Επιστολές Αθ. Διάκου

ΟΙ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΚΟΥ

& ΟΙ ΜΠΑΡΟΥΤΟΜΥΛΟΙ ΤΟΥ ΜΑΥΡΙΛΟΥ

του Ηλία Σπυρόπουλου

συνταξιούχου Δασκάλου

Ο γράφων, σε μία δισέλιδη εισήγηση του στο 4° Συνέδριο Φθιωτικής Ιστορίας που διορ­γάνωσε το Πνευματικό Κέντρο Σταυρού, εισηγήθηκε το θέμα: «Οι μπαρουτόμυλοι του Μαυρίλου». Στην εισήγηση του αυτή προσπάθησε να διερευνήσει σε βάθος το θέμα αυτό, καταφεύγοντας σε παράδοση, ιστορικές πηγές, προφορικές διηγήσεις, ιστορικά κειμήλια κλπ., πιστεύει δε ότι με την εργασία του αυτή καταγράφηκαν και ήρθαν στο φως στοιχεία που εν πολλοίς παρέμεναν στην αφάνεια, ενημερώνοντας έτσι τους σημερινούς αναγνώστες, αλλά και παρέχοντας και ντοκουμέντα αξιόπιστα στον ερευνητή και τον ιστορικό του μέλλοντος.

Με την κατάθεση σήμερα ορισμένων στοιχείων και σκέψεων, δεν έχει σκοπό να κατα­γράψει και πάλι τα ιστορικά στοιχεία που συμπεριέλαβε στην εργασία του εκείνη. Θα στα­θεί και θα τονίσει ότι οι μπαρουτόμυλοι του Μαυρίλου, παρ’ όλη τη μεγάλη προσφορά τους στον απελευθερωτικό αγώνα, δεν καταγράφηκαν όπως έπρεπε από τους ιστορικούς της επο­χής, περιηγητές, ερευνητές, χρονικογράφους κ.ά. κι ο χρόνος άρχισε εκδικητικά να τους σκε­πάζει με την ομίχλη της λησμονιάς...

Γι’ αυτό ακριβώς το λόγο, στην τωρινή μικρή του ιστορική ενασχόληση, θα κάνει λόγο μόνο για τις δυο επιστολές του Αθανασίου Διάκου, που είναι τα μόνα γραπτά ιστορικά ντο­κουμέντα, που πιστοποιούν χωρίς καμιά αμφισβήτηση, ότι οι μπαρουτόμυλοι του Μαυρίλου υπήρξαν τα εργαστήρια της φωτιάς, «μαστόρεψαν» τη μαύρη ύλη, τη μπαρούτη, και εφο­δίασαν χιλιάδες αγωνιστές του '21 με το απαραίτητο πολεμικό υλικό, στον αγώνα τους εναν­τίον των Τούρκων.

Σε μια δημοσιευμένη επιστολή του Διάκου, που είναι άγνωστο, αν και πού διασώζεται, ο γράφων δεν μπόρεσε να την εντοπίσει πουθενά, παρ’ όλη την προσπάθεια του, γράφει ο ήρωας της μάχης της Αλαμάνας:

«Προσκυνητής προς τους άρχοντας της Λεβαδείας. Απέκρουσα Ομέρ Βρυώνην εις Πατρατζίκι, ήδη μεταβαίνω εις Λαμίαν. Αποστείλατε δυναμένους να κρατήσουν όπλα και βόλια άφθονα. Μαύρην ύλην (μπαρούτη δηλ.) επρομηθεύθην εκ Μαυρίλου».

Ευτυχώς η άλλη επιστολή του σώζεται στα αρχεία «χειρόγραφα των Αγωνιστών του ‘21» της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Απευθύνεται και πάλι στους άρχοντες της Λειβαδιάς, λίγες μέρες πριν από την ιστορική μάχη της Αλαμάνας και γράφει:

«Την ευγένειάν σας προσκυνά*. Σας ηδοποιώ ότι μας υποσχέθηκαν εις τον Μαυρίλον να μας προφτάσουν 80 οκά παρούτην και σή­μερα εστήλαμεν τα άσπρα δια να μας τη φέρουν, δια τούτο από αυτού την ίδια όρα όπου λάβεται το γράμμα μου να φορτόσεται διο φορτόματα βόλια και με σίγουρο άνθροπον να μας τα στήλται εις Πατρατζήκη και από αφτού μην αμελήται δια τζεμπχανέν**, επί τούτοις βάλτε σφήξιν χώρα και χωριά όπου να μας ξεκινήσετε ανθρόπους αρκετούς, ότι εδώ δεν έμηνε κανένας, έφυγαν πίσου. Τώρα άλην δουληάν δεν σας έμειναι παρά μόνο αυτή, η φροντίδα τον άνθρο­πον και τον τζεπχανέν. Εμείς ξεκηνίσαμεν δια πατρατζήκη και μαι την δίναμην του θεού άβριον Τρίτη το βαρούμεν. Κατά. το παρόν νέο από κανένα μέρος δεν έχω μεν όπου να σας γράψω. Ταύτα μένο. Στήλται μαζί με τα μολήβια και 600 κόλες χαρτί δια να δέσουμε φουσέκια. Στήλ­ται μας κάμποσι μελάνι ξερί.

Αθανάσις διάκος - σφραγίδα

821 απρίλις 11 αλαμάνα χάνι

* Διατηρείται η ορθογραφία του πρωτοτύπου

** εφόδιο.

Εκείνο που εν κατακλείδι ο γράφων θα τονίσει είναι ότι οι μπαρουτόμυλοι του Μαυρίλου υπήρξαν πόλοι έλξης κλεφτών και αρματωλών την εποχή του αγώνα - οι επιστολές αυτό επι­βεβαιώνουν - αποτελούν δε ένα εισέτι στοιχείο και της μεγάλης προσφοράς του εθνομάρ­τυρα και κορυφαίου τέκνου της Ρούμελης στον υπέρ πάντων Αγώνα.

Η επιστολή του Διάκου όπου αναφέρεται η μπαρούτη του Μαυρίλου
(Αρχείο Εθνικής Βιβλιοθήκης)

Αναδημοσίευση από το περιοδικό: "Σταυρο-δρόμι", τ. 16