόρνος, Στένωμα, είναι μόνο μερικοί από τους Ιερούς Ναούς της Ευρυτανίας που βρίσκουμε τα τέμπλα και τα υπόλοιπα εκκλησιαστικά δημιουργήματά του.

2, Σύμφωνα με πληροφορίες στον Φ. Τ. τον Απρίλη του 2022 που ανέβασε ο κ. Περικλής Κ. Φύκας από Πέρα Κάψη (Τυμφρηστό) για τον παππού μου Στέλιο Υφαντή, ονομάζοντάς τον με το επώνυμό Υφαντόπουλος που χρησιμοποιούσε τα πρώτα του επαγγελματικά χρόνια, «διακεκριμένο και ύστατο ταλιαδόρο, τελευταίο και άξιο συνεχιστή της τέχνης των ξυλογλυπτών, των μαστόρων εκείνων, που εδημιούργησαν τη Μεγάλη Σχολή της Μηλιάς και του Μετσόβου, των Βλαχόφωνων οικιστών και Δημιουργών της Πίνδου» . Το επώνυμο αυτό  συνάντησα και στην έρευνά μου των έργων του.

Χρησιμοποιώ πληροφορίες που θεωρώ αξιόλογες από βιβλίο που έλαβε, “Το Σημειωματάρι ενός Μετσοβίτη, 1871 – 1943, Επιμέλεια και Προλεγόμενα Γεωργίου Πλατάρη, Αθήνα 1972”, ιστορικού του Μετσόβου, ότι στα χωριά της δυτικής Φθιώτιδας και ευρύτερα εμφανίστηκε ο Αρχιταλιαδόρο Γεώργιος Μηλιώτης – Μέρανος με επίθετο από τον γενέθλιο τόπο του Μηλιά Μετσόβου (Αμέρου στα βλάχικα).

Παρακαλώ διαβάστε το πιο κάτω link:

https://fthiotikos-tymfristos.blogspot.com/2022/04/blog-post_3.html

Στα χωριά αυτά εργαζόταν με τον μεγαλύτερος γιο του Νικόλαο και κομπανία Μετσοβιτών ταλιαδόρων. Κατασκεύασαν τα τέμπλα του Αγίου Ιωάννου Θεολόγου Γιαντζιούς (1882), του Αγίου Νικολάου Αγά το (1883), της Αγίας Παρασκευής Πλατυστόμου (1884) και άλλα..

Ανάμεσα στους μαστόρους της Πίνδου παρουσιάζεται από παιδί κι΄ ο 20χρονος πλέον Στυλιανός Υφαντόπουλος(Υφαντής) που όταν, εμείς οι άνθρωποί του, παιδιά κι  εγγόνια του, τον ερωτούσαμε για τον τόπο καταγωγής του αποκρινόταν αόριστα «από τα Άγραφα». Μόνο από δύο Ευρυτάνες απ΄ όσους αντάμωσα στην έρευνά του έργου του άκουσα ότι ήταν από τα Τζουμέρκα χωρίς συγκεκριμένο τόπο, χωριό. Τους πρωτογνώρισα και δεν τους εμπιστεύτηκα μη θεωρώντας σίγουρη την πληροφορία τους..

Μια πηγή απ΄ όπου μπορούσα ν΄ αντλήσω πολλές σίγουρες πληροφορίες για τον παππού ήταν η αδελφή του ΜεγαλοΚαψιώτισσα από χρόνια πλέον Αναστασία Φλέσσα. Δεν το έκανα καθώς η γιαγιά Αναστασία «έφυγε» στα εφηβικά μου χρόνια ελαττωμένου ενδιαφέροντος για το έργο του παππού.

Μια επιστολή της 29-Ι2-1896, εξοφλητική απόδειξη του Υφαντή προς τον Γεώργιο Μέρανο αποδεικνύει τον σύνδεσμο Αρχιταλιαδόρου- ταλιαδόρου για συγκεκριμένο έργο όπου εργάστηκε κι  ο Υφαντής, του τέμπλου του Ι. Ν Αγίου Αθανασίου στο Κουβέλτσι (Θεόπετρα) Καλαμπάκας με την κομπανία του αρχιταλιαδόρου Γεωργίου Ν. Μέρανου ή Μηλιώτη ή Μπαλζιόη (1839-1915) για το οποίο εργάστηκαν και  οι Γεώργιος Ν. Μέρανος, αρχιταλιαδόρος, Κώστας Νάκου Κατσιώρας (1830-1920), Βασίλης Δ. Πέτρης, Γεώργιος Αθαν. Τσιουρέκας (1869-1954)

    Εν Κουβέλτι τη 29 Δεκεμβρίου 1896

εξοφλιστικόν

Σήμερον ελογαριάσθην με τον Μαστρογεώργη και έχω εργασθή από την έκτην 8βρίου έως 27 Δεκεμβρίου ημερομίσθια 58 ½ με επλήρωσεν και δεν έχω απαίτησιν ουδεμίαν από αυτόν, ούτε αυτός έχει ουδεμίαν απαίτησιν από εμέ διά την εργασίαν του τέμπλου Αγ. Αθανασίου, διά τούτο δίδω την εξόφλησίν του διά ασφάλειάν του.

Ο λαβών

Στυλιανός Υφαντόπουλος

Επίσης υπάρχει  και το υπ’ “αριθ. 5962 εργολαβικόν Δρχ. 2800” συμβόλαιο του «συμβολαιογραφούντως» Ειρηνοδίκου Καλαμπάκας Νικολάου Παπαϊωάννου της 8ης-5-1896…

Τις παραπάνω πληροφορίες, μαζί και κάποιες ανακριβείς, τις θεωρώ  λίαν σοβαρές και επομένως τις αναγνωρίζω..

3, Δεν ήλεγξα κατά την επίσκεψή μου στον Άγιο Νικόλαο Αργυρίων Φθιώτιδος τυχόν υπογραφές του στο τέµπλο και τον δεσποτικό που φωτογράφησα, κάτι που φαίνεται έκαναν οι πιο κάτω όπως διάβασα σε εργασία τους για την Εκκλησιαστική τέχνη στην Φθιώτιδα:

Γεώργιος Κακαβάς , Νικόλαος Κύρκος , Αλεξία Υφαντή

Η ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΣΠΕΡΧΕΙΑ∆ΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ Ι∆ΡΥΣΗ ΤΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΕΩΣ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ∆Ο ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ '072/,083/

«…Ο  γλύπτης Στυλιανός Υφαντής από τη Μεγάλη Κάψη υπογράφει στα 082/ και0820 το τέµπλο και τον δεσποτικό θρόνο του Αγίου Νικολάου Αργυρίων-»

Νίκος Δ. Παπαδιονυσίου 18.02.2024, πρωτόλειο 12.07. 2022

 

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου